Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego dr Joanna Zawiejska-Rataj 31 marca 2017 r.

Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a przedawnienie zobowiązania podatkowego Plan wystąpienia Instytucja zawieszenia terminu przedawnienia przy wszczęciu postępowania karnoskarbowego Praktyka organów i jej implikacje Doktryna wobec wyroku TK i praktyki organów Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Przełomowe orzecznictwo Dopuszczalność przyjęcia wykładni celowościowej Art. 121 Ordynacji podatkowej jako samodzielna podstawa uchylenia decyzji

Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a przedawnienie zobowiązania podatkowego Instytucja zawieszenia terminu przedawnienia przy wszczęciu postepowania karnoskarbowego „(…) zobowiązanie podatkowe zasadniczo przedawnia się z upływem 5 lat, począwszy od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Jednakże ustawodawca przewidział dwie instytucje mogące wpłynąć na zmianę momentu przedawnienia zobowiązania podatkowego: zawieszenie biegu terminu przedawnienia oraz przerwanie biegu terminu przedawnienia. W przypadku zaistnienia pierwszej z powyższych okoliczności termin przedawnienia ulega przedłużeniu o czas, przez który jego bieg był zawieszony. (…) Ordynacja podatkowa. Komentarz red. prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski, 2016 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa Art. 70. (…) § 6. Bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem: 1) wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania; (…)

Praktyka organów i jej implikacje

Praktyka organów i jej implikacje Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a przedawnienie zobowiązania podatkowego Praktyka organów i jej implikacje Postępowania karnoskarbowe w trakcie postępowania kontrolnego na przestrzeni lat – praktyka wybranych organów Rok Postępowania kontrolne, w trakcie których wszczęto postępowania karne skarbowe Postępowania kontrolne, w trakcie których wszczęto postępowania karne skarbowe, dotyczące zobowiązań podatkowych przedawniających się z końcem roku, w którym wszczęto postępowanie karne skarbowe Udział procentowy 2008 29 24 82,7% 2009 64 59 92,1% 2010 138 117 84,7% 2011 182 161 88,5% 2012 275 236 85,8% 2013 201 186 92,5% 2014 213 191 89,6% Waśko, Joanna. Wszczynanie postępowań karnych skarbowych w trakcie postępowań kontrolnych - analiza praktyki wybranych urzędów kontroli skarbowej. Przegląd Podatkowy, 2017, nr 2. s. 44-49.

Instytucja wszczęcia postępowania karnego skarbowego Praktyka organów i jej implikacje W wyroku z dnia 17 lipca 2012 r. TK zauważył samą praktykę organów w zakresie korzystania z instytucji wszczęcia postępowania karnoskarbowego jednak uznał za konstytucyjną wykładnię art. 70 § 6 pkt 1 o.p., która przesądza o skuteczności zawieszenia biegu terminu przedawnienia nawet, gdy postępowanie karnoskarbowe jest w fazie in rem, nie in personam. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r., sygn. akt P 30/11: „Z dniem wydania postanowienia o wszczęciu postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe następuje zawieszenie biegu przedawnienia. Na tym etapie postępowanie karne skarbowe nie toczy się przeciwko określonej osobie, lecz dopiero zmierza do ustalenia podejrzanego. Podatnik nie jest zatem informowany o wszczęciu postępowania „w sprawie” i nie wie o zaistnieniu przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Przejście z fazy postępowania „w sprawie” do kolejnej fazy postępowania „przeciwko osobie” następuje z chwilą przedstawienia tej osobie zarzutów. Staje się ona wówczas stroną tego postępowania. Od razu należy również zaznaczyć, że postępowanie karnoskarbowe może zakończyć się na etapie postępowania „w sprawie”, jeżeli nie będzie uzasadnionego podejrzenia, że przestępstwo (wykroczenie) skarbowe popełniła konkretna osoba. Sądy administracyjne reprezentują w zasadzie jednolity pogląd, zgodnie z którym warunkiem zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo (wykroczenie) skarbowe, a zatem nie jest konieczne wszczęcie postępowania karnego skarbowego przeciwko osobie. Jedynie na marginesie powyższych ustaleń należy zauważyć, że w doktrynie pojawiły się głosy wskazujące, że jedynym celem wszczynania przez organy skarbowe postępowania karnego skarbowego tuż przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia, jest zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. (…) Co prawda, Minister Finansów w piśmie z 20 stycznia 2012 r. stwierdził, że „urzędy skarbowe dysponujące kompetencjami finansowymi organów postępowania przygotowawczego nie wszczynają postępowań karnych skarbowych jedynie w celu spowodowania zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego” (podobne stanowisko zajął również Marszałek Sejmu w piśmie z 7 listopada 2011 r.), a sama potencjalna możliwość nadużycia kompetencji przez organ państwa nie jest wystarczającą podstawą uznania przepisu za niekonstytucyjny, to jednak tego rodzaju obawy mogą rodzić wątpliwości co do zgodności art. 70 § 6 pkt 1 o.p. z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa.”

Doktryna wobec wyroku TK i praktyki organów Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Doktryna wobec wyroku TK i praktyki organów Doktryna krytycznie wyraziła się na temat wyroku TK, wskazując na naganną w opinii przedstawicieli doktryny praktykę organów, polegającą na wszczynaniu postępowań karnoskarbowych w celu przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. „Wyrok TK jest nielogiczny, zawiera wewnętrzne sprzeczności i jest prawnie wadliwy. Przechodzi on bowiem do porządku nad zagadnieniem relacji między prawem podatkowym a prawem karnym skarbowym. Uznaje bowiem, wbrew logice tej relacji, że właściwym jest wszczynanie postępowania karnego skarbowego, gdy postępowanie podatkowe nie dało jeszcze żadnego wyniku, gdy nie wiadomo jeszcze, czy w ogóle istnieje obowiązek podatkowy podatnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne. (…) Niestety, wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma nie tylko skutki logiczne, ale stanowi także praktyczne uzasadnienie dla postępowania organów podatkowych, które należy oceniać ujemnie. Jest ono takie, że oto organy podatkowe masowo wszczynają postępowanie karne skarbowe po to, aby zawiesić bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Bez względu na to, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego ma uzasadnienie, czy też nie. Wyłącznie po to, aby zawiesić bieg przedawnienia. prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, 2016 „Sytuacja ta stawia podatnika w niekorzystnej sytuacji, gdyż legitymacja do wszczęcia postępowania przez organy jest bardzo szeroka, a zawieszenie biegu przedawnienia dotyczy nie tylko fazy in personam, lecz także in rem. Ustawodawca takim sformułowaniem przepisu art. 70 § 6 pkt 1 stworzył organom podatkowym furtkę do zapobieżenia przedawnieniu zobowiązania podatkowego przy równoczesnym braku uzasadnionych przesłanek do wszczęcia postępowania o przestępstwo lub wykroczenia skarbowe. Skutkiem tak skonstruowanej regulacji może być jej nadużywanie przez organy podatkowe.” Nowak Tomasz (red.), Stanisławiszyn Piotr Stanisław (red.), Prawo celne i podatek akcyzowy. Kierunki przeobrażeń i zmian. Tymczasem w praktyce organów skarbowych wszczęcie postępowania karnego skarbowego stało się prostym sposobem na zapewnienie sobie czasu na zakończenie postępowania podatkowego w sytuacji, gdy zostało ono wszczęte za późno lub było prowadzone zbyt opieszale, by doprowadzić do jego ostatecznego zakończenia przed przedawnieniem się zobowiązania podatkowego.” Waśko Joanna. Wszczynanie postępowań karnych skarbowych w trakcie postępowań kontrolnych - analiza praktyki wybranych urzędów kontroli skarbowej. Przegląd Podatkowy, 2017, nr 2. s. 44-49.

Doktryna wobec wyroku TK i praktyki organów Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Doktryna wobec wyroku TK i praktyki organów Doktryna krytycznie wyraziła się na temat wyroku TK, wskazując na naganną w opinii przedstawicieli doktryny praktykę organów, polegającą na wszczynaniu postępowań karnoskarbowych w celu przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. „Aktualnie, wobec niedookreślenia przepisu art. 70 § 6 pkt 1 o.p., działania organów państwa ukierunkowane są na ochronę fiskalną swoich interesów. Z doświadczenia wynika, że skutkuje to masowym, „profilaktycznym” wszczynaniem postępowań karnoskarbowych tam, gdzie istnieje ryzyko przedawnienia zobowiązania podatkowego. Organy wszczynają postępowanie przygotowawcze bez dostatecznej podstawy faktycznej, w celu wstrzymania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.” Nieczepa Ola, Glosa do wyroku NSA z dnia 16 stycznia 2013 r., I FSK 1208/11 „Dodatkowo trzeba także podkreślić, że omawiana regulacja budzi wątpliwości z punktu widzenia zasady demokratycznego państwa prawa, zawartej w art. 2 Konstytucji. Ustawodawca nie powinien wprowadzać przepisów, które z jednej strony stają się pułapką dla obywateli. Z drugiej zaś strony zachęcają organy, aby zamiast w ustawowych terminach wypełniać ciążące na nich obowiązki określania i egzekwowania danin publicznych, poszukiwały wątpliwych konstytucyjnie instrumentów, które pozwolą im te terminy wydłużyć. Na pewno takie rozwiązania nie budują zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.” dr Marek Szubiakowski, W sprawie ograniczenia przedawnienia zobowiązań podatkowych, MOPOD 2012, Nr 4 „wskazany przepis stał się szybko poręcznym instrumentem wydłużenia możliwości egzekucji zobowiązań podatkowych, prowadzenia postępowań kontrolnych oraz postępowań podatkowych. Wystarczyło bowiem wydanie postanowienia o wszczęciu dochodzenia lub śledztwa, a przedawnienie zobowiązania podatkowego ulegało zawieszeniu de iure. Na efekty takiej praktyki organów podatkowych nie trzeba było długo czekać. Wszędzie tam, gdzie zachodzi niebezpieczeństwo przedawnienia zobowiązania podatkowego, organ wszczyna postępowanie przygotowawcze w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, powodując tym samym zawieszenie przedawnienia zobowiązania.” Grzegorz Łabuda, Zawieszenie postępowania karnego skarbowego ze względu na prejudykat, Prok.i Pr. 2011/3/77-83

Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich RPO wskazuje na naganność praktyki organów podatkowych naruszającą zasadę wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP Wniosek z dnia 22 października 2014 r. Rzecznik Praw Obywatelskich ws. o sygn. 11.511.1778. 2014.Mwa „Analiza praktyki dokonana przez Rzecznika Praw Obywatelskich wskazuje na to, że art. 70 § 6 pkt. 1 Ordynacji w zw. Z art. 114a K.k.s. wykorzystywane są do wszczynania i następnie zawieszania postępowań karnoskarbowych w celu zawieszenia biegu przedawnienia. Konstrukcja art. 114 K.k.s. pozwala przy tym na dochodzenie również zobowiązań przedawnionych. W związku z tym jest ona nie do pogodzenia z zasadą ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, wywodzącą się z art. 2 Konstytucji RP.” „Rozwiązanie takie jest klasyczną pułapką zastawioną na podatnika. Nawet bowiem wówczas, gdy stwierdzi on, że postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe prowadzone jest z rażącą przewlekłością, nie może on temu przeciwdziałać, pomimo że okoliczność ta ma bezpośredni wpływ na jego interesy prawne.” „Stąd też rozwiązanie to pozostaje w kolizji z wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP, a wywodzącą się z zasady demokratycznego państwa prawa, zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa. Nie zapewnia ono bowiem jednostce bezpieczeństwa prawnego, ograniczając ją w jej dobrach prawnych i ingerując istotnie w jej interesy majątkowe, a jednocześnie nie przyznając stosownych gwarancji procesowych.” Wniosek z dnia 22 października 2014 r. Rzecznik Praw Obywatelskich ws. o sygn. 11.511.1778. 2014.MWa

Przełomowe orzecznictwo

Przełomowe orzecznictwo Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Przełomowe orzecznictwo W wyrokach z 2016 r. Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla naganną praktykę organów podatkowych oraz wskazuje, iż stosowanie regulacji z art. 70 § 6 pkt. 1) OP powinno mieć charakter tylko wyjątkowy, szczególny. „ Nie ulega zatem wątpliwości, że instytucja zawieszenia biegu terminu przedawnienia w realiach rozpatrywanej sprawy została zastosowana wyłącznie w celu ukrycia indolencji organu podatkowego I instancji, który bez jakiejkolwiek racjonalnej przyczyny potrzebował okresu pięciu lat i sześciu miesięcy dla analizy jednego dokumentu, który został dostarczony przez samą stronę. Oceniając instytucję zawieszenia biegu terminu przedawnienia Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lipca 2012 r., w sprawie P 30/11 (publ. OTK-A 2012/7/81), wskazał, że u podstaw długości i biegu terminów przedawnienia leżą okoliczności związane z realną możliwością egzekwowania przez organy podatkowe niezapłaconych należności. Wskazano w nim, że ustawodawca stanowiąc przepisy dotyczące zawieszenia bądź przerwania biegu zasiedzenia powinien wziąć pod uwagę również okoliczności faktyczne, towarzyszące egzekwowaniu należności podatkowych, jak chociażby zachowania podatników uchylających się od opodatkowania czy też ukrywających majątek przed egzekucją.” (…) „Ponadto trafnie wskazano, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest instytucją nadzwyczajną, stanowiącą wyjątek od zasady, że każde zobowiązanie podatkowe przedawnia się po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej). Wyjątkowość tej instytucji wynika z tego, że organy podatkowe w pierwszej kolejności powinny dążyć do wyegzekwowania zobowiązania podatkowego przed upływem terminu jego przedawnienia. Na tym etapie dysponują one szeroką gamą różnych instrumentów, takich jak czynności sprawdzające, kontrola podatkowa czy kontrola skarbowa. Organy podatkowe i skarbowe tego rodzaju działania powinny podejmować z odpowiednim wyprzedzeniem, tak by ostateczne wyjaśnienie sprawy wywiązania się podatnika z ciążącego na nim obowiązku podatkowego nastąpiło przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Podzielić należy zapatrywanie wyrażone w wyroku Trybunału Konstytucyjnego, że jedynie szczególne okoliczności mogą uzasadniać podejmowanie działań kontrolnych tuż przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego i ich kontynuowanie po tym terminie.” Wyrok NSA z dnia 17 maja 2016 r. sygn. akt II FSK 894/14

Przełomowe orzecznictwo Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Przełomowe orzecznictwo W wyrokach z 2016 r. Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla naganną praktykę organów podatkowych oraz wskazuje, iż stosowanie regulacji z art. 70 § 6 pkt. 1) OP powinno mieć charakter tylko wyjątkowy, szczególny. „Na skutek postanowienia o umorzeniu dochodzenia czynności podjęte w jego toku traktowane są jako niebyłe, innymi słowy rozstrzygnięcie takie – w rozpatrywanym przypadku – uchyliło wszelkie skutki procesowe podjęte przez organy w ramach tego postępowania. W takiej sytuacji nie sposób przyjąć, że pozbawiona mocy procesowej czynność wszczęcia dochodzenia może mieć wpływ na bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. (…) Naczelny Sąd Administracyjny (…) uznaje, że przyjęcie stanowiska zaprezentowanego w sprawie przez właściwe organy oraz WSA w Lublinie kłóciłoby się z celami instytucji zawieszenia biegu przedawnienia, uregulowanej w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, otwierałoby bowiem organom administracji skarbowej drogę do instrumentalnego wykorzystywania przepisu art. 70 § 6 pkt 1) tej ustawy, co byłoby nie do przyjęcia w demokratycznym państwie prawnym. Przy takiej wykładni każde wszczęcie postępowania karnego (karnoskarbowego), nawet w sytuacji braku jakichkolwiek podstaw materialnoprawnych czy procesowych, wywoływałoby skutek w zakresie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Należy mieć na uwadze, że przypadek określony w art. 70 § 6 pkt 1) Ordynacji podatkowej stanowi wyjątek od ogólnej zasady przedawnienia zobowiązań podatkowych, w związku z czym przepis ten powinien być rozumiany w sposób ścisły, przede wszystkim zaś w zgodzie z funkcją instytucji przedawnienia. Interpretacja tego przepisu przyjęta przez sąd administracyjny pierwszej instancji niweczyłaby w istocie gwarancyjną funkcję instytucji przedawnienia zobowiązań podatkowych.” Wyrok NSA z dnia 24 listopada 2016 r. sygn. akt II FSK 1488/15

Dopuszczalność przyjęcia wykładni celowościowej

Dopuszczalność przyjęcia wykładni celowościowej Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Dopuszczalność przyjęcia wykładni celowościowej Naczelny Sąd Administracyjny dopuszcza możliwość odejścia od wykładni literalnej na rzecz wykładni celowościowej jeżeli jest to uzasadnione. Takim uzasadnieniem może być odwołanie się do wartości konstytucyjnych. „(…) Jak bowiem słusznie zauważa się w orzecznictwie sądowym dopuszczalne, a nawet konieczne jest odstąpienie od wykładni językowej, jeżeli za takim rozwiązaniem przemawiają nader istotne argumenty (por. wyrok NSA z 10 listopada 2011 r., I FSK 1634/10) lub gdy wykładnia językowa przepisu prowadziłaby do wniosków absurdalnych (por. L. Morawski, Wykładnia w orzecznictwie sądów, Toruń 2002, s. 18). Skoro wykładnia prawa musi opierać się na założeniu racjonalności ustawodawcy, wewnętrznej spójności aktu prawnego, ale i całego sytemu prawa, to pominięcie wykładni językowej w niektórych przypadkach usprawiedliwia również konieczność nadania interpretowanym przepisom znaczenia, które uczyni je rozwiązaniami najtrafniejszymi prakseologicznie (…)” Wyrok NSA z dnia 12 stycznia 2017 r. sygn. akt I OSK 984/16 „(…) Stąd też w ślad za powyższym zauważyć należy, że o ile nie budzi wątpliwości zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prymat wykładni językowej nad wykładnią funkcjonalną i celowościową, to wszak gdy wyniku pierwszej tej wykładni nie da się zaakceptować ze względu na konsekwencje o charakterze systemowym, należy się posiłkować tymi ostatnimi. Oznacza to, iż granice wykładni językowej nie są bezwzględne i ich przekroczenie jest uzasadnione w sytuacji odwołania się do wartości konstytucyjnych.(…) Poprzez podległość sędziów Konstytucji i ustawom w rozumieniu 178 ust. 1 Konstytucji RP należy - między innymi - rozumieć to, iż interpretując przepisy ustaw sędziowie zobowiązani są wziąć pod uwagę nie tylko ich literalną treść, ale także przepisy Konstytucji RP. (…)” Wyrok NSA z dnia 7 października 2009 r. sygn. akt I OSK 1499/08 jeżeli wymagają tego wartości konstytucyjne. jeżeli wymagają tego wartości konstytucyjne.

Instytucja wszczęcia postępowania karnego skarbowego Praktyka organów i jej implikacje Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r., sygn. akt P 30/11: „Instytucja przedawnienia zobowiązań podatkowych służy realizacji dwóch istotnych wartości konstytucyjnych. Pierwszą z nich jest konieczność zachowania równowagi budżetowej. Przedawnienie zobowiązań podatkowych działa bowiem dyscyplinująco na wierzyciela publicznego, zmuszając go do egzekwowania należności podatkowych w ściśle określonych ramach czasowych. Drugą wartością konstytucyjną, która uzasadnia wprowadzenie instytucji przedawnienia do prawa podatkowego, jest stabilizacja stosunków społecznych poprzez wygaszanie zadawnionych zobowiązań podatkowych. Nie ma zatem wątpliwości, że przedawnienie zobowiązań podatkowych, choć nie jest expressis verbis uregulowane w ustawie zasadniczej, znajduje oparcie w wartościach konstytucyjnie chronionych"..” „Choć instytucja przedawnienia zobowiązania podatkowego może niekiedy sankcjonować naruszenie przez podatnika konstytucyjnego obowiązku płacenia podatków, to jednak, skoro została wprowadzona do systemu prawnego, musi realizować stawiane jej zadania. Jednym z nich zaś jest stabilizowanie stosunków społecznych poprzez wygaszanie z upływem czasu zadawnionych zobowiązań podatkowych. Jak podkreślił Trybunał w wyroku sygn. P 41/10, stabilizacja stosunków społecznych jest zaś wartością konstytucyjną zakotwiczoną w zasadzie bezpieczeństwa prawnego, wywodzonej z art. 2 Konstytucji. [...] Przedawnienie zobowiązania podatkowego, aby nie było instytucją pozorną, musi również realizować stawiane mu cele, tj. dawać podatnikowi poczucie pewności co do braku ciążących na nim zobowiązań podatkowych i działać w sposób dyscyplinujący na wierzyciela podatkowego”

Podstawy prawne przełomowych wyroków Art. 121 OP jako samodzielna podstawa uchylenia decyzji

Art. 121 OP jako samodzielna podstawa uchylenia decyzji Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Art. 121 OP jako samodzielna podstawa uchylenia decyzji Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, iż art. 121 OP może stanowić samodzielną podstawę do uchylenia decyzji podatkowej Art. 121 Ordynacji podatkowej § 1. Postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. § 2. Organy podatkowe w postępowaniu podatkowym obowiązane są udzielać niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania. „Przede wszystkim została naruszona zasada legalizmu, wynikająca z art. 120 Ordynacji podatkowej, w myśl której organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa. Ponadto naruszona została wynikająca z art. 121 Ordynacji podatkowej zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie, tzw. zasada "informowania". Zasada ta nie jest wyłącznie postulatem ustawodawcy wobec tych organów, ale także przesłanką oceny ich działania, w wyniku, której może dojść do uchylenia decyzji administracyjnej, nawet jeżeli w toku postępowania nie naruszono innych przepisów Ordynacji podatkowej Ponadto postępowanie budzące zaufanie to postępowanie staranne i merytorycznie poprawne, w którym dopuszcza się wnioskowane dowody, traktuje się równo interesy podatnika i Skarbu Państwa, nie zmienia się ocen tych interesów, a materialnoprawnych wątpliwości nie rozstrzyga się na niekorzyść podatnika” Wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 sierpnia 2016 r. sygn. akt III SA/Wa 1949/15

Art. 121 OP jako samodzielna podstawa uchylenia decyzji Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Art. 121 OP jako samodzielna podstawa uchylenia decyzji Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, iż art. 121 OP może stanowić samodzielną podstawę do uchylenia decyzji podatkowej „należy podzielić stanowisko Sądu I instancji, że w toku postępowania administracyjnego organy podatkowe dopuściły się naruszenia zasady wynikającego z art. 121 § 1 OrdPU Z treści tegoż przepisu wynika, że postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Oznacza to, że przepis ten nie może być traktowany jako postulat ustawodawcy wobec organów podatkowych, ale powinien być przesłanką oceny ich działalności, w wyniku której może dojść do uchylenia decyzji administracyjnej, nawet wówczas gdy w toku postępowania nie dojdzie do naruszenia innych przepisów Ordynacji podatkowej.” Wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt I GSK 893/12 „Z uwagi na powyższe w sytuacji, gdy na gruncie tego samego stanu faktycznego i prawnego Minister Finansów, wydając kilkanaście dni wcześniej inną interpretacje odmiennej treści niż ta, która jest przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie, w żaden sposób nie wyjaśnia wnioskodawcy przyczyny tego postępowania, sprawia, że zasada zaufania określona w art. 121 § 1 OrdPU jest naruszona. Brak bowiem wyjaśnienia zajęcia odmiennego stanowiska powoduje, że wnioskodawca może mieć uzasadnione przeświadczenie, że organ wydający interpretację działa w sposób dowolny i uznaniowy. Zwłaszcza, że jak wynika z oświadczenia pełnomocnika Ministra Finansów złożonego na rozprawie przed sądem odwoławczym, poprzednio wydane interpretacje nie zostały zmienione, czy też uchylone. Z uwagi na powyższe Naczelny Sąd Administracyjny (…) oddalił skargę kasacyjną jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.” Wyrok NSA z dnia 16 grudnia 2015 r. sygn. akt I FSK 1539/14

Art. 121 OP jako samodzielna podstawa uchylenia decyzji Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Art. 121 OP jako samodzielna podstawa uchylenia decyzji Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, iż art. 121 OP może stanowić samodzielną podstawę do uchylenia decyzji podatkowej „należy podzielić stanowisko Sądu I instancji, że w toku postępowania administracyjnego organy podatkowe dopuściły się naruszenia zasady wynikającego z art. 121 § 1 OrdPU Z treści tegoż przepisu wynika, że postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Oznacza to, że przepis ten nie może być traktowany jako postulat ustawodawcy wobec organów podatkowych, ale powinien być przesłanką oceny ich działalności, w wyniku której może dojść do uchylenia decyzji administracyjnej, nawet wówczas gdy w toku postępowania nie dojdzie do naruszenia innych przepisów Ordynacji podatkowej.” Wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt I GSK 893/12 „Z uwagi na powyższe w sytuacji, gdy na gruncie tego samego stanu faktycznego i prawnego Minister Finansów, wydając kilkanaście dni wcześniej inną interpretacje odmiennej treści niż ta, która jest przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie, w żaden sposób nie wyjaśnia wnioskodawcy przyczyny tego postępowania, sprawia, że zasada zaufania określona w art. 121 § 1 OrdPU jest naruszona. Brak bowiem wyjaśnienia zajęcia odmiennego stanowiska powoduje, że wnioskodawca może mieć uzasadnione przeświadczenie, że organ wydający interpretację działa w sposób dowolny i uznaniowy. Zwłaszcza, że jak wynika z oświadczenia pełnomocnika Ministra Finansów złożonego na rozprawie przed sądem odwoławczym, poprzednio wydane interpretacje nie zostały zmienione, czy też uchylone. Z uwagi na powyższe Naczelny Sąd Administracyjny (…) oddalił skargę kasacyjną jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.” Wyrok NSA z dnia 16 grudnia 2015 r. sygn. akt I FSK 1539/14

Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Kwestie dyskusyjne Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, iż art. 121 OP może stanowić samodzielną podstawę do uchylenia decyzji podatkowej TEORIA Granice wykładni w prawie podatkowym Wykładnia celowościowa Wykładnia contra legem Wykładnia zawężająca Podstawa prawna wyroków Art. 121 OP Efekt postępowania karnego skarbowego a skuteczność zawieszenia przedawnienia PRAKTYKA Wypływ orzecznictwa na praktyczne zastosowanie przepisów Ochrona interesów Skarbu Państwa a konstytucyjne prawa podatnika Możliwości zmiany prawa

Wszczęcie postępowania karnego skarbowego a istota przedawnienia zobowiązania podatkowego Kontakt dr Joanna Zawiejska - Rataj Starszy Menadżer Poznań jzawiejska@deloittece.com tel. +48 (61) 882 42 44