Prawo pracy

Pojęcie stosunku pracy Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 k.p.). Stosunek pracy jest stosunkiem prawnym o charakterze dwustronno zobowiązującym.

Zatrudnienie we wskazanych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Ponadto nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu powyższych warunków wykonywania pracy.

Cechy stosunku pracy: kierownictwo pracodawcy, podporządkowanie pracownika; osobiste świadczenie pracy; ryzyko pracodawcy; odpłatność.

Cechy stosunku pracy c.d. Pracownik ma obowiązek stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy. Jednakże nie ma obowiązku wykonywania poleceń, które są sprzeczne z: przepisami prawa; umową o pracę; zasadami współżycia społecznego.

Cechy stosunku pracy c.d. Świadczenie pracy przez pracownika w ramach stosunku pracy z istoty swej ma osobisty charakter. Wiążą się z nim bowiem obowiązki, które nie mogą być przeniesione na inną osobę oraz uprawnienia, z których może korzystać tylko pracownik.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1998 r., I PKN 416/98 Brak bezwzględnego obowiązku osobistego świadczenia pracy wyklucza możliwość zakwalifikowania stosunku prawnego jako umowy o pracę.

Cechy stosunku pracy c.d. Ryzyko pracodawcy: ryzyko produkcyjne: ryzyko techniczne; ryzyko osobowe; ryzyko socjalne; ryzyko gospodarcze.

Cechy stosunku pracy c.d. Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę (art. 84 k.p.).

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2016, I PK 139/15 Zasadnicze znaczenie w procesie sądowego badania, czy dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy, ma ustalenie, czy praca wykonywana w ramach badanego stosunku prawnego faktycznie ma cechy wymienione w art. 22 § 1 k.p. Z art. 22 § 11 k.p. wynika bowiem, że sąd w pierwszej kolejności bada, czy dana praca jest zatrudnieniem w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p., a art. 22 § 12 k.p. stanowi dla pełnej jasności, że w razie wykonywania pracy w warunkach określonych w § 1 tego artykułu nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną. Istotnym sensem regulacji zawartej w § 11 i § 12 k.p. jest zatem przeniesienie ciężaru badania charakteru stosunku prawnego, w którego ramach świadczona jest praca, z ustalania i wykładni treści umowy zawartej przez strony na ustalenie faktycznych warunków jej wykonywania. Gdy umowa faktycznie jest wykonywana w warunkach wskazujących na stosunek pracy, to ustalenie to, a nie treść oświadczeń woli złożonych przy jej zawieraniu, decyduje o charakterze łączącego strony stosunku prawnego.

Pracodawca definicja legalna Art. 3 k.p. Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna , jeżeli zatrudniają one pracowników.

Pracodawcą jest: osoba fizyczna; osoba prawna; jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1991 r., I PRN 47/91 Skoro w myśl art. 3 k.p. zakładem pracy może być jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, to tym bardziej jest nim osoba prawna. Każda osoba prawna jest zakładem pracy w rozumieniu art. 3 k.p. dla zatrudnionych przez nią pracowników, chyba że dla niektórych z nich za zakład pracy należy uznać jednostkę organizacyjną stanowiącą jakąś jej część składową.

Pracownik definicja legalna Art. 2 k.p. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o prace.

Warunki, które musi spełniać pracownik: określony wiek (18 lat) oraz co najmniej ograniczona zdolność do czynności prawnych. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych w dziale dziewiątym pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat.

Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.

Pracownikiem nie jest osoba wykonujące pracę na podstawie umów typu cywilnoprawnego (umowy zlecenie, umowy o dzieło, umowy o pracę nakładczą);

Rodzaje umów o pracę Umowa o pracę bezterminowa: umowa na czas nieokreślony Umowy o pracę terminowe: umowa na okres próbny umowa na czas określony

Umowa na okres próbny Umowę o pracę na okres próbny, nieprzekraczający 3 miesięcy, zawiera się w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy

Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem jest możliwe: 1) jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy; 2) po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy; w tym przypadku dopuszczalne jest jednokrotne ponowne zawarcie umowy na okres próbny.

Umowa na czas określony Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech.

Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po dniu, w którym miało nastąpić jej rozwiązanie, nowej umowy o pracę na czas określony.

Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dłuższy niż okres 33 miesięcy, lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż liczba umów określona w tym przepisie, uważa się, że pracownik, odpowiednio od dnia następującego po upływie tego okresu lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Ograniczeń tych nie stosuje się do umów o pracę zawartych na czas określony: 1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym, 3) w celu wykonywania pracy przez okres kadencji, 4) w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie - jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.

Umowa o pracę w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy Umowa o pracę na zastępstwo jest umową o pracę na czas określony, stosowaną w szczególnych okolicznościach. Do usprawiedliwionych nieobecności pracownika w pracy można zaliczyć: urlop macierzyński; urlop wychowawczy; urlop bezpłatny.

Umowa na czas nieokreślony Umowa o pracę na czas nieokreślony nie zawiera końcowego terminu jej obowiązywania. Cechą charakterystyczną tej umowy jest więc brak określenia z góry czasu jej trwania. Umowa o pracę na czas nieokreślony jest bardzo korzystna dla pracownika, gdyż stwarza najdalej idącą ochronę trwałości stosunku pracy.

Forma umowy o pracę Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Pisemna forma umowy o pracę nie została w Kodeksie pracy zastrzeżona pod rygorem nieważności.

Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Treść umowy o pracę 1. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności: 1) rodzaj pracy; 2) miejsce wykonywania pracy; 3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia; 4) wymiar czasu pracy; 5) termin rozpoczęcia pracy.

Treść umowy o pracę c.d. W przypadku zawarcie umowy o pracę na czas określony w celu lub w przypadku wskazanych wcześniej, w umowie określa się ten cel lub okoliczności tego przypadku, przez zamieszczenie informacji o obiektywnych przyczynach uzasadniających zawarcie takiej umowy.

Obowiązek informacyjny pracodawcy Dwa rodzaje obowiązku informacyjnego pracodawcy: wstępny; w przypadku zmian warunków zatrudnienia.

Wstępny obowiązek informacyjny pracodawcy Pracodawca informuje pracownika o: obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy; częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę, wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego, obowiązującej pracownika długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę, układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy dodatkowo: porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia przyjętym sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Obowiązek informacyjny pracodawcy w przypadku zmian warunków zatrudnienia: Pracodawca informuje pracownika na piśmie o zmianie następujących warunków zatrudnienia: obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę, wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego, obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę, o objęciu pracownika układem zbiorowym pracy, a także o zmianie układu zbiorowego pracy, którym pracownik jest objęty.

Pracodawca realizuje obowiązek informacyjny w formie pisemnej. Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia takich jak: obowiązująca pracownika dobowa i tygodniowa norma czasu pracy, częstotliwość wypłat wynagrodzenia za pracę, wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego obowiązująca pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę, może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy,

Termin realizacji obowiązku informacyjnego: wstępny - nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę w przypadku zmian warunków zatrudnienia niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu miesiąca od dnia wejścia w życie tych zmian, w przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę miałoby nastąpić przed upływem tego terminu – nie później niż do dnia rozwiązania umowy.

Klauzule autonomiczne Klauzule autonomiczne kształtują treść stosunku pracy. Stanowią one dodatkowe uzgodnienia. Klauzule te mogą być zawierane, zmieniane oraz rozwiązywane przez strony umowy o pracę bez naruszania istnienia stosunku pracy. Klauzule autonomiczne nie mogą być dla pracownika mniej korzystne niż przepisy prawa pracy.