Problem zagrożenia otyłością wśród pilotów lotnictwa cywilnego dr Ewa Polak, dr Adrianna Gardzińska

Wymagania do pracy w liniach lotniczych Większość linii lotniczych formułuje jasno określone wymogi rekrutacyjne dla personelu pokładowego i pilotów. Są to zwykle: odpowiednie wykształcenie i umiejętności, ale też dobry poziom sprawności, umiejętność pływania, doskonały stan zdrowia i proporcjonalna sylwetka. Coraz częściej pojawiają się określone wymogi dotyczące wysokości ciała. Na przykład British Airways wymaga od personelu pokładowego wysokości pomiędzy 157,5 – 185 cm (5 "2 - 6" 1 ft), Ryanair 157,5 – 188 cm (5 "2 do 6" 2 ft), EasyJet 157,5 – 190 cm(5 "2 do 6" 3 ft), a Qatar Airways większej niż 160 cm – pozwalającej na sięganie ręką na wysokość 210 cm1. Preferowane są też idealne proporcje budowy ciała, wyrażane wskaźnikiem BMI. Qatar Airways określa je jako 19-21dla kobiet i 22-25 dla mężczyzn. Indyjski Urząd Lotnictwa Cywilnego od 2014 roku zaleca zatrudnianie osób z BMI 18-22 dla kobiet i 18-25 dla mężczyzn2. 1, 2 – na podstawie informacji zamieszczonych w ogólnodostępnych ofertach rekrutacyjnych w 2018 roku.

Czy otyłość dotyczy pilotów? Fragment artykułu pt. „Sprawni jak żołnierze?” Miesięcznik „Polska Zbrojna” Nr 6/2014, s. 13-20. Przykładowe artykuły publikowane na stronach internetowych w 2018 i 2019 roku.

Zagrożenia w pracy pilota Zwiększone ryzyko nagłej niezdolności do pracy w następstwie: choroby sercowo-naczyniowej (zawał mięśnia sercowego i incydent mózgowo-naczyniowy), bezdechu sennego, powikłań cukrzycy typu 2, powstania zatoru tętnicy płucnej. Problemy z koncentracją spowodowane bólem w dolnej części pleców, chorobą woreczka żółciowego, chorobą zwyrodnieniową stawów. Ograniczona przestrzeń w kokpicie może wpływać na zdolność do pełnej i bezpiecznej obsługi sterowania w sytuacjach normalnych i awaryjnych. Przekroczenie ograniczeń konstrukcyjnych siedziska lub uprzęży zainstalowanych w fotelu pilota. Ograniczona możliwość opuszczenia samolotu w sytuacjach awaryjnych. W małych samolotach zbyt duża masa ciała pilota oraz pasażerów może mieć znaczący wpływ na równowagę samolotu.

Otyłość jako problem globalny Otyłość jest jednym z większych wyzwań globalnych XXI wieku. Niektóre źródła naukowe mówią już o epidemii, a nawet pandemii otyłości. W 2016 roku ponad 39% (1,9 biliona) dorosłych powyżej 18 roku życia miało nadwagę, a 13% (650 milionów) otyłość3. Według danych WHO (Świtowej Organizacji Zdrowia) od 1975 do 2016 roku częstość występowania otyłości na świecie potroiła się. 3 – na podstawie danych publikowanych na portalu internetowym WHO.

Zmiany częstości występowania otyłości https://ourworldindata.org/grapher/share-of-adults-defined-as-obese

BMI - najłatwiejszy wskaźnik otyłości BMI (Body Mass Index) jest wykorzystywany w ocenie prawidłowości masy ciała w stosunku do wysokości ciała. Oblicza się go wg. wzoru: BMI nie uwzględnia wielu ważnych czynników, jak typu budowy ciała, czy składu ciała, w tym proporcji tkanki mięśniowej i tkanki tłuszczowej.

BMI versus Fat % Coraz częściej do oceny prawidłowości stanu odżywienia wykorzystywany jest procentowy wskaźnik zawartości tkanki tłuszczowej - Fat %. Naukowcy zajmujący się monitorowaniem problemu otyłości coraz częściej wykorzystują ten wskaźnik. Wyniki analiz oparte o wskaźnik Fat % pokazują, że odsetek osób otyłych na świecie jest większy, niż w przypadku analiz opartych o wartość BMI.

Cel badań Monitorowanie składu ciała studentów WBMiL Politechniki Rzeszowskiej, studiujących na specjalności „pilotaż” i analiza zmian poszczególnych parametrów w czasie. Działanie profilaktyczne, polegające na uświadamianiu i przekazywaniu informacji o negatywnych skutkach braku zachowań prozdrowotnych w codziennym życiu. Uświadamianie studentom potrzeby uwzględniania aspektów zdrowotnych w świadomym i skutecznym przygotowaniu się do podjęcia pracy w zawodzie pilota.

Materiał i metody badań Badaniami składu ciała objęto 67 studentów WBMiL Politechniki Rzeszowskiej, studiujących na specjalności „pilotaż”. Charakterystyki badanych: Zastosowano metodę bioimpedancji elektrycznej (BIA) i dokonano pomiarów przy użyciu czterokontaktowego Analizatora Składu Ciała Tanita MC 780. Pomiary wykonano trzykrotnie: w styczniu, maju i październiku 2018 r. w ramach zajęć na module „Trening kondycyjny”. Kobiety Mężczyźni Łącznie Liczba badanych 8 55 63 Wiek 23,8 ± 1,92 22,6 ± 0,96 22,7 ± 1,13 Wysokość ciała 165,9 ± 4,67 182,8 ± 5,73 179,9 ± 7,76

Wyniki – średnie wartości masy ciała i BMI

Wyniki – prawidłowość budowy ciała (BMI)

Normy zawartości tkanki tłuszczowej

Wyniki – średnia zawartość tkanki tłuszczowej *** * * Norma dla kobiet: 21%-33% Norma dla mężczyzn: 7%-20% * - wartość powyżej 12 odnotowano u 1 osoby *** - wartość powyżej 12 odnotowano u 3 osób

Wyniki – prawidłowość budowy ciała (Fat%)

Wskaźnik budowy ciała – Physique Rating Ocena poziomu tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej przedstawiona jest jako jeden z dziewięciu typów budowy ciała.

Wyniki – prawidłowość wskaźnika budowy ciała (Physique Rating)

Physique Rating Wynik Wynik szczegółowy Typ budowy ciała Charakterystyka 1 11-13 lub 21-23 Ukryta otyłość Otyła osoba niewielkich rozmiarów Osoba wygląda na zdrowy typ budowy ciała na zewnątrz; jednakże, osoba posiada wysoki % poziom tkanki tłuszczowej i niski poziom masy mięśni. 2 14-16 lub 24-26 Otyłość Osoba otyła średnich rozmiarów Osoba posiada wysoki % poziom tkanki tłuszczowej i umiarkowany poziom masy mięśni. 3 17-19 lub 27-29 Solidnie zbudowany Osoba otyła dużych rozmiarów Osoba posiada wysoki % poziom tkanki tłuszczowej i wysoki poziom masy mięśni. 4 31-33 lub 41-43 Niewysportowany Niski poziom masy mięśni, przeciętna % ilość tkanki tłuszczowej Osoba posiada przeciętną ilość tkanki tłuszczowej i niższy niż przeciętny poziom masy mięśni. 5 34-36 lub 44-46 Normalny Przeciętny poziom masy mięśni, przeciętna % ilość tkanki tłuszczowej Osoba posiada przeciętny poziom zarówno tkanki tłuszczowej, jak i masy mięśni. 6 37-39 lub 47-49 Normalny umięśniony Wysoki poziom masy mięśni, przeciętna % ilość tkanki tłuszczowej (Sportowiec) Osoba posiada przeciętny poziom tkanki tłuszczowej i wyższy niż przeciętny poziom masy mięśni. 7 51-53 lub 61-63 Szczupły Niski poziom masy mięśni, niski % poziom tkanki tłuszczowej Zarówno poziom  tkanki tłuszczowej jak i masy mięśni jest niski. 8 54-56 lub 64-66 Szczupły umięśniony Osoba szczupła i umięśniona (Sportowiec) Osoba posiada niższy poziom tkanki tłuszczowej niż przeciętna osoba i odpowiednią masę mięśni. 9 57-59 lub 67-69 Bardzo umięśniony Osoba bardzo umięśniona (Sportowiec) Osoba posiada niższy poziom tkanki tłuszczowej niż przeciętna osoba i masę mięśni powyżej-przeciętnej.

Wnioski 1 W grupie badanych kobiet odnotowano problem niedowagi. Nadwagę i otyłość w oparciu o analizę BMI stwierdzono u 40%, w oparciu o analizę Fat % u 25%, a w oparciu o analizę Physique Rating ok. 30% badanych mężczyzn. Procent mężczyzn o zbyt wysokich wartościach analizowanych wskaźników zmniejszył się w maju, co było prawdopodobnie efektem pracy wykonanej przez badanych w trakcie całego roku akademickiego. Liczba procentowa osób z nadwagą niepokojąco wzrosła po przerwie wakacyjnej.

Wnioski 2 Monitorowanie zmian w składzie ciała może być skutecznym narzędziem wspomagającym pracę studentów w czasie trwania studiów. Dalsza praca nad sprawnością i uświadamianiem studentów o odpowiedzialności za własne zdrowie pozwoli na lepsze przygotowanie ich do podjęcia pracy w zawodzie pilota.

Dziękuję za uwagę!