Opracowała: Joanna Gruszczyńska Przemoc rówieśnicza Opracowała: Joanna Gruszczyńska 1

Przemoc rówieśnicza definicje Często używamy zamiennie:agresja, przemoc czy bullying Relacja między tymi pojęciami ma charakter hierarchiczny

Agresja to pojęcie najbardziej ogólne oznaczające świadome podejmowanie wrogich działań mających na celu wyrządzenie komuś szkody (Aronson, Wilson, Akert, 2006) Przemoc to termin nieco węższy – do przemocy dochodzi wtedy, gdy agresor wykorzystuje swoją przewagę nad ofiarą. Może być ona liczebna, fizyczna, psychiczna lub o charakterze formalnym Komendant-Brodowska, 2014) Bulling ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy lub grupy sprawców (nierównowaga sił; Olweus, 2003)

Czyli nadaje mu się bardzo szerokie znaczenie (Pyżalski, 2012) Bulling Często ten termin tłumaczy się jako: agresja w szkole, agresja rówieśnicza, przemoc w szkole, przemoc rówieśnicza. Czyli nadaje mu się bardzo szerokie znaczenie (Pyżalski, 2012) W polskich badaniach określa się go również jako znęcanie się, dręczenie, nękanie, gnębienie czy prześladowanie

Systemy klasyfikacji przemocy rówieśniczej Instytut Badań Edukacyjnych (2015) wyróżnia: Przemoc werbalną (przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie) Przemoc relacyjną (wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie) Fizyczną Materialną Elektroniczna

Skala przemocy rówieśniczej Brakuje danych urzędowych Statystyki policyjne ograniczają się do zdarzeń, do których doszło na terenie szkół i innych placówek oświatowych Informacje na temat ofiar oraz sprawców tych czynów nie są jednak dostępne Najczęściej odnotowane Najczęściej odnotowane przestępstwa w 2016 r. to: Kradzież rzeczy (1172) Zniszczenie lub uszkodzenie cudzej rzeczy (537) Wymuszenia rozbójnicze (424) Gwałt (24)

Przemoc rówieśnicza a płeć Chłopcy częściej niż dziewczęta byli ofiarami: przemocy fizycznej (48% vs 34%) Napaści zbiorowej (23% vs 12%) Znęcania się (12% vs 9%) Przemocy podczas randki (16% vs 3%) Odsetki ofiar przemocy psychicznej były zbliżone wśród obu płci (28 vs 27) Nastolatki w wieku 15 – 17 lat częściej deklarowały doświadczenie napaści fizycznej niż 11- 13 latki

Przemoc rówieśnicza a wiek Nastolatki w wieku 15 – 17 lat częściej deklarowały doświadczenie napaści fizycznej niż 11- 13 latki 11 – 14latki znacznie częściej niż 15-17latki doświadczały znęcania się (7% vs 8%) Przemoc psychiczna w młodszej grupie wiekowej to 16% vs 8%

Instytut Badań Edukacyjnych (2015) Większość uczniów przyznała, że w ciągu 4 tygodni poprzedzających badania padła ofiarą zachowań agresywnych ze strony rówieśników – częściej była to agresja relacyjna i werbalna niż fizyczna

Doświadczanie przemocy rówieśniczej ze względu na płeć Obgadywanie, izolowanie nastawianie klasy przeciwko – częściej dziewczęta (49% vs 41%) Wyzywanie, obrażanie, krzyczenie – (ch. 42%vs 31%) Ośmieszanie, wyśmiewanie, poniżanie (ch. 36% vs 27%) Agresja materialna – (ch.36% vs 23%) Agresja elektroniczna – (23% ch, vs 24%) Agresja fizyczna – (ch 25% vs 16%) Podglądanie, ściąganie ubrań, obmacywanie – (ch. 11 vs 10%) Groźby – 5% vs 3%

Polska w badaniach porównawczych zajmuje 16 miejsce (na 42) Międzynarodowe badania z 2015 (Health Behaviour in School-aged Children) Prawie co trzeci uczeń w wieku 11-15 lat (30,3%) co najmniej raz na 2 miesiące padł ofiarą bullyingu (dręczenia). Do bycia sprawcą przyznało się 31,3% badanych, a 13,6% osób było zarówno ofiarami jak i dręczycielami. Widoczny jest spadek rozpowszechnienia bullingu wraz z wiekiem uczniów. Polska w badaniach porównawczych zajmuje 16 miejsce (na 42)

Cyberbullyingu (HBSC 2015) Wśród uczniów 11 – 15 lat 16,1% przyznało, że co najmniej raz padło ofiarą cyberprzemocy Częściej są to dziewczęta niż chłopcy. Bardziej rozpowszechniony wśród starszych nastolatków (od 15 lat wzwyż) J. Pyżalski w badaniach stwierdził związek pomiędzy stosowaniem bullyingu a stosowaniem cyberprzemocy

Postawy i opinie nauczycieli wobec przemocy rówieśniczej Co trzeci badany wychowawca twierdził, że w jego klasie nie ma aktów agresji Najczęściej dostrzegane formy przemocy rówieśniczej to: wyzywanie, obrażanie i krzyki (43%) Ośmieszanie i poniżanie (42%) Co czwarty nauczyciel był zdania, że w jego klasie ma miejsce obgadywanie, izolowanie lub nastawianie przeciwko Co piąty twierdził, że w jego klasie dochodzi do agresji fizycznej Wychowawcy nie wiedzieli o istnieniu agresji elektronicznej

Konsekwencje stosowania przemocy rówieśniczej Na negatywne skutki narażone są zarówno jej ofiary, sprawcy, jak i świadkowie Można je rozpatrywać w kontekście zdrowia psychicznego jak i fizycznego

Konsekwencje stosowania przemocy rówieśniczej natury psychicznej Poczucie osamotnienia (Nansel, 2001) Obniżona samoocena (Pyżalski, 2012) Depresja i myśli samobójcze (Klomek, 2008)negatywne skutki przemocy rówieśniczej mogą być obecne nawet w życiu dorosłym ofiar (Copeland, Wolke, Angold, Costello, 2013 oraz Vassallo, Sanson, Olsson, 2014)

Współwystępowanie bullyingu oraz objawów psychosomatycznych Bóle głowy, pleców, brzucha, zawroty głowy, zły humor, nerwowość, trudności z zasypianiem, samotność, bezradność. Prawdopodobieństwo nasilenia objawów wzrasta wraz z częstością aktów przemocy. W grupie osób które doświadczały bullyingu raz w tygodniu ryzyko wystąpienia objawów fizykalnych było dwukrotnie wyższe, a objawów psychicznych nawet do 7 razy wyższe. Doświadczanie bullyingu może być wskaźnikiem wykluczenia społecznego, wpływać negatywnie na rozwój umiejętności społecznych, a na pewno na gorsze funkcjonowanie w szkole