Istota arbitrażu Alternatywny sposób rozpoznawania i rozstrzygania sporów cywilnych przez organ, który nie jest sądem państwowym, a który swoje uprawnienia do rozstrzygania danego sporu wywodzi z umowy stron, która eliminuje rozstrzyganie danego sporu przez sąd państwowy.

Istota arbitrażu c.d. Trzy kluczowe elementy: 1) niepaństwowy charakter sądownictwa -> sąd polubowny nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, 2) zgodna wola stron jako źródło umocowania do rozstrzygnięcia sporu -> sąd polubowny nie działa z urzędu, 3) zrównanie mocy prawnej wyroku sądu polubownego z mocą prawną wyroku sądu państwowego.

Zapis na sąd polubowny To umowa o rozpoznanie sprawy przez sąd polubowny, która wyłącza kompetencję sądu powszechnego, jeżeli dotyczy sporu posiadającego zdatność arbitrażową (art. 1157 KPC). Zapis może przybrać dwie postacie: klauzuli arbitrażowej, zwykle zamieszczonej w umowie podstawowej (głównej), ustanawiającej kompetencję sądu polubownego do rozstrzygania przyszłych sporów między stronami z określonego stosunku prawnego (Wyjątki?), umowy o arbitraż stanowiącej umowę zawartą w odniesieniu do określonego sporu już po jego powstaniu. Samodzielność zapisu na sąd polubowny!

Zapis na sąd polubowny Art. 1164. - Sprawy z zakresu prawa pracy Zapis na sąd polubowny obejmujący spory z zakresu prawa pracy może być sporządzony tylko po powstaniu sporu i wymaga zachowania formy pisemnej. Przepisu art. 1162 § 2 nie stosuje się. Art. 11641. - Sprawy konsumenckie § 1. Zapis na sąd polubowny obejmujący spory wynikające z umów, których stroną jest konsument, może być sporządzony tylko po powstaniu sporu i wymaga zachowania formy pisemnej. Przepisu art. 1162 § 2 nie stosuje się. § 2. W zapisie na sąd polubowny, o którym mowa w § 1, należy także wskazać pod rygorem nieważności, że stronom znane są skutki zapisu na sąd polubowny, w szczególności co do mocy prawnej wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej na równi z wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem po ich uznaniu przez sąd lub po stwierdzeniu przez sąd ich wykonalności.

Treść zapisu Obligatoryjne elementy zapisu -> art. 1161 § 1 KPC, Do obligatoryjnych elementów zalicza się również jednoznaczne i precyzyjne oznaczenie sądu polubownego, do którego się ona odnosi, a także przeniesienie na sąd arbitrażowy kompetencji do rozstrzygania sporu. Fakultatywne elementy: m.in. liczba arbitrów (art. 1169 § 1), kwalifikacja arbitrów (art. 1173 § 1), sposób powołania arbitrów (art. 1171 § 1), ustalenie zasad postępowania (art. 1184 § 1), wskazanie miejsca postępowania (art. 1155 § 1), język postępowania (art. 1187 § 1)

Forma zapisu Forma pisemna Spełniona również, gdy zapis zamieszczony został w wymienionych między stronami pismach lub oświadczeniach złożonych za pomocą środków porozumiewania się na odległość, które pozwalają utrwalić ich treść + art. 1162 § 2 zd. 2 KPC + 1163 KPC

Skutki procesowe istnienia zapisu Sąd odrzuci pozew lub wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, jeżeli pozwany albo uczestnik podniósł zarzut zapisu na sąd polubowny przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy -> art. 1165 § 1 KPC Dwa skutki procesowe: pozytywny -> polega na przyznaniu sądowi polubownemu kompetencji do rozstrzygnięcia sporu objętego taką umową, negatywny ->polega na wykluczeniu rozpoznania sporu przez sąd państwowy.

Nieważność, nieistnienie, bezskuteczność, utrata mocy zapisu Nieważność -> orzecznictwo i doktryna: np. brak określonej treści, brak formy, przyczyny powodujące nieważność umów według prawa cywilnego, naruszenie bezwzględnie obowiązujących przepisów KPC, wady oświadczenia woli Nieistnienie -> niezłożenie przez strony zgodnych oświadczeń woli o poddaniu sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego Bezskuteczność -> postanowienia zapisu naruszają zasadę równości stron (np. uprawniają tylko jedną stronę do wytoczenia powództwa przed sądem polubownym w zapisie)

Nieważność, nieistnienie, bezskuteczność, utrata mocy zapisu c.d. Utrata mocy (wygaśnięcie) -> brak taksatywnego wyliczenia -> np. art. 1168, 1195 § 4 KPC.

Zabezpieczenie dochodzonych roszczeń przez sąd państwowy Sąd państwowy podejmuje czynności jedynie wtedy, gdy ustawa tak stanowi -> art. 1159 Art. 1166 KPC -> uprawnienia sądu powszechnego do udzielenia zabezpieczenia roszczeń dochodzonych przed sądem polubownym (art. 730 § 1 KPC) Dla strony korzystniejsze jest składanie wniosków o udzielenie zabezpieczenia bezpośrednio do sądu państwowego, gdyż w ten sposób unika się czasochłonnej procedury dotyczącej nadawania klauzuli wykonalności przez sąd państwowy -> art. 1181 § 3 KPC

Pełnomocnictwo do sporządzenia zapisu Art. 1167 KPC -> pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej udzielone przez przedsiębiorcę obejmuje z mocy prawa także umocowanie do sporządzenia zapisu na sąd polubowny -> mocodawca może wyłączyć, ale musi to wyraźnie wynikać z treści pełnomocnictwa W przypadku zawarcia zapisu na sąd polubowny przez pełnomocnika, w którego pełnomocnictwie mocodawca uprawnienia takie wyłączył, zapis na sąd polubowny jest nieważny.