Sanacja i eliminacja prawna zagrożonych banków Doc. dr Marek Grzybowski Katedra Prawa Finansowego Listopad 2014

Procedury naprawczo - likwidacyjne Dwie kategorie: sanacyjne, stosowane w ramach postępowania naprawczego i mające na celu utrzymanie bytu prawnego banku poprzez uzdrowienie jego gospodarki, oraz likwidacyjno-upadłościowe, zmierzające do zakończenia bytu prawnego banku przy maksymalnym zagwarantowaniu ochrony interesów klientów.

Dwie formy postępowania naprawczego autonomiczne postępowanie naprawcze bez lub z udziałem kuratora sanacja komisaryczna zarząd komisaryczny

Przesłanki wszczęcia W przypadku sanacji autonomicznej to: powstanie straty bilansowej sama groźba powstania takiej straty powstanie niebezpieczeństwa niewypłacalności banku

Obowiązki zarządu banku niezwłoczne zawiadomienie KNF o wystąpieniu jednej z przesłanek opracowanie programu naprawczego przedstawienie programu KNF z zapewnieniem o jego realizacji

Środki poprawy sytuacji Program może wskazywać: potrzebę zaciągnięcia kredytu refinansowego w NBP potrzebę szukania pomocy finansowej w BFG potrzebę wystąpienia do NBP o zwolnienie z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej a nawet potrzebę połączenia z innym bankiem

Obowiązki KNF ocena jakości i możliwości realizacji planu jeśli niewystarczający uprawnienie do zlecenia uzupełnienia planu lub ponownego jego opracowania albo skorzystanie z uprawnień z art. 143 nadzór nad wykonywaniem programu niezwłocznego poinformowania BFG o wystąpieniu konieczności wszczęcia przez Zarząd banku postępowania naprawczego

Uprawnienia KNF zakaz udzielania lub ograniczyć udzielanie kredytów i pożyczek akcjonariuszom lub udziałowcom oraz członkom zarządu, rady nadzorczej i pracownikom żądanie zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy w celu rozpatrzenia sytuacji finansowej banku, powzięcia decyzji o pokryciu straty bilansowej oraz podjęciu innych uchwał , w tym zwiększeniu funduszy własnych ustanowienie kuratora nadzorującego wykonanie programu naprawczego.

Obowiązki Zarządu banku obowiązek wykonania zaakceptowanego programu naprawczego Obowiązek zwołania zgromadzenie w ciągu 14 dni jeśli tego nie zrobi, zgromadzenie może być zwołane przez KNF

Sposoby ustanowienia kuratora fakultatywne – ocena KNF Zasada ogólna obligatoryjne art. 20 ust. 1 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

Kompetencje kuratora (I) prawo uczestniczenia w posiedzeniach organów banku prawo uzyskiwania wszelkich informacji niezbędnych do wykonywania funkcji prawo zgłaszania sprzeciwu wobec decyzji zarządu i rady nadzorczej prawo zaskarżenia uchwał zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia banku spółdzielczego

Kompetencje kuratora (II) zgłoszenie przez kuratora braku sprzeciwu do treści uchwały lub decyzji zarządu i rady nadzorczej bank dopiero złożenie takiego oświadczenia umożliwia wykonanie takiej uchwały, przed upływem terminu na wniesienie sprzeciwu do sądu gospodarczego kurator może zaskarżyć do sądu uchwałę walnego zgromadzenia akcjonariuszy lub uchwałę walnego zgromadzenia banku spółdzielczego, które naruszają interes banku samodzielna i wyłączna podstawa zaskarżenia z prawa bankowego, a nie z ksh

Przesłanki sanacji komisarycznej nieprzedstawienie Komisji programu naprawczego w terminie, oraz brak skuteczności zarządu banku w zakresie tworzenia programu postępowania naprawczego lub jego realizacji

Obrona banku Rada nadzorca może zaskarżyć do sądu administracyjnego decyzję KNF Decyzja musi być uzasadniona Sąd bada tylko legalność decyzji, a nie jej zasadność Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji

Skutki ustanowienia zarządu komisarycznego z chwilą ustanowienia na zarząd komisaryczny przechodzi prawo podejmowania uchwał i decyzji we wszystkich sprawach zastrzeżonych w ustawie i statucie do właściwości władz i organów banku - tzw. substytucja podmiotowa zupełna zarząd komisaryczny ma kompetencje wszystkich organów statutowych banku (zarządu, rady nadzorczej, walnego zgromadzenia) prowadzi sprawy banku i reprezentuje go na zewnątrz

Podstawowe zadania zarządu komisarycznego opracowanie i uzgodnienie z KNF programu naprawczego, kierowanie wykonaniem tego programu, informowanie KNF i rady nadzorczej o realizacji programu, raz na trzy miesiące niezwłoczne zawiadomienie KNF, że (według bilansu) aktywa nie wystarczą na zaspokojenie jego zobowiązań

Przejęcie banku Przesłanki przejęcia i przesłanki likwidacji banku w Prawie bankowym są takie same Określa je art. 147 Prawa bankowego

Organ właściwy W przypadku banków spółdzielczych i banków w formie spółek akcyjnych decyzje w tym zakresie podejmuje Komisja Nadzoru Finansowego w przypadku banków państwowych – KNF jest upoważniona do wystąpienia do Rady Ministrów z wnioskiem o likwidację banku

Procedura przejęcia banku Trzy etapy procedury przejęcia banku przez inny bank: etap wstępny – wybór kandydata, uzyskanie zgody, przygotowanie i uzgodnienie z bankiem przejmującym treści decyzji KNF, etap podstawowy – wydanie decyzji o przejęciu z datą przejęcia, definitywne przejęcia banku – sukcesja generalna, wykreślenie z rejestru.

Ogłoszenie decyzji o przejęciu banku Bank przejmujący ogłasza decyzję o przejęciu banku przejmowanego dwukrotnie Dwie funkcje ogłoszenia: informacyjna – dla wszystkich osób współpracujących i zainteresowanych współpracą kontraktową z bankiem przejmowanym konwokacyjną – wezwanie wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności wobec banku przejmującego

Dwie formy przejęcia banku bank przejmujący może przejąć bank przejmowany i jego majątek oraz spłacić akcjonariuszy lub członków banku spółdzielczego z jego majątku w proporcji do posiadanego uprzednio kapitału bank przejmujący może wydać akcjonariuszom banku przejmowanego akcje własne (w przypadku banku spółdzielczego – prawa do funduszu udziałowego) - inkorporacja

Likwidacja banku Decyzja likwidacyjna podejmowana jest w odniesieniu do banków spółdzielczych i banków w formie spółek akcyjnych przez KNF w przypadku banku państwowego decyzja należy do RM – rozporządzenie RM podjęte na podstawie wystąpienia KNF

Upadłość banku Do postępowania upadłościowego banku stosuje się następujące przepisy prawne: art. art. 158, 159 i 169 Prawa bankowego art. 426 do 441 Prawa upadłościowego i naprawczego, które regulują odrębne postępowanie upadłościowe wobec banków (jeżeli upadłym jest bank hipoteczny – także art. 442 do 450 tej ustawy) pozostałe przepisy Prawa upadłościowego i naprawczego

Dwie podstawy upadłości banku jeżeli według bilansu sporządzonego na koniec okresu sprawozdawczego aktywa banku nie wystarczają na zaspokojenie jego zobowiązań (tzw. niewypłacalność bilansowa) niewykonywanie przez bank wymagalnych zobowiązań zarząd banku

W okresie zawieszenia działalności bank nie reguluje swoich zobowiązań, z wyjątkiem związanych z ponoszeniem uzasadnionych kosztów bieżącej działalności nie prowadzi działalności bankowej poza windykacją należności oraz wykonaniem poleceń przelewu na rachunki organów podatkowych nie wypłaca środków pochodzących z nadwyżki bilansowej ani oprocentowania wkładów

Orzeczenie w sprawie upadłości banku Sąd orzeka w sprawie upadłości banku w ciągu miesiąca od otrzymania wniosku termin instrukcyjny Sąd nie może oddalić wniosku Sąd nie może umorzyć postępowania z tego powodu, że majątek banku nie wystarczy nawet na pokrycie kosztów postępowania Oprócz banku i wierzycieli obligatoryjnym uczestnikiem postępowania jest BFG