Mikroekonomia Wykład 2

Podatki pośrednie (od sprzedaży) Podatki pośrednie (obrotowy, akcyza, VAT, itd.) powodują, że cena, jaką płaci nabywca, czyli konsument (PD) jest wyższa od ceny, którą otrzymuje dostawca, czyli firma (PS). Równowaga z podatkiem: D(PD*) = S(PS*) Podatek od wartości albo procentowy (np. obrotowy, VAT), to takie τ, że PD = (1 + τ)PS czyli Pbrutto = (1 + τ)Pnetto czyli pozwala na automatyczną waloryzację wartości podatku. Podatek od ilości albo kwotowy (np. akcyza, podatek rolny), to takie t, że PD = PS + t czyli Pbrutto = Pnetto+ t Podatek ryczałtowy

Przykład - akcyza p D $t pd p * ps q t q * D(p), S(p) S2=S1+t Podatek akcyzowy t można zilustrować jako podniesienie krzywej podaży S1 $t pd p * ps Dostawcy otrzymują cenę ps = pd – t q t q * D(p), S(p) S(pS) = c + dpS = c + d(pd – t) = c + dpd – dt, czyli krzywa podaży przesunie się do góry o t. Dla każdej ceny producenci będą chcieli dostarczyć mniej towaru, niż przed nałożeniem podatku.

Przykład - akcyza p Popyt Albo jako spadek popytu Podaż pd p * Konsumenci płacą pd = ps + t ps $t q t q * D(p), S(p) Cena rynkowa jest to cena płacona przez konsumenta. Po nałożeniu podatku pd oraz ps, a także spada Produkcja i konsumpcja opodatkowanego dobra.

Przykład- akcyza p Popyt Podaż Nie ma znaczenia w jaki sposób to przedstawimy $t pd p * ps $t q t q * D(p), S(p)

Przykład algebraiczny - akcyza Często można spotkać się ze stwierdzeniem, że podatki pośrednie są w całości przerzucane na konsumentów. Czy to prawda? Przyjmijmy liniowe krzywe popytu i podaży: D(pD) = a – bpD S(pS) = c + dpS Przyrównujemy: a – bpD* = c + dpS*, gdzie pD* = pS* + t

Przerzucanie podatku Podatek jest w całości przerzucony na konsumentów jeśli po wprowadzeniu podatku cena, którą płacą konsumenci wzrasta dokładnie o wysokość podatku t, tzn. PD* = P*+ t Tymczasem na podstawie poprzedniego przykładu, możemy stwierdzić, że cena dla nabywców wzrasta o mniej niż t Poprzednio konsumenci płacili p*, teraz płacą p* + td/(b+d), czyli konsumenci płacą d/(b+d) część podatku Poprzednio producenci płacili p*, teraz płacą p* - tb/(b+d), czyli producenci płacą b/(b+d) część podatku

Rozkład ciężaru podatkowego Popyt Podaż To spada na konsumentów pd p * Ta część spada na sprzedających ps q t q * D(p), S(p) Zauważmy, że o tym, jaka część podatku jest płacona przez konsumentów, a jaka przez producentów decydują jedynie elastyczności krzywych popytu i podaży w punkcie równowagi.

Podział ciężaru podatkowego zależy od relacji elastyczności Elastyczność cenowa podaży jest dodatnia i mierzy reakcję wielkości podaży na zmianę ceny: Elastyczność cenowa popytu jest ujemna i mierzy reakcję wielkości popytu na zmianę ceny:

Podział ciężaru podatkowego zależy od relacji elastyczności Wykorzystując te wzory otrzymujemy: (pD – p*)/(pS – p*) = S / D , czyli stosunek obciążeń podatkowych producentów i konsumentów jest równy stosunkowi elastyczności popytu i podaży. Przyjmijmy liniowe krzywe popytu i podaży: D(pD) = a – bpD oraz S(pS) = c + dpS  S / D= [p* + dt/(b+d) – p*] / [p* - bt/(b+d) – p*] = dt(b+d) / - bt(b+d) = - d/b, Ten, kto ma wyższą elastyczność, płaci mniejszą część podatku. W skrajnym przypadku, gdy popyt jest doskonale elastyczny, producenci płacą cały podatek. I vice versa.

Skrajny przypadek przerzucania podatku W przypadku sztywnego popytu (D = 0), konsumenci płacą cały podatek mimo tego, że został nałożony na sprzedawców Podaż Popyt $t pd ps = p * q t = q * D(p), S(p) Uwaga: w przypadku sztywnego popytu do graficznej analizy podatków pośrednich można przesuwać wyłącznie krzywą podaży (oraz vice versa).

Strata społeczna z tytułu podatku Popyt Podaż CS p * BRAK PODATKU PS q * D(p), S(p)

Strata społeczna z tytułu podatku Popyt Podaż Podatek obniża zarówno CS jak i PS Dostarcza przycho- dów podaktowych, ale obniża całkowity dobrobyt CS $t pd p * G ps PS q t q * Strata społeczna pokazuje nieefektywność interwencji rządowej na rynku

Strata społeczna a elastyczność Popyt Podaż $t Strata społeczna maleje, gdy popyt lub podaż stają się mniej elastyczne pd p * ps q t q * D(p), S(p)

Strata społeczna a elastyczność Popyt Podaż $t pd Strata społeczna rośnie p * ps q t q * D(p), S(p)

Skrajny przypadek zerowej straty społecznej Podaż Popyt W przypadku sztywnego popytu D = 0, podatek nie powoduje straty społecznej pd $t ps = p* q t = q * D(p), S(p) To samo dotyczy przypadku ze sztywną podażą.

Podatek od wartości p D S Pd =Ps(1+t) pd t ps q t q * D(p), S(p)

Analiza długookresowa W długim okresie cały ciężar podatków spada na konsumentów p Popyt pd = p* + t LR podaż (z podatkiem) t ps = p* LR podaż (bez podatku) q t q * D(p), S(p)

Monopol P1 zależy od elastyczności popytu P ≥ t lub P  t (w konkurencji doskonałej P  t) Zyski monopolisty spadają wraz z wprowadzeniem podatku  2005 Pearson Education, Inc 112

Subwencje Subwencje możemy analizować w podobny sposób jak podatki Są to płatności, które obniżają cenę konsumentom poniżej ceny producentów Jest to po prostu ujemny podatek Produkcja rośnie Konsumenci korzystają w większym stopniu na subwencjach niż producenci jeśli relacja ED /ES jest mała (czyli popyt mniej elastyczny niż podaż) 112

Podobnie jak w przypadku podatków, korzyści z subwencji są rozdzielone pomiędzy konsumentami a producentami w zależności od elastyczności krzywych D i S Subwencje Cena D S PS Subwencja Q1 P0 Q0 Pd Ilość 114

Podatki vs Subwencje Podatki Subwencje Pd > P0 > Ps Pd = Ps + t Ps = Pd - t Q' < Q0 Qd = Qs = Q' Ps > P0 > Pd Pd = Ps - t Ps = Pd + t Q' > Q0 112

Regulacja cen Pozostali konsumenci, którzy poprzednio brali udział w transakcji, tracą: B Konsumenci biorąc udział w transakcji zyskują: A Cena S D B Producenci tracą: A+C P0 Q0 A C Strata dla społeczeństwa to: B+C Pmax Q1 Q2 Ilość 13

Regulacja cen: popyt nieelastyczny D Cena Q1 B Konsumenci tracą więcej (B) niż zyskują (A) P0 Q2 C A Pmax Ilość 17

Ceny minimalne Gdy ceny są ustalone powyżej równowagi rynkowej, to: Popyt spada Producenci jednak mogą zwiększyć podaż ze względu na wyższą cenę To spowoduje dodatkowe straty dla producentów (koszt produkcji powyżej ilości zapotrzebowania)

Ceny minimalne Bezpowrotna strata: B + C Konsumenci, którzy wypadną z rynku tracą obszar B W wyniku wyższej ceny konsumenci tracą obszar A P S D Pmin Q1 A B Q2 Na skutek wzrostu cen, producenci zyskują obszar A P0 Q0 C Na skutek zmniejszenia popytu, producenci tracą obszar C Q 13

Ceny minimalne Co się stanie jeśli producenci zwiększą produkcję do poziomu Q2 na skutek polityki cen minimalnych? P S P0 Q0 Niesprzedana produkcja: Q2 - Q3 Pmin A Q3 B D Q2 Całkowity koszt niesprzedanej produkcji : D C Zmiana nadwyżki producenta: A - C - D Q 52

Ceny gwarantowane Większość polityki rolnej jest oparta na systemie cen gwarantowanych Ceny są ustalane przez rząd powyżej poziomu rynkowego i podtrzymywane poprzez zakupy rządowe nadwyżek podaży Rząd może zwiększyć ceny bezpośrednio lub pośrednio (poprzez ograniczenie produkcji lub poprzez odpowiednie bodźce dla producentów) 63

W celu utrzymania cen na poziomie Ps Strata netto dla społeczeństwa: Ceny gwarantowane W celu utrzymania cen na poziomie Ps rząd skupuje ilości Qg = (Q2-Q1)PS P Utrata nadwyżki konsumentów: A+B S D P0 Q0 D + Qg Qg Ps Q2 Q1 A D B E Strata netto dla społeczeństwa: E + B Wzrost nadwyżki producentów: A+B+D Q Mniej kosztowne byłoby po prostu oddanie rolnikom pieniędzy 66

Ograniczenia ilościowe Rząd może także przyczynić się do wzrostu cen poprzez redukcję podaży Limity na licencje taksówkarskie w mieście Ograniczona liczba licencji na sprzedaż alkoholu 69

Ograniczenia ilościowe Przesunięcie krzywej podaży do S’ na skutek wprowadzenia ograniczenia ilościowego Q1 S’ P D P0 Q0 S PS Q1 A B Zmiana CS = -A - B Zmiana PS = A - C Bezpowrotna strata = B+C C Q 71

Ograniczenia ilościowe Rząd płaci rolnikom żeby nie produkowali więcej przy wyższych cenach S’ Q1 P D P0 Q0 S PS Zmiana CS = -A - B A D B Wydatki rządowe = B + C + D C Zmiana PS = A–C+B + D + C Q 71

Ograniczenia importowe i cła Kraje stosują ograniczenia importowe i taryfy, aby utrzymać ceny krajowe na poziomie powyżej cen światowych. Ograniczenia importowe – są to limity ilości dóbr, które mogą być importowane do kraju. Cło – jest to podatek na dobra importowane. Pozwala to krajowym producentom cieszyć się z większego zysku. Wysoki koszt dla konsumentów 89

Ograniczenia importowe Bez interwencji rządu ceny krajowe są równe cenom światowym PW. P Ograniczenie importu do zera wpływa na wzrost cen (P0) D P0 S Strata dla konsumentów: A+B+C Korzyść dla producentów: A Bezpowrotna strata: B +C Q0 A B C PW QS QD Import Q 92