Tadeusz Kubacki Potrzeba i koncepcja planowania łowieckiego w świetle teorii zrównoważonego użytkowania zasobów przyrody

Stosunki łowieckie panujące w każdym kraju kształtuje się pod wpływem dwóch czynników: naturalne warunki przyrodnicze (klimat, warunki glebowe, szata roślinna) różnokierunkowa działalność człowieka: (psychozoicum – charakter zoogeograficzny) niszczycielska i twórcza. Wszystkie zmiany krajobrazowe, związane z gospodarczą działalnością człowieka wywierają wpływ na przyrodnicze warunki łowieckie dawniej przy nieograniczonych zasobach przyrody i przy minimalnym zagęszczeniu populacji ludzkiej, człowiek mógł bez ograniczeń wykorzystywać dobro przyrody najprymitywniejsze formy łowiectwa – zdobycie mięsa, futer, skór – niezbędne środki do życia, bądź obrony przed zwierzyną swego mienia. takie były początki eksploatacji populacji dzikich zwierząt przez człowieka.

Obecnie kurczy i zmienia się środowisko bytowania zwierzyny (tereny przemysłowe, rekreacyjne, zabudowa, szlaki komunikacyjne) chcąc powstrzymać ten proces utworzono w 1997 rejony hodowli zwierzyny grubej i drobnej przy tworzeniu rejonów hodowlanych posłużono się typem „krajobrazu naturalnego” utworzono rejony w 17 Regionalnych Dyrekcjach Lasów Państwowych rejony hodowlane mogą przekraczać granice administracyjne Zarządów Okręgowych i nie dzielą obwodów – mogą mieć większy zasięg niż Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych utworzono rejony: leśne, polno – leśne, polne i wodno - bagienne w górach dominują rejony leśne (Karpaty, Beskidy o powierzchni kilkaset tysięcy hektarów) na nizinach krajobrazy polne i polno - leśne, na rozlewiskach krajobrazy wodno – bagienne).

Dla każdego rejonu hodowlanego określa się skład gatunkowy zwierząt oraz gatunki wiodące (priorytetowe) dla krajobrazu leśnego gatunkami wiodącymi mogą być: łoś, jeleń dzik, sarna lub daniel; dla krajobrazu polno – leśnego i polnego gatunkami wiodącymi mogą być kuropatwa lub zając; dla poszczególnych rejonów opracowuje się wieloletni plan hodowlany na okres nie krótszy niż 10 lat.

Podstawowym kryterium decydującym o liczebności, strukturze gatunkowej zwierzyny oraz rozmiarze stopnia zagospodarowania łowieckiego rejonu jest rozmiar szkód wyrządzanych przez zwierzynę w zakresie zgryzania odnowień naturalnych i sztucznych oraz spałowania. w uprawach sztucznych dopuszcza się 15% liczby zgryzionych pędów szczytowych gatunków głównych, domieszkowych i biocenotycznych; w odnowieniach naturalnych i podrostach do 20% zgryzionych pędów głównych do osiągnięcia powyżej 2 metrów; w podrostach naturalnych i sztucznych do 30% zgryzionych pędów głównych ogólnej liczby drzew w ciągu roku.

Spałowanie: nie może przekraczać 5% liczby drzew świeżych bez względu na wielkość spały oraz 10% liczby drzew ospałowanych powyżej 50% u pozostałych gatunków wskaźniki zgryzania i spałowania mogą być zweryfikowane w terenie poprzez monitoring i systematyczne badania naukowe.

W rejonach polnych i polno –leśnych priorytetem staje się stopień zagospodarowania łowieckiego – należy zwrócić uwagę: wzbogacenie bazy pokarmowej poprawę warunków bytowania zwierzyny zapewnienie spokoju i wypoczynku (remizy) przy planowaniu pozyskania uwzględnić należy rozmiar ewentualnych szkód w uprawach i płodach rolnych.

Prawidłową gospodarkę populacjami zwierzyny łownej w rejonie hodowlanym realizuje się poprzez: przeprowadzenie jednolitej inwentaryzacji zwierzyny; ustalenie na jej podstawie stanu liczbowego; określenie struktury płci i wieku poszczególnych gatunków; przyjęcie realnych dla rejonu wskaźników przyrostu zrealizowanego; planowe pozyskanie dla całego rejonu z uwzględnieniem okresowych przemieszczeń (w górach migracja pionowa) i koncentracji zwierzyny; przeprowadzenie oceny prawidłowości odstrzału selekcyjnego opracowanie dla rejonu kompleksowego wieloletniego planu zagospodarowania łowisk.

Wieloletni plan łowiecki dla każdego rejonu hodowlanego sporządza się WPŁ na okres 10. lat (pierwszy taki sporządzono na okres 1. kwietnia 1998 r. – 31. marca 2007 r.) plany sporządzają dyrektorzy RDLP przy współpracy i uzgodnieniach z wojewodami i dyrektorami Wydziału Środowiska Urzędu Wojewódzkiego oraz Okręgowej Rady Łowieckiej. Plany, zatwierdza go dyrektor RDLP Wieloletni plan składa się z trzech części: Ogólnej – obejmuje nazwę województwa, numery obwodów łowieckich oraz liczbę nadleśnictw wchodzących w skład rejonu, wymienia się tu także wszystkie występujące gatunki zwierząt łownych, podane są struktura płciowa i wiekowa zwierzyny płowej oraz dzików, podaje się rozmiar i rodzaj kłusownictwa, krótka ocena rozmiaru i najczęstszego występowania szkód Szczegółowej – ujmuje się tu liczebności gatunków łownych (zwierzyna gruba i drobna), podaje stan zagospodarowania rejonu pod względem urządzeń hodowlanych, poletek, pasów zaporowych, łąk śródleśnych itp., charakterystyka kategoryzacyjna obwodów Końcowej – przedstawiony jest tu plan zadań wieloletnich dotyczących poprawy warunków bytowania zwierzyny w poszczególnych nadleśnictwach i w całym rejonie, określa się gatunki pożądane i niepożądane, plan wieloletni kończy się ilościowym i jakościowym planem pozyskania na poszczególne lata i obwody, roczne plany łowieckie koryguje się na podstawie planu wieloletniego

Na prawidłowym przebiegiem realizacji wieloletniego planu hodowlanego opracowanego dla rejonu czuwa przedstawiciel regionalnej dyrekcji lasów państwowych na terenie której znajduje się rejon.