Psychologia wykład VIII Jolanta Babiak Semestr zimowy 2018/2019 Inteligencja Psychologia wykład VIII Jolanta Babiak Semestr zimowy 2018/2019

INTELIGENCJA Inteligencja w ujęciu szerokim: Wg Williama Sterna inteligencja to ogólna zdolność adaptacji do nowych warunków i do wykonywania nowych zadań. Zdolność ta jest właściwa zarówno człowiekowi jak i zwierzętom. Nawiązuje więc tym samym to teorii ewolucji gdzie dzięki inteligencji zwierzęta adoptują się do zmian środowiska aby zapewnić przetrwanie gatunku.

Inteligencja w ujęciu wąskim Wg Charlsa Spearmana - inteligencja stanowi ogólny, niezróżnicowany czynnik, na który składają się takie procesy, jak wnioskowanie i rozumowanie. Inteligencja jako zdolność do uczenia się. Ferguson rozumie przez inteligencję nabyty przez jednostkę repertuar uogólnionych technik uczenia się. Miara zdolności do uczenia się jest łatwość i szybkość, z jaka jednostka (człowiek lub zwierzę) nabywa określone zachowania. Opercajonizm: Boring: inteligencja jako zjawisko, które mierzą testy inteligencji Vernon: określił inteligencję mierzoną przez testy jako psychometryczną i oznaczył ją symbolem C. Wg niego inteligencja ogranicza się do zachowań, które ujawniają się w badaniach na podstawie testów inteligencji.

BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA INTELIGENCJI Szybkość neuronalna Wg tej koncepcji podłożem inteligencji jest szybkość przewodzenia impulsów w układzie nerwowym. Dzięki zwiększonemu tempu przewodzenia niektóre osoby uzyskują przewagę w zadaniach intelektualnych - szczególnie w takich, gdzie wymagane jest szybkie reagowanie lub gdzie stawia się osobom badanym ograniczenia czasowe. Szybkość neuronalna wyjaśnia 15% wariancji ilorazu inteligencji. Oznacza to, że SN może być uznana za jedno z wielu źródeł różnic indywidualnych w zakresie inteligencji psychometrycznej. Inteligencja nie jest tutaj przyczyną, ale skutkiem!!

BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA INTELIGENCJI Sprawność układu nerwowego • O zdolności umysłowej świadczy także biologiczna jakość mózgu jako narządu, tj. odporność układu nerwowego na zakłócenia transmisji impulsów nerwowych oraz energetyczna wydajność mózgu. R. Haier i jego współpracownicy wykazali, że rozwiązywaniu zadań złożonych (trudnych) towarzyszy większy poziom zużycia glukozy, są one więc bardziej energochłonne od zadań prostych (łatwych). Osoby intelektualnie uzdolnione są w stanie rozwiązywać trudne zadania przy stosunkowo niewielkim zapotrzebowaniu na glukozę. Wydatkują one mniej energii, niż osoby o niższym poziomie inteligencji. Wielkość mózgu

TEORIA DWÓCH CZYNNIKÓW CHARLESA SPEARMANA (NURT HIERARCHICZNY) Punktem wyjścia były wyniki badań testowych poddane analizie czynnikowej oraz wyjaśnienie faktu, iż wyniki rozmaitych testów umysłowych są ze sobą w mniejszym lub większym stopniu skorelowane. Spearman wyjaśnia, że we wszystkich rodzajach działalności intelektualnej bierze udział czynnik g (inteligencja ogólna). Najlepsze miary czynnika g to: słownik, wiadomości, podobieństwa, rozumienie, arytmetyka Poziom inteligencji ogólnej jest stały. Przy każdej czynności jest także aktywizowany czynnik s (zdolności specjalne), który jest specyficzny dla określonej czynności. Im bardziej specyficzna czynność tym mniejszy udział czynnika g a większy czynnika s.

TEORIA WIELORAKICH INTELIGENCJI - HOWARDA GARDNERA Gardner podzielił inteligencję na 8 odrębnych bloków. Wartości różnią się pomiędzy społeczeństwami, zgodnie z tym co dla danego społeczeństwa jest potrzebne, użyteczne i cenione. Do pomiaru tego rodzaju inteligencji potrzeba zastosowania znacznie dokładniejszych testów niż w przypadku standardowego pomiaru inteligencji. Teoria wymaga obserwacji oraz oceny jednostki w różnych sytuacjach życiowych. W ostatnich latach, badacze zaczęli się dokładnie zajmować jednym z rodzajów inteligencji - inteligencją emocjonalną, która jest związana z pojęciami inteligencji interpersonalnej oraz inteligencji intrapersonalnej w koncepcji Gardnera. 1. Inteligencja muzyczna, 2. inteligencja językowa 3. Inteligencja przyrodnicza 4. Inteligencja logiczno matematyczna 5. Inteligencja ruchowo – kinestetyczna 6. Inteligencja przestrzenna 7. Inteligencja intrapersonalna 8. Inteligencja interpersonalna

INTELIGENCJA PŁYNNA I SKRYSTALIZOWANA RAYMONDA CATTELLA powstaje i rozwija się w wyniku działań czynników biologicznych takich jak wyposażenie genetyczne oraz dojrzewanie biologicznych struktur nerwowych jest dziedziczna i wrodzona ale wyposażenie genetyczne może ulegać różnym wpływom środowiska może być skierowana na jakikolwiek problem jest ogólną zdolnością do spostrzegania związków, wyciągania wniosków oraz do utrzymywania w świadomości elementów potrzebnych do wykonywania tych operacji przejawia się w testach neutralnych kulturowo rozwija się intensywnie we wczesnym okresie rozwoju, a szczyt przypada na 20 r.ż.

INTELIGENCJA PŁYNNA I SKRYSTALIZOWANA RAYMONDA CATTELLA INTELIGENCJA SKRYSTALIZOWANA: powstaje na podłożu inteligencji płynnej w wyniku uczenia się i gromadzenia doświadczenia przejawia się w określonych dziedzinach, w których się krystalizuje przejawia się w testach, których zadania są niemożliwe do rozwiązania bez przyswojenia sobie pewnych narzędzi intelektualnych najsilniej rozwija się we wczesnym okresie rozwoju gdy procesy socjalizacji i przyswajania sobie pewnych czynności działają najsilniej

INTELIGENCJA PŁYNNA I SKRYSTALIZOWANA RAYMONDA CATTELLA

ILORAZ INTELIGENCJI W 1912 - William Stern po raz pierwszy posłużył się terminem IQ. Wynik badania testowego obliczony według zaproponowanej przez siebie formuły Stern nazwał ilorazem inteligencji. Ostatecznie zatem wzór pozwalający na obliczenie wyniku testu inteligencji przedstawiał się następująco: IQ = WIEK UMYSŁOWY / WIEK Ż̇YCIA x 100 Istotną zmianę co do sposobu obliczania wyników wykonania testów inteligencji wniósł amerykański psycholog David Wechsler (trudności wynikające z braku proporcjonalnego przyrostu inteligencji do wieku życia u osób dorosłych). Zdecydował się zrezygnować z koncepcji IQ rozwojowego i wykorzystać fakt, iż rozkład poziomu inteligencji jest podobny do rozkładu normalnego. W 1939 roku wydał test inteligencji dla dorosłych, nazywany Testem Inteligencji Wechsler-Bellevue, w którym zastosował nową koncepcję obliczania wyników, nie odwołującą się do pojęcia wieku umysłowego.

POMIAR TESTEM DAVIDA WECHSLERA Inteligencja, to ogólna kompetencja (zdolność) umożliwiająca człowiekowi rozumienie świata i efektywne w nim funkcjonowanie. Jest funkcją osobowości. Obejmuje takie czynniki jak: wytrwałość, motywację, ciekawość (zatem nie tylko zdolności poznawcze). Wechsler skonstruował test na inteligencję dla dorosłych. Wprowadził on w miejsce IQ stałą liczbę równą 100. Za osobę dorosłą uznaje on jednostkę powyżej 16 roku życia. Jako miarę odchylenia standardowego Wechsler przyjął wartość 15 pkt. IQ – wyraża możliwość dziecka i dorosłego w różnych zdolnościach, innymi słowy jest to wypadkowa różnych zdolności (percepcyjne, motoryczne, pamięciowe itd.)

SKALA WAIS - R 11 Testów Skala słowna: 6 testów Wiadomości, powtarzanie cyfr, słownik, Arytmetyka Rozumienie podobieństwo Skala bezsłowna: 5 testów Braki w obrazkach Porządkowanie obrazków Klocki i układanki Symbole cyfr

Teoria triarchiczna Roberta Sternberga Trzy rodzaje inteligencji – analityczna, twórcza i praktyczna – reprezentują różne sposoby działań poznawczych Inteligencja analityczna – bazowe umiejętności przetwarzania informacji stosowane przez ludzi do rozwiązywania znanych zadań życiowych M A R A B K A Z K R G I Ł U D K R A S Z T O E N I B R K A O W R N A K O D A A N Ł

Teoria triarchiczna Roberta Sternberga Inteligencja twórcza – zdolności do radzenia sobie z nowymi problemami; przejawem takiej inteligencji jest na przykład znalezienie wyjścia z sytuacji, która jest nowa ale wymaga zmiany, aby nie była zagrażająca Inteligencja praktyczna – reprezentowana jest przez radzenie sobie z codziennymi działaniami, zdolnosci do przystosowania się do nowych i odmiennych okoliczności

Bibliografia Zimbardo, P. & Gerrig, R. (2012) Psychologia i życie. Warszawa: PWN, rozdział 9