Na tropie prawdy w informacji

Zadanie na początek PRAWDA CZY FAŁSZ? Użyj swojego arkusza oceny, żeby nie zapomnieć swoich decyzji 

W Atlantyku pływa ponad 500-letni rekin polarny Prawda czy fałsz? News nr 1 W Atlantyku pływa ponad 500-letni rekin polarny Prawda czy fałsz?

News nr 2 Pierwsza kara dla antyszczepionkowców za fake news Prawda czy fałsz?

6 lat więzienia za fake newsy Prawda czy fałsz? News nr 3 6 lat więzienia za fake newsy Prawda czy fałsz?

Tina Turner znaleziona martwa w hotelu w Los Angeles Prawda czy fałsz? News nr 4 Tina Turner znaleziona martwa w hotelu w Los Angeles Prawda czy fałsz?

News nr 5 Prezydent Donald Trump przekazał swoją pensję na odbudowę cmentarzy wojskowych Prawda czy fałsz?

News nr 6 Ponad czterysta z ośmiuset kilkunastu posterunków policji zostało za czasów PO zlikwidowane Prawda czy fałsz?

News nr 7 Artysta-graficiarz Banksy aresztowany na otwarciu wystawy w Palestynie. Jego tożsamość została ujawniona. Prawda czy fałsz?

A teraz zobaczmy więcej…

News nr 1 W Atlantyku pływa ponad 500-letni rekin polarny Może się to wydawać niewiarygodne, ale w tym samym czasie co my, żyje na Ziemi przynajmniej jedno stworzenie, które urodziło się około 1505 roku, czyli mniej więcej wtedy, gdy na tron Króla Polski wstępował Zygmunt I Stary. Naukowcy szacują, że rekin polarny, zwany też rekinem grenlandzkim, który został odnaleziony w północnym Oceanie Atlantyckim, ma ponad 500 lat.  Prawda czy fałsz?

News nr 2 Pierwsza kara dla antyszczepionkowców za fake news We Włoszech wymierzona została pierwsza kara dla tzw. antyszczepionkowców. Sąd w Modenie na północy kraju ukarał grzywną w wysokości 400 euro działaczkę ruchu przeciwników szczepień za rozpowszechnianie fake newsów, czyli fałszywych informacji. Prawda czy fałsz?

News nr 3 6 lat więzienia za fake newsy Prawda czy fałsz? W Malezji przyjęto nowe prawo, które przewiduje karę pozbawienia wolności nawet na 6 lat dla osób, które rozpowszechniają fake newsy, wprowadzając tym samym w błąd społeczeństwo. Ustawa budzi kontrowersje. Prawda czy fałsz?

News nr 4 Tina Turner znaleziona martwa w hotelu w Los Angeles Znana piosenkarka, wykonawczyni takich przebojów jak „Private Dancer” czy „Simple the Best”, została znaleziona martwa w pokoju hotelowym w Los Angeles. Okoliczności śmierci nie są jasne, policja odmawia podania szczegółów. Prawda czy fałsz?

News nr 5 Prezydent Donald Trump przekazał swoją pensję na odbudowę cmentarzy wojskowych Donald Trump skrytykował stan cmentarzy wojskowych w USA. – Nie może być tak, że nasi bohaterowie spoczywają na zaniedbanych, porośniętych trawą cmentarzach, o które chyba nikt nie dba. Trzeba to zmienić. Zadeklarował również przekazanie swojej pensji prezydenckiej, 400 tysięcy dolarów, na specjalny fundusz rewitalizacyjny Prawda czy fałsz?

News nr 6 Ponad czterysta z ośmiuset kilkunastu posterunków policji zostało za czasów PO zlikwidowane Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przytacza dane, z których wynika, iż na początku 2009 r. w Polsce funkcjonowało 820 posterunków. W następnych latach liczba ta spadała i na początku 2014 r. wynosiła 430.  Dokładne dane za lata 2014– 2015, kiedy to liczba posterunków w dalszym ciągu spadała, nie są obecnie dostępne. Prawda czy fałsz?

News nr 7 Artysta-graficiarz Banksy aresztowany na otwarciu wystawy w Palestynie. Jego tożsamość została ujawniona. Betlejem, Palestyna (AP) Nieuchwytny artysta-graficiarz, aktywista polityczny, malarz i reżyser filmowy, ukrywający się przez lata pod pseudonimem Banksy, został aresztowany rano przez palestyńską policję. Po wielogodzinnym przesłuchaniu i przeszukaniu jego biura w Londynie, tożsamość artysty została wreszcie ujawniona. Prawda czy fałsz?

FAKE NEWS = FAŁSZYWE INFORMACJE Źródło grafiki: http://www.classichits.ie/

Czym są „fake newsy”? wiadomości lub propaganda oparte na dezinformacji, celowej lub nieintencjonalnej, rozpowszechniane przez tradycyjne media drukowane i elektroniczne lub internetowe i media społecznościowe, często pisane z intencją oszustwa, żeby zaszkodzić instytucji lub osobie, przynieść zyski polityczne lub finansowe, z sensacyjnymi, przesadzonymi lub fałszywymi nagłówkami, które mają przyciągnąć uwagę. Na podstawie: Raport „Jak czytać w erze fake news”, Polityka Insight, Facebook, Press 2018

Rodzaje fake newsów wg Reuters Institute Informacje wymyślone od zera, aby osiągnąć cel polityczny lub biznesowy Informacje, które zostały świadomie zniekształcone, aby osiągnąć cel polityczny lub biznesowy Informacje, dla których używany jest termin “fake news” (np. przez polityków) po to, by zdyskredytować źródło czy samą informację (użycie do celów politycznych) Informacje wymyślane od zera, których celem jest rozśmieszenie odbiorców (satyra) Informacje, które wyglądają jak rzetelny materiał dziennikarski, a w rzeczywistości są materiałem reklamowym. Osoba prowadząca może wyświetlać „chmurki” po kolei, pytając osoby uczestniczące o przykłady takich wiadomości. Trudna do podania przykładu może być chmurka żółta – można przytoczyć albo wypowiedzi niektórych polskich polityków, albo (bardziej neutralnie) Donalda Trumpa, który często używa tego określenia wobec artykułów przedstawiających go w niekorzystnym świetle. Informacje będące efektem słabego warsztatu– błędów faktograficznych, z mylącymi nagłówkami, z tytułami będącymi clickbaitami, czyli o sensacyjnych, intrygujących tytułach, tylko częściowo odnoszących się do treści informacji, których celem jest tylko kliknięcie w link.

Czy fake newsy są groźne? W czasie kampanii prezydenckiej w USA powstało 150 różnych fałszywych historii związanych z dwoma kandydatami: Hillary Clinton i Donaldem Trumpem. Najpopularniejszym fake newsem była informacja, że papież Franciszek poparł Trumpa – informacja ta wywołała 1 milion reakcji na Facebooku (like’ów, komentarzy, udostępnień). 20% tweetów w tej kampanii zostało stworzonych przez automatycznie, przez boty. Uważa się, że wynik referendum „brexitowego” w 2016 był efektem masowej dezinformacji wskazującej na straty, jakie Wielka Brytania ponosi będąc członkiem Unii Europejskiej.

Fake newsy w Polsce Przed wizytą w Bochni prezydenta Dudy i premier Szydło, żeby główny plac wyglądał ładnie i porządnie, archeolodzy musieli zakopać odkopywany właśnie zabytkowy ratusz. Autokar z pielgrzymami z Polski został zaatakowany przez imigrantów na granicy austriacko-włoskiej. Dwa największe polskie banki, Pekao SA oraz PKO BP, przygotowują się do fuzji. Na targu w Słupsku osoby pochodzące z Bliskiego Wschodu porywają klientki, które korzystają z przebieralni w aucie dostawczym

A może ktoś zna inne fake newsy?

Co myślą Polki i Polacy? (2018) 48% ufa wiadomościom, jakie do nich docierają. Rok wcześniej – 53% 55% ufa wiadomościom, które znajdują w mediach, z których na co dzień korzystają 46% wierzy w prawdziwość informacji wyszukiwanych w Internecie 38% uważa, że wiadomości, które znajdują w mediach społecznościowych, są prawdziwe 39% wszystkich przebadanych (z 37 krajów) w tygodniu poprzedzającym badanie trafiło na informacje specjalnie zniekształcone, a 26% - wymyślone od początku do końca, których celem była realizacja celów biznesowych lub politycznych. Źródło: Digital News Report, Reuters Institute 2018

Na szczęście – mamy czym się obronić

CRAAP to popularny system oceny wiarygodności informacji. Dlaczego pokazujemy wersję angielską? To taki żart – samo „crap” po angielsku oznacza m.in. głupoty, stek bzdur. dzięki testowi CRAAP – rozpoznamy je

CRAAP po polsku Aktualność informacji Istotność informacji Pochodzenie informacji Precyzyjność i szczegółowość Przeznaczenie informacji

Zapraszam do pracy!