Modele konkurencji rynkowej – konkurencja doskonała

Plan wykładu Definicja i rodzaje struktur rynkowych Cechy konkurencji doskonałej Decyzje przedsiębiorstwa w krótkim okresie Decyzje przedsiębiorstwa w długim okresie Krzywa podaży dla gałęzi

Definicja i rodzaje struktur rynkowych

Gałąź jest zbiorem wszystkich przedsiębiorstw, które wytwarzają te sam produkt. Struktura rynkowa jest wyznaczana na podstawie: liczbę firm działających na rynku możliwości wejścia nowych firm na rynek stopnia zróżnicowania produktów możliwości wpływania przez firmy na cenę

Wyróżnia się następujące rodzaje struktur rynkowych: konkurencję doskonałą konkurencję monopolistyczną oligopol monopol Trzy ostatnie struktury określa się jako konkurencję niedoskonałą.

Cechy konkurencji doskonałej

Konkurencja doskonała charakteryzuje się: Na rynku występuje bardzo wielu sprzedających i kupujących. Każdy z producentów posiada znikomy udział w rynku i zmiana przez nich wielkości produkcji nie wpływa na zmianę rynkowej podaży.

Oferowany na rynku produkt jest homogeniczny (jednorodny, standaryzowany, identyczny). W związku z tym sprzedający nie mogą na rynku konkurować ze względu na cechy produktu. Reklama jest więc zbędna. Cena na rynku jest taka sama. Rynek jest dawcą ceny, zaś sprzedający są jej biorcą i nie mają na jej ustalanie żadnego wpływu.

Rynek jest przejrzysty Rynek jest przejrzysty. Klienci posiadają doskonałą informację o cechach, cenie i dostępności produktu, zaś sprzedający o gustach i preferencjach konsumentów oraz o kosztach. Istnieje łatwość wejścia na rynek i wyjścia z niego oraz doskonała mobilność czynników wytwórczych pomiędzy gałęziami.

Funkcja popytu na produkty pojedynczego przedsiębiorstwa jest pozioma (doskonale elastyczna) i pokrywa się z funkcją utargu (przychodu) krańcowego Wielkość produkcji (Q) Cena (P) Utarg (przychód) całkowity (TR=P*Q) Utarg (przychód) krańcowy (MR) 1 20 2 40 3 60 4 80 5 100 6 120 7 140 8 160 9 180 10 200 D = MR cena (P) i utarg (przychód) krańcowy (MR) 20 ilość dobra (Q)

Decyzje przedsiębiorstwa w krótkim okresie

Optimum ekonomiczne i opłacalność produkcji w krótkim okresie W warunkach konkurencji doskonałej cenę narzuca rynek. Przy cenie p0 funkcja utargu krańcowego przebiega w pozycji MR0. Przecina się ona w punkcie E0 z funkcją kosztu krańcowego SMC0, wyznaczając dla produkcji Q0 optimum ekonomiczne. SMC SATC D0=MR0 SAVC p0 E0 Popyt, utarg krańcowy, krótkookresowy koszt krańcowy, krótkookresowy przeciętny koszt całkowity, krótkookresowy przeciętny koszt zmienny ` SATC0 A Q0 wielkość produkcji

Dla wielkości produkcji Q0 koszt przeciętny wynosi SATC0 i jest niższy od ceny p0. Przedsiębiorstwo osiąga na jednostce produktu zysk ponadnormalny (p0-SATC0) i produkcje kontynuuje. Koszt całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach 0SATC0AQ0. Utarg całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach 0p0E0Q0. Zysk całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach SATC0p0E0A

Cena zamknięcia i krzywa krótkookresowej podaży Cena, poniżej której przedsiębiorstwo nie będzie chciało wytwarzać tylko zawiesi działalność wynosi p1. Nazywa się ceną zamknięcia. Powyżej ceny p1 przedsiębiorstwo będzie wytwarzało taką wielkość produkcji, jaką wyznaczy przecięcie funkcji MR z SMC. Dlatego też funkcja SMC od punktu E1 nazywa się krzywą krótkookresowej podaży (SRSS). SMC SATC SRSS SAVC Popyt, utarg krańcowy, krótkookresowy koszt krańcowy, krótkookresowy przeciętny koszt całkowity, krótkookresowy przeciętny koszt zmienny ` D1=MR1 p1=SAVC1 E1 Q1 wielkość produkcji

SRSS – short-run supply schedule – krzywa krótkookresowej podaży LRSS – long-run supply schedule – krzywa długookresowej podaży

Decyzje przedsiębiorstwa w długim okresie

Optimum ekonomiczne i opłacalność produkcji w długim okresie W warunkach konkurencji doskonałej cenę narzuca rynek. Przy cenie p0 funkcja utargu krańcowego przebiega w pozycji MR0. Przecina się ona w punkcie E0 z funkcją kosztu krańcowego LMC0, wyznaczając dla produkcji Q0 optimum ekonomiczne. LMC LAC D0=MR0 p0 E0 Popyt, utarg krańcowy, długookresowy koszt krańcowy, długookresowy koszt przeciętny LAC0 A Q0 wielkość produkcji

Dla wielkości produkcji Q0 koszt przeciętny wynosi LAC0 i jest niższy od ceny p0. Przedsiębiorstwo osiąga na jednostce produktu zysk ponadnormalny (p0-LAC0) i produkcje kontynuuje. Koszt całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach 0LAC0AQ0. Utarg całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach 0p0E0Q0. Zysk całkowity jest równy polu prostokąta o wierzchołkach LAC0p0E0A

Cena wejścia i wyjścia oraz krzywa długookresowej podaży Cena, poniżej której przedsiębiorstwo nie będzie chciało wytwarzać tylko zawiesi działalność wynosi p1. Nazywa się ceną wejścia i wyjścia (optimum ekonomiczne pokrywa się z optimum technologicznym). Powyżej ceny p1 przedsiębiorstwo będzie wytwarzało taką wielkość produkcji, jaką wyznaczy przecięcie funkcji MR z LMC. Dlatego też funkcja LMC od punktu E1 nazywa się krzywą długookresowej podaży (LRSS). LMC LAC LRSS Popyt, utarg krańcowy, długookresowy koszt krańcowy, długookresowy koszt przeciętny E1 p1=LAC1 D1=MR1 Q1 wielkość produkcji

Krzywe podaży w krótkim i długim okresie Krzywa SRSS rozpoczyna się niżej niż krzywa LRSS, ponieważ w krótkim okresie przedsiębiorstwo produkuje, gdy jest w stanie pokryć przeciętne koszty zmienne. W długim okresie wszystkie koszty są zmienne i przedsiębiorstwo musi je pokryć. LRSS SRSS cena p1 B p0 A wielkość produkcji

Krzywa LRSS posiada bardziej łagodne nachylenie niż krzywa SRSS, co oznacza, że jest bardziej elastyczna. W długim okresie przedsiębiorstwo może o wiele bardziej zwiększyć wielkość produkcji na skutek danego wzrostu ceny, ponieważ wszystkie czynniki wytwórcze są zmienne.

Krzywa podaży dla gałęzi

W warunkach konkurencji doskonałej w gałęzi znajduje się wiele przedsiębiorstw. W krótkim okresie stała jest liczba przedsiębiorstw oraz ilość stałych czynników wytwórczych. W długim okresie może zmieniać się zarówno liczba przedsiębiorstw jak również ilość wszystkich czynników wytwórczych.

Konstrukcja krzywej podaży gałęzi SA SB S cena cena cena p3 p3 p3 p2 p2 p2 p1 p1 p1 Q1 Q2 Q3=Q1+Q2 produkcja produkcja produkcja przedsiębiorstwo A przedsiębiorstwo B gałąź

W gałęzi istnieją dwa przedsiębiorstwa A i B W gałęzi istnieją dwa przedsiębiorstwa A i B. Krzywa podaży dla całej gałęzi powstaje z zsumowania podaży wszystkich gałęzi przy różnych cenach. Ze względu na różne ceny zamknięcia (krótki okres) i ceny wejścia i wyjścia (długi okres) poszczególnych przedsiębiorstw, krzywa podaży dla gałęzi jest nieciągła (na rysunku przy cenie p2).

Ze względu na bardzo dużą ilość przedsiębiorstw w gałęzi i ich znikomy udział w ogólnej podaży, krzywa podaży jest wygładzona.

Pozioma krzywa długookresowej podaży Krzywa długookresowej podaży dla gałęzi jest pozioma wówczas, gdy wszystkie firmy mają identyczne krzywe kosztów. Żadne z przedsiębiorstw nie jest zainteresowane, aby produkować poniżej ceny p0. cena, koszt LMC B LAC p1 A C p0 LRSS Q0 Q1 produkcja

Poszczególne przedsiębiorstwa będą skłonne zwiększać produkcję powyżej Q0 jeżeli cena wzrośnie powyżej p0 np. do p1. Do zwiększania wielkości produkcji wystarczy cena p0. Jest to cena wejścia na rynek i produkcja będzie zwiększać się dzięki wejściom nowych przedsiębiorstw do gałęzi.

Analiza zmian równowagi w konkurencji doskonałej

W celu prześledzenia zmian równowagi, jakie wywołuje zmiana kosztów lub popytu stosuje się metody statyki porównawczej.

Wzrost kosztów Wzrost kosztów może być wywołany wzrostem cen czynników produkcji lub wzrostem wynagrodzenia pracowników. W przykładzie jest rozpatrywana sytuacja, w której wszystkie przedsiębiorstwa posiadają takie same koszty.

przedsiębiorstwo gałąź cena, koszt SRSS0 SMC0 SATC0 LAC0 a A LRSS0 p0 q0 Q0 produkcja przedsiębiorstwa produkcja gałęzi przedsiębiorstwo gałąź

W wyjściowym położeniu w gałęzi krzywa popytu przebiega w pozycji D, krzywa długookresowej podaży w położeniu LRSS0, cena równowagi wynosi p0, zaś przedsiębiorstwa wytwarzają produkcję Q0. Krzywa krótkookresowej podaży przebiega w pozycji SRSS0 i rynek znajduje się zarówno w równowadze krótkookresowej i długookresowej.

Na wykresie po lewej stronie jest przedstawiona sytuacja na poziomie przedsiębiorstwa. Każde z przedsiębiorstw wytwarza produkcję q0 przy najniższym koszcie przeciętnym znajdującym się na krzywej LAC0 (punkt „a”). Jednocześnie punkt leży w najniższym miejscu na krzywej SATC0 i na krzywej SMC0.

Jeżeli w gałęzi jest N przedsiębiorstw to produkcja całej gałęzi wyniesie Q0 (Q0=q0*N).

przedsiębiorstwo gałąź cena, koszt SATC1 SMC1 SRSS1 SRSS0 c SAVC1 p2 b LAC0 B p1 a A LRSS0 p0 D q1 q0 Q1 Q0 produkcja przedsiębiorstwa produkcja gałęzi przedsiębiorstwo gałąź

Wzrost cen czynników wytwórczych sprawia, że rosną koszty produkcji we wszystkich przedsiębiorstwach. W krótkim okresie krzywe nowych kosztów przeciętnych są opisane przez SAVC1 i SATC1. Przecina je w najniższym punkcie krzywa SMC1.

Część krzywej SMC1 powyżej przecięcia z SAVC1 jest krzywą krótkookresowej podaży dla pojedynczego przedsiębiorstwa, zaś ich suma pozwala wyznaczyć SRSS1 dla całej gałęzi. Przecięcie SRSS1 z funkcją popytu wyznacza cenę p1 dla gałęzi, przy której wytwarzana jest produkcja Q1. Na poziomie przedsiębiorstwa cena zrównuje się z SAVC1 i przedsiębiorstwo produkując q1 wytwarza przy stratach.

przedsiębiorstwo gałąź cena, koszt SATC1 SMC1 SRSS1 LAC1 SRSS0 c d SAVC1 C LRSS1 p2 b LAC0 B p1 a A LRSS0 p0 D q2 q1 q0 Q2 Q1 Q0 produkcja przedsiębiorstwa produkcja gałęzi przedsiębiorstwo gałąź

W krótkim okresie nie zmienia się liczba przedsiębiorstw w gałęzi, zaś w długim mogą one opuszczać gałąź. Równowaga w długim okresie ustala się przy cenie p2, nowa krzywa długookresowej podaży wynosi LRSS2, na poziomie przedsiębiorstwa wytwarza się q2. Wzrost cen czynników wytwórczych zostaje przerzucony na konsumentów w postaci wyższej ceny, spada popyt na produkty gałęzi oraz wielkość produkcji.

Wzrost popytu SRSS cena B LRSS p1 C p2 A p0 D1 D0 Q0 Q1 Q2 produkcja

Wyjściowy stan charakteryzuje funkcje D0 Wyjściowy stan charakteryzuje funkcje D0. Równowaga krótko- i długookresowa jest określona w punkcie A, gdzie przedsiębiorstwa w gałęzi wytwarzają Q0. Wzrost popytu na produkty gałęzi obrazuje przesunięcie funkcji D0 do pozycji D1.

W krótkim okresie nowa równowaga ustala się w punkcie B, przy produkcji Q1. Przedsiębiorstwa są wyposażone w stałe czynniki wytwórcze i trzeba wzrostu ceny aż do p1, żeby je zachęcić do zwiększenia produkcji do Q1.

Zyski występujące w krótkim okresie zachęcają do wejścia do gałęzi nowe przedsiębiorstwa z branży. Rosnąca podaż łagodzi początkowy wzrost ceny (obniża się do p2) i zwiększa się podaż gałęzi do Q2. Równowaga jest określona w punkcie C.

Dziękuję za uwagę