Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży. Napoje energetyzujące a zdrowie. Znakowanie żywności. Opracowanie mgr Wiesława Bubula

Prawidłowe odżywianie dzieci i młodzieży Prawidłowe żywienie - sposób odżywiania polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia. Istotne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób takich jak otyłość, nowotwory, choroby serca. Zdrowa dieta polega na przyjmowaniu odpowiednich ilości niezbędnych składników odżywczych i wody. Należy zapewnić odpowiednią ilość makroskładników (tłuszcze, białka, węglowodany), mikroskładników (sole mineralne) oraz energii niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Główne problemy żywieniowe Nadwaga, otyłość Anoreksja, niedożywienie, bulimia, zaburzenia odżywiania Napoje energetyzujące Żywność wysoko przetworzona, z dużą zawartością tłuszczu, konserwantów i cukrów prostych

Nadwaga i otyłość Wskaźnik BMI obliczany według wagi i wzrostu (waga w kg/(wzrost w m)2 BMI do 20 – niedowaga BMI <20-25 – waga prawidłowa BMI <25-30 – nadwaga Powyżej 30 - otyłość

Nadwaga i otyłość BMI powyżej normy (norma 20-25) Wskazana wizyta u lekarza POZ w celu zlecenia wykonania badań laboratoryjnych Zalecana dieta niskokaloryczna Konieczny zwiększony wysiłek fizyczny

Nadwaga i otyłość Ustalenie diety z odpowiednią zawartością poszczególnych składników Białko: 10 – 20 % energii Tłuszcz: 20-30 % energii Węglowodany: 55 – 60 % energii

Choroby żywieniowo-zależne związane z otyłością Cukrzyca typu II Nadciśnienie Miażdżyca Nowotwory Inne (choroby stawów, kręgosłupa itp.)

Anoreksja Jadłowstręt psychiczny (internetowa wspólnota pro-ana) Objawy: niedowaga, zaburzenia hormonalne, pogorszenie sprawności pamięci, zanik mięśni, wypadanie włosów, łuszczenie i suchość skóry, zwolnienie czynności serca, spadek ciśnienia krwi i spadek temperatury ciała, występowanie obwodowych obrzęków, pojawienie się na ciele owłosienia pod postacią meszku, a także stany zapalne żołądka i jelit. Leczenie: zespołowe, behawioralne, psychiatryczne, psychologiczne, farmakologiczne, dietetyczne Rokowanie: zależne od czasu trwania choroby i od sposobu leczenia oraz zaangażowania otoczenia

Bulimia Żarłoczność psychiczna Objawy: niekontrolowane objadanie się na zmianę z zabiegami kompensacyjnymi (wymioty, zabiegi przeczyszczające) Leczenie: psychoterapia indywidualna, rodzinna, grupowa Rokowanie: zależne od sposobu leczenia i czasu trwania choroby

Nieswoiste zaburzenia odżywiania Dysfagia funkcjonalna Bigoreksja Ortoreksja Kompleks Adonisa Zespół nocnego objadania się

10 zasad zdrowego żywienia 1.Spożywaj posiłki regularnie (4–5 posiłków co 3–4 godziny). 2.Warzywa i owoce spożywaj jak najczęściej i w jak największej ilości, co najmniej połowę tego co jesz. Pamiętaj o właściwych proporcjach: ¾ warzywa i ¼ owoce . 3. Spożywaj produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste – w przeciwieństwie do produktów oczyszczonych, cenione są ze względu na dużo wyższą zawartość witamin (np. z grupy B), mikroelementów (magnez, żelazo) oraz błonnika – głównie frakcji nierozpuszczalnej. 4.Codziennie spożywaj minimum 2 duże szklanki mleka. Możesz je zastąpić jogurtem, kefirem lub – częściowo – serem – produkty mleczne, spośród większości ogólnie dostępnych produktów spożywczych, zawierają największą ilość wapnia. 5.Ograniczaj spożycie mięsa (zwłaszcza czerwonego i przetworzonych produktów mięsnych do 0,5 kg/tyg.). Jedz ryby, nasiona roślin strączkowych i jaja – mięso czerwone jest zwykle bogatsze w tłuszcz, w którym gromadzi się duża ilość toksyn i substancji szkodliwych.

10 zasad zdrowego żywienia 6. Ograniczaj spożycie tłuszczów zwierzęcych. Zastępuj je olejami roślinnymi. 7. Unikaj spożycia cukru i słodyczy. Zastępuj je owocami i orzechami. 8. Nie dosalaj potraw, kupuj produkty niskosodowe, używaj ziół. 9. Pij codziennie odpowiednią ilość wody. 10. Nie pij alkoholu.

Napoje energetyczne/energetyzujące Napoje energetyczne/energetyzujące to zazwyczaj gazowane napoje bezalkoholowe, które mają działanie pobudzające. Napoje te wzbogacane są o substancje, które mają za zadanie poprawiać koncentrację, zwiększyć szybkość reakcji oraz wydolność organizmu, a także mają przyśpieszać metabolizm i przeciwdziałać zmęczeniu Zawierają kofeinę, taurynę, guaranę, duże ilości węglowodanów prostych W jednej puszce napoju energetycznego jest około 26 gramów węglowodanów, czyli ponad 10% objętości Ilość kofeiny zawartej w jednej puszce napoju (250ml) odpowiada dwóm kawom

Negatywne skutki picia napojów energetyzujących NE w swoim składzie zawierają  bardzo dużą ilość węglowodanów, co przekłada się na negatywny ich wpływ na szkliwo nazębne. Przyjmowanie dużej dawki kalorii w postaci węglowodanów prostych może być czynnikiem rozwoju insulinooporności, która z kolei może doprowadzić do otyłości i cukrzycy. Napoje energetyzujące poprzez dużą zawartość kofeiny i możliwość jej przedawkowania, mogą powodować: pobudliwość, bezsenność, zawroty głowy, bóle głowy, problemy żołądkowe.

Negatywne skutki picia napojów energetyzujących cd. Skrócenie czasu snu i pogorszenie jego jakości, co prowadzi do przemęczenia i osłabiania organizmu. Krótkotrwały „zastrzyk energii” w postaci napoju energetyzującego nie może być obojętny dla organizmu człowieka Po przypływie energii może pojawić się nagłe osłabienie, senność, znużenie i apatia. Napoje energetyzujące to "bogactwo" wszelkich sztucznych dodatków, począwszy od błękitu brylanowego, a skończywszy na benzoesanie sodu. Sztuczne dodatki nie są korzystne dla człowieka, mogę powodować mdłości, wymioty, bóle brzucha, a częste ich spożycie może przyczynić się do rozwoju wielu chorób przewodu pokarmowego, np. wrzodów żołądka.

Ustawodawstwo Nie wszystkie kraje zezwoliły na sprzedaż napojów energetyzujących na swoim obszarze. Powodem były wysokie zawartości kofeiny i tauryny, Do tej pory w wielu krajach istnieje całkowity zakaz sprzedaży energy drinków, w innych, na przykład w Norwegii czy w Danii można je dostać tylko w aptekach. Natomiast na Łotwie 1 czerwca 2016 wszedł w życie zakaz sprzedaży napojów energetycznych osobom niepełnoletnim.

Znakowanie żywności -informacje obowiązkowe Nazwa żywności Wykaz składników Ilość określonych składników, alergeny Ilość netto Data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia Nazwa i adres producenta Kraj lub miejsce pochodzenia Warunki przechowywania lub użycia Instrukcja użycia Zawartość alkoholu Wartość odżywcza

Znakowanie żywności Podawanie informacji na temat żywności na etykiecie czy opakowaniu służy ochronie zdrowia konsumentów i umożliwia konsumentom dokonywanie świadomych wyborów spośród szerokiego asortymentu produktów znajdujących się na rynku.

Znakowanie żywności Większość środków spożywczych jest objęta obowiązkiem podawania informacji o wartości odżywczej, która obejmuje następujące elementy: wartość energetyczna, ilość tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka, soli.

Czytaj dokładnie informacje żywieniowe!!! Skład: żurawina suszona (54%), cukier trzcinowy (45%), regulator kwasowości -kwas cytrynowy , olej słonecznikowy (<1%) sok z czarnego bzu

Czytaj dokładnie informacje żywieniowe!!! Suszonej żurawiny nie należy jednak mylić z suszoną kandyzowaną żurawiną, która zawiera spory dodatek środków słodzących (cukier, syrop glukozowo-fruktozowy). Aby czerpać korzyści z wartości zdrowotnych suszonej żurawiny należy unikać z dodatkiem cukru, olejów i środków konserwujących.

Czytaj dokładnie informacje żywieniowe!!! Parówki 100 % smaku Parówki 100 % mięsa z indyka Poszukaj produktów spożywczych bez oleju palmowego, substancji konserwujących, pirosiarczynu sodu, tłuszczu roślinnego utwardzonego, barwników, gumy guar, syropu glukozowo- fruktozowego, wzmacniaczy smaku, ekstraktu drożdżowego Składniki herbatników kruchych: mąka PSZENNA(GLUTEN), margaryna(olej palmowy i rzepakowy, częściowo utwardzony olej palmowy, woda, emulgatory – E471, E475, E322, sól, substancja konserwująca – E200, regulator kwasowości – kwas cytrynowy, aromat, barwnik – annato, przeciwutleniacz – E304I, E306), cukier, masa JAJOWA, słonecznik, SEZAM, pestki dyni, MIGDAŁY, ORZECHY ARACHIDOWE, syrop glukozowy, substancje spulchniające – E450I, E500II, aromat

Zakończenie Dziękuję za uwagę

Bibliografia Helena Ciborowska, Anna Rudnicka: Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010 Strona internetowa Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie Światosław Ziemlański: Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001 Cichocki M.: Napoje energetyzujące – współczesne zagrożenie zdrowotne dzieci i młodzieży, Poznań 2012