Praca podyplomowa

Jak napisać pracę podyplomową dr hab. inż. Andrzej Tomek, prof. wizyt. UP Katedra Łowiectwa i Ochrony Lasu Jak napisać pracę podyplomową 1. Konstrukcja pracy (wstęp, cel pracy metoda lub źródła, wyniki, dyskusja lub omówienie, wnioski, literatura i załączniki) 2. Budowa zdań, konstrukcja tabel i rycin oraz częste błędy 3. Ocena pracy Kraków, 22 marca 2014

Prace przygotowawcze Ustalenie problematyki Wybór tematu - narzucenie - pełny wybór - ograniczony wybór Wybór lub opracowanie metod Korzystanie ze źródeł Zebranie literatury Zbieranie materiałów (kompletnych i rzetelnych)

Konstrukcja pracy podyplomowej Pracę rozpoczyna strona tytułowa (wg wzoru) Na stronie tytułowej musi być (od góry): - nazwa uczelni i wydziału, nazwa studium - nazwisko i imię (ewentualnie tytuł) autora - tytuł pracy - informacja w jakiej jednostce (Instytucie, Katedrze, Zakładzie) i pod czyim kierunkiem pracę wykonano - nazwę miasta (w naszym przypadku „Poznań”) i rok Może być umieszczone: - logo wydziału i uczelni Na następnych stronach należy umieścić - Abstrakt - Podziękowania - Spis treści - Kolejne rozdziały i ewentualnie załączniki

Uniwersytet Przyrodniczy W Poznaniu Wydział Leśny Studium Gospodarka łowiecka i ochrona zwierzyny (16) Imię i nazwisko autora (18) Tytuł pracy (22) w jęz. polskim) opcjonalnie w jęz. angielskim (16) Praca podyplomowa wykonana pod kierunkiem tytuł i imię i nazwisko promotora nazwa jednostki promotora (12) Poznań, rok (opcjonalnie druga miejscowość) (14) Strona tytułowa

Konstrukcja pracy Praca podyplomowa (jak każda praca naukowa) posiada stały schemat: WMWD lub IMRaD W – WSTĘP (I – Introduction) M – METODYKA lub ŹRÓDŁA – (M – Methods and Materials) (w pracach przyrodniczych potrzebny opis terenu badań w innych opis warunków doświadczenia, a przeglądowych wykaz i opis dokumentów) W – WYNIKI (R – Results) a - and (to najważniejsze i najtrudniejsze) D – DYSKUSJA (D – Discussion) (dodatek konieczny – literatura) (dodatek wymagany – streszczenie i abstract) (dodatek przydatny lecz niekonieczny – załączniki) dodatek wskazany – podziękowania

WSTĘP Wstęp powinien zawierać: Wyjaśnienie o czym jest praca Jaki jest stan wiedzy (bardzo krótko) Jaka strefa wiedzy nie jest rozpoznana lub jakie problemy naukowe, gospodarcze ewentualnie społeczne występują w omawianym zakresie Cel pracy (cel pracy może być osobnym rozdziałem, podrozdziałem lub akapitem) Wstęp można napisać na końcu (gdy już wiadomo co praca zawiera), ale na początku warto zrobić szkic Wstęp powinien być krótki, jasny i treściwy (wielu czytelników zakończy lekturę po przeczytaniu wstępu) We wstępie należy przywołać (zacytować) najważniejsze (kluczowe lub klasyczne) pozycje literatury

Cel pracy: (to ważniejsza i oceniana część pracy) Celem pracy może być: rozpoznanie lub opisanie jakiegoś zjawiska wytłumaczenie procesu lub zależności uporządkowanie wiedzy konfrontacja teorii z praktyką opracowanie lub przetestowanie metody próba uogólnienia lub teoretyzowania Projekt praktycznego zastosowania Opis działania lub funkcjonowania urządzenia, systemu lub programu

METODY I MATERIAŁ Metodyka (powinna zawierać dokładny opis stosowanych procedur i na końcu informację o MATERIALE, czyli ilości i jakości zebranych danych). Metodyka powinna być jak przepis kucharski wyjaśniający postępowanie umożliwiające osiągnięcie identycznego lub porównywalnego rezultatu W metodyce należy zwrócić uwagę i opisać szczegóły mogące mieć znaczenie dla osiągnięcia wyniku, na przykład: nazwę i skład odczynników, sposób dawkowania, ubiór podczas prac terenowych, pora roku lub doby podczas obserwacji, użyta aparatura, zastosowane testy statystyczne i programy komputerowe Źródła informują z jakich danych, dokumentów lub opracowań autor skorzystał podczas poisania pracy Opis terenu, który może być podrozdziałem, lecz w pracach z leśnictwa zazwyczaj jest osobnym rozdziałem Najczęstsze błędy to przepisywanie z łatwo dostępnych źródeł informacji nie mających związku z tematyką (np. o glebie, siedliskach lub wysokościach nad poziomem morza)

WYNIKI Ta część pracy może obejmować kilka samodzielnych rozdziałów, na przykład: wymiary ciała, zajmowane środowiska, korelacje lub inne zależności, może być także jednym rozdziałem podzielonym na podrozdziały. Lepiej jeśli tytuł rozdziału jest adekwatny do zawartości. Dla osób, które samodzielnie wykonywały pracę, ten rozdział jest zazwyczaj najłatwiejszy do napisania. Trzeba, po prostu, po kolei napisać lub przedstawić w tabelach, na rycinach lub fotografiach wszystko to (lecz tylko to) co w ramach opisanej metodyki udało się zaobserwować, zmierzyć, policzyć lub zestawić.

DYSKUSJA Ten rozdział, składający się zwykle z kilku podrozdziałów, jest najtrudniejszy do napisania Dyskusja jest swobodną częścią pracy, w której autor formułuje swój punkt widzenia, uzasadnia wnioski i przedstawia własną interpretację. Jest to zwykle najciekawsza część pracy. W dyskusji autor może się wykazać wiedzą, krytycyzmem, inwencją i samodzielnością. Dyskusja powinna zawierać: Krytyczną ocenę uzyskanych rezultatów (czy są wystarczające, czy powtarzalne, czy unikalne) Omówienie i interpretację wyników (bez ich powtarzania) Porównania z literaturą Sugestie przyszłych badań i zagadnienia (zdaniem autora) nierozpoznane oraz problemowe i dyskusyjne Ewentualne WNIOSKI

WNIOSKI W pracy naukowej (a także podyplomowej) wnioski nie są konieczne W pracach o charakterze technicznym lub praktycznym (w leśnictwie) są wskazane Wnioski ułatwiają recenzentowi ocenę Wnioski należy umieścić w oddzielnym rozdziale (po dyskusji) i wypunktować Mogą być poprzedzone jednozdaniowym wstępem

Streszczenie i Abstract Streszczenie jest samodzielnym tekstem informującym o zawartości pracy. Powinno zawierać wszystko to co jest w pracy, a więc: gdzie i jak pracę wykonano, jakie uzyskano najważniejsze rezultaty i co z nich wynika. Powinno mieścić się na jednej stronie. Na końcu mogą być umieszczone słowa kluczowe. Abstract może (i powinien) być napisany krócej od streszczenia (najczęściej do 100 słów). Służy do przedstawienia pracy w języku angielskim. Napisanie zarówno streszczenia jak i abstraktu sprawia niektórym sporo trudności, gdyż trzeba mieć pracę dobrze przemyślaną oraz utrzymać dyscyplinę myśli i słów

Literatura Literatura jest rozdziałem niezbędnym – powinna obejmować wszystkie pozycje polskie i obcojęzyczne cytowane w tekście (ale ani jednej więcej) Każda pozycja musi podać: Nazwiska i inicjały imion wszystkich autorów, rok, tytuł (jak w oryginale), nazwę, rocznik, tom, zeszyt i strony czasopisma lub w przypadku książki wydawnictwo, miejsce wydania i strony Przykład czasopisma: Tomek, A., Tomek, Z. 1993. Zwierzyna w Lesie Wolskim na terenie Krakowa (Game animals in Krakow Municipal Forest). Przegląd Zoologiczny, 37, 3-4: 233-238. Przykład książki: Kamieniarz R., Panek M. 2008. Zwierzęta łowne w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Wyd. Stacja Badawcza PZŁ w Czempiniu, Czempiń, 1-132.

Literatura Przykład cytowania autora (autorów) w pracy zbiorowej: Jamrozy G. Tomek A. 2003. Monitoring the occurrance and number of cervoids by direct counting and snow tracking in the Magurski National Park (1996-2003). [W:] Kształtowanie i ochrona środowiska leśnego. Red. A.T. Miler. Wyd. AR Poznań. ss: 573-583. Przykład cytowania pracy niepublikowanej: Tomek A. 2008. Liczebność zwierzyny w Ojcowskim Parku Narodowym określona wiosną 2007 roku metodą liczeń bezpośrednich na powierzchniach próbnych. Maszynopis, Dyrekcja Ojcowskiego Parku Narodowego, s:1-10. Przykład cytowania aktu prawnego: Ustawa Prawo Łowieckie z dnia 13 października 1995 r. (Dz. U. z 1995 r. nr 147, poz. 713, tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 127 poz. 1066).

Zapisywanie bibliografii (Autor, rok, tytuł, wydawnictwo, strony) Książki jednego lub kilku autorów: Dzięgielewski S. 1973. Jeleń. Wyd. II. PWRiL. Warszawa, 1-343. Bobek B., Morow K., Perzanowski K., Kosobucka M. 1992. Jeleń. Warszawa. Wydawnictwo Świat, 1-200. Książki pod redakcją: Fruziński B. 1989. Ocena liczebności zwierzyny. [W: Krupka J. (red.) Łowiectwo]. PWRiL. Warszawa, 345-355. Czasopisma (jeden lub kilku autorów) : Dzięciołowski R. 1970. Relations between the age and size of red deer in Poland. Acta Theriologica, XV, 253-268. Pucek A., Bobek B., Łabudzki L., Miłkowski L., Morow K., Tomek A. 1975. Estimates of density and number of ungulates. Polish Ecological Studies, 1, 2, 121-135.

Korzystanie z bibliografii Sporządzanie trzech rodzajów notatek: 1) streszczenie 2) cytaty 3) własne myśli i refleksje Zapisywanie bibliografii (na bieżąco) 1) notować pełne dane bibliograficzne 2) notować słowa kluczowe Uwaga: Nie wolno dopuścić do plagiatu, dyskwalifikującego dane opracowanie; W przypadku dosłownego cytowania należy tekst umieścić w cudzysłowie podając dokładne dane bibliograficzne.

Załączniki W załącznikach stanowiących odrębny rozdział na końcu pracy (czasem drugi tom) należy zamieścić materiały źródłowe obciążające objętość tekstu Mogą to być na przykład: Wykazy pomierzonych drzew Zestawienia obserwacji zwierząt Bazy danych z tropień Zdjęcia fitosocjologiczne Rysunki i fotografie ilustrujące omawiane zagadnienia (nie będące wynikami)

Podziękowania Podziękowania są ważnym dodatkiem umieszczanym na początku lub na końcu pracy Podziękowania informują: czy i przez kogo badania były finansowane z czyjej pomocy autor korzystał kto i w jakim zakresie przyczynił się do polepszenia jakości którego z profesorów lub innych autorytetów autor pragnie obciążyć współodpowiedzialnością

Pisanie pracy podyplomowej Każdy rozdział należy rozpocząć od nowej strony Rozdziały mogą być podzielone na zatytułowane podrozdziały zawierające odmienne treści, podrozdziały należy pisać w ciągu można poprzedzić ich nazwy pustą linią; Podrozdziały można dzielić na kolejne pod-podrozdziały, które muszą być zatytułowane i zawierać odrębne treści, jednak nadmierny podział nie jest wskazany; Każda myśl powinna być umieszczona w oddzielnym akapicie. Akapity należy pisać w ciągu bez przerw tekstu, ich zaznaczeniem powinno być wcięcie 3 do 5 spacji lub wykonane tabulatorem; Ryciny i tabele można umieścić w tekście lub oddzielnie na końcu pracy tak jak oddzielne rozdziały, wtedy trzeba sporządzić ich spisy tabel i rycin; Nie należy umieszczać tych samych informacji w tekście, w tabelach i w rycinach.

Wymagania formalne Tekst ma być opracowany przy pomocy edytora tekstu z wykorzystaniem czcionki Arial lub Times New Roman 12 pkt., odstęp między wierszami 1,5. Marginesy: standard lub góra 2,0 cm, dół 2,0 cm, lub lewy 3 cm, prawy 2 cm. Nagłówek i stopka 1,25 cm. Numeracja stron w prawym dolnym rogu – czcionka 12 pkt. Różne rodzaje czcionek, wytłuszczenia, stosowanie koloru należy ograniczyć do niezbędnego minimum i stosować tylko w przypadku gdy służy to przekazowi informacji. Strona tytułowa zgodna z podanym wzorem

Budowa zdań Zdania należy formułować krótko, jasno i poprawną polszczyzną. Każde zdanie musi mieć podmiot i orzeczenie, niedopuszczalne jest stosowanie podmiotów lub orzeczeń domyślnych; Zdania mogą być podrzędnie lub nadrzędnie złożone pod warunkiem poprawnej interpunkcji; Zaimki można stosować tylko wówczas, jeśli nie ma wątpliwości do jakiego rzeczownika się odnoszą; Punktowanie jest dopuszczalne wtedy, gdy jest poprzedzone poprawnym zdaniem i ma uzasadnienie; Nie należy zaczynać akapitów od imiesłowów; Niedopuszczalne jest powtarzanie słowa w zdaniu, należy unikać powtórzeń słów w akapitach; Nie można używać specjalistycznego żargonu; Nie należy używać zwrotów nie niosących informacji.

Redakcja tekstu Zasadniczo należy pisać w czasie przeszłym dokonanym, czas teraźniejszy można użyć we wstępie lub w dyskusji wtedy, gdy podawane są uogólnienia; Dyskusyjna jest forma osobowa, dawniej powszechna była forma bezosobowa np. „wykonano”, „zbadano”, obecnie niektórzy zalecają liczbę pojedynczą „zrobiłem”, „widziałem” lub mnogą „zaobserwowaliśmy” „napisaliśmy” co (moim zdaniem) jest często nadużyciem; Należy unikać powtórzeń informacji; Nie można stawiać kropek po tytułach rozdziałów, podrozdziałów, tabel lub rycin; W całej pracy powinna być jedność stylu i formy; Przywołując w tekście tabele piszemy (tab. nr), natomiast ryciny, wykresy lub fotografie piszemy (ryc. lub rys. nr).

Redakcja tekstu Cała praca powinna być napisana jednym rodzajem czcionki (np. Arial lub Times New Roman). Pogrubienie lub kursywę można stosować wyjątkowo w uzasadnionych przypadkach; Znaki interpunkcyjne (kropka, przecinek, pytajnik) powinny być bezpośrednio po wyrazie, a po nich konieczna spacja; Strony muszą być ponumerowane, nie numerujemy strony tytułowej ani z podziękowaniami; Należy pisać na jednej stronie kartki A4 (jeden egzemplarz może być pisany dwustronnie); Wymagane są marginesy i 1,5 odstępu między wierszami; Wszystkie egzemplarze muszą być identyczne, więc poprawki trzeba zrobić na komputerze i przenieść na pozostałe; Nie należy używać skrótów lub trzeba je wyjaśnić (można użyć skróty słów zamieszczone w słoniku języka polskiego).

Przykłady wadliwych i poprawnych tekstów

Konstrukcja tabel Każda tabela musi mieć numer, tytuł i nagłówek; Tabele muszą być zrozumiałe bez czytania tekstu; Nagłówki muszą być jednoznacznie czytelne; Muszą być podane jednostki dla wszystkich wartości; Wartości lub zjawiska porównywane należy umieścić w kolumnach, (nie w wierszach); Wszystkie pola powinny być wypełnione (jeśli zjawisko nie występuje „ –”, jeśli brak informacji „ . ”, jeśli dane pole nie ma sensu „x”); Komentarze, przypisy lub dodatkowe informacje nie mieszczące się w polach można umieścić pod spodem umieszczając w polach indeksowe odnośniki cyfrowe

Przykład tabeli wadliwej (nie do przyjęcia)

Przykład tabeli poprawnej

Konstrukcja rycin Każda rycina musi mieć numer (odrębny niż tabele) i tytuł; Rysunek lub wykres ma przekazać informację, lecz nie może wywoływać złudzeń lub działać sugestywnie, co – niestety – umożliwia grafika komputerowa; Rycina (jak tabela) musi być zrozumiała bez tekstu; Wykres powinien być tak dobrany, aby przekazywał informację, osie w wykresach muszą być opisane, linia sugeruje dynamikę, a słupki mają zaczynać się od zera; Rysunki nie powinny mieć żadnych ozdóbek; Nie należy wybierać opcji rysunków trójwymiarowych i przestrzennych, niedopuszczalne są rysunki z perspektywą zbieżną (bo powodują fałszywy odbiór).

Przykłady wadliwych i poprawnych rycin

Ryc. 22. Porównanie średniej szerokości prążków wzrostowych piór bogatek stanowiących ofiary drapieżnictwa oraz należących do populacji (Np = 33, No = 14) (punkt - średnia, ramka - odchylenie stand., wąsy - minimum i maksimum).

Ryciny a „szaleństwa komputerów”

Ryciny a „szaleństwa komputerów”

Cytowanie literatury w tekście Rozpowszechniony sposób w pracach przyrodniczych jest podanie autora i roku (Weiner 2000), choć spotykane jest stosowanie cyfrowych odnośników do numerów w spisie literatury (28), a także przypisów na dole strony; Dwóch autorów podaje się razem (Okarma i Tomek 2008); Przy większej liczbie autorów podaje się pierwszego dodając i in. lub et al. (Pucek i in.1978); Przy dosłownym cytowaniu należy podać w nawiasie rok, a tekst w cudzysłowie (można podać stronę) np. Weiner (2000) pisze: „Przy cytowaniu nazwisk w tekście nigdy nie podaje się imion ani inicjałów” (s. 64). Jeżeli nie ma autora podaje się pierwsze wyrazy tytułu publikacji np. (Rocznik Statystyczny 2001) lub (Ustawa prawo łowieckie z 1995 r. )

Wymagania Wymagania wobec pracy o charakterze badawczym: - oryginalność i aktualność stawianych celów i formułowanych tez - poprawność stosowanych metod i technik badawczych, - poprawność doboru metod statystycznych i technik obliczeniowych, - poprawna interpretacja wyników badań i wnioskowania, - obiektywizm i krytycyzm w dyskusji wyników, - wykorzystanie wartościowych źródeł.

Recenzja OCENA MERYTORYCZNA PRACY (razem 0–18) Praca badawcza (naukowa) 1.1. Zgodność treści pracy z jej tytułem i założonymi celami (0-2)  1.2. Wartość naukowa omawianej problematyki, w jakim stopniu praca stanowi nowe ujęcie problemu, zaproponowane cele i hipotezy badawcze (0–3)  1.3. Poprawność metodyki (0-3)  1.5. Prawidłowość wyboru i stopień zaawansowania wykorzystanych technik obliczeniowych, poprawność obliczeń (0–3)  1.6. Umiejętność interpretacji i wnioskowania (0–2)  1.7. Obiektywizm i krytycyzm w dyskusji wyników (0–3)  1.8. Ilość i jakość wykorzystanych źródeł (0–2)  Suma punktów oceny merytorycznej  OCENA FORMALNA PRACY (razem 0–12) 2.1. Układ pracy (struktura podziału treści, kolejność rozdziałów (0–2)  2.2. Powtórzenia treści (tekst, ryciny, tabele) (0-2)  2.3. Edycja (akapity, marginesy, odstępy, czcionka) (0-1)  2.4. Poprawność doboru, czytelność, wykresów, rycin i tabel (0–4)  2.5. Język (poprawność języka, styl, ortografia) (0-3)  Suma punktów oceny formalnej  3. Estetyka, pracochłonność, innowacyjność i inne elementy nie ujęte w ocenie (0–3)  4. SUMA PUNKTÓW  OCENA KOŃCOWA (słownie)

Wymagania Wymagania wobec pracy o charakterze monograficznym (przeglądowym) : - znaczenie teoretyczne lub praktyczne opracowanej tematyki, - przedstawienie zagadnienia na tle teorii i dziedzin pokrewnych, - poprawność i kompletność wywodu, - wykorzystanie wartościowych źródeł w tym literatury obcojęzycznej, - ukazanie sfery nierozpoznanej na tle przedstawionej wiedzy, - sformułowanie sugestii badań, - formułowanie własnych wniosków, wyrażenie własnego zdania i opinii.

Recenzja OCENA MERYTORYCZNA PRACY (razem 0–18) Praca monograficzna (przeglądowa) 1.1. Znaczenie teoretyczne lub praktyczne opracowanej tematyki (0–4)  1.2. Przedstawienie zagadnienia na tle teorii i dziedzin pokrewnych (0-2)  1.3. Wykazana znajomość i zrozumienie problemu (0–3)  1.4. Poprawność i kompletność wywodu (0–3)  1.5. Ilość i jakość wykorzystanych źródeł, udział literatury obcojęzycznej (0–4)  1.6. Ukazanie sfery nierozpoznanej na tle przedstawionej wiedzy, sugestie badań (0–2)  Suma punktów oceny merytorycznej  OCENA FORMALNA PRACY (razem 0–12) 2.1. Układ pracy (struktura podziału treści, kolejność rozdziałów (0–2)  2.2. Powtórzenia treści (tekst, ryciny, tabele) (0-2)  2.3. Edycja (akapity, marginesy, odstępy, czcionka) (0-1)  2.4. Poprawność doboru, czytelność, wykresów, rycin i tabel (0–4)  2.5. Język (poprawność języka, styl, ortografia) (0-3)  Suma punktów oceny formalnej  3. Estetyka, pracochłonność, innowacyjność i inne elementy nie ujęte w ocenie (0–3)  4. SUMA PUNKTÓW  OCENA KOŃCOWA (słownie)

Wymagania wobec pracy o charakterze projektowym (utylitarnym): - Wartość praktyczna opracowania - Innowacyjność i nowoczesność proponowanych rozwiązań - Aktualność i zapotrzebowanie na prace z zakresu tematyki opracowania - Ekonomiczne, społeczne lub środowiskowe znaczenie opracowania - Możliwość praktycznego zastosowania (wdrożenia)

Recenzja OCENA MERYTORYCZNA PRACY (razem 0–18) Praca o charakterze praktycznym (utylitarnym) 2.1. Wartość praktyczna opracowania (0–4)  2.2. Innowacyjność i nowoczesność proponowanych rozwiązań (0-4)  2.3. Aktualność i zapotrzebowanie na prace z zakresu tematyki opracowania (0–3)  2.4. Ekonomiczne, społeczne lub środowiskowe znaczenie opracowania (0–4)  2.5. Możliwość praktycznego zastosowania (wdrożenia) (0–3)  Suma punktów oceny merytorycznej (2.1 +2.2 +2.3 +2.4 +2.5) =  OCENA FORMALNA PRACY (razem 0–12) 2.1. Układ pracy (struktura podziału treści, kolejność rozdziałów (0–2)  2.2. Powtórzenia treści (tekst, ryciny, tabele) (0-2)  2.3. Edycja (akapity, marginesy, odstępy, czcionka) (0-1)  2.4. Poprawność doboru, czytelność, wykresów, rycin i tabel (0–4)  2.5. Język (poprawność języka, styl, ortografia) (0-3)  Suma punktów oceny formalnej  3. Estetyka, pracochłonność, innowacyjność i inne elementy nie ujęte w ocenie (0–3)  4. SUMA PUNKTÓW  OCENA KOŃCOWA (słownie)