Kryzys Połowy życia Przemiany osobowości Marta Riess

W zeszłym tygodniu: Czym jest osobowość? Wielość teorii osobowości: Teorie typów (płyny ustrojowe, budowa ciała, kolejność narodzin) Teorie cech (Eysenck, Wielka Piątka) Teorie psychodynamiczne (Freud i nieświadome popędy, Jung i uniwersalne archetypy, Adler i poczucie niższości) Teorie humanistyczne (Rogers i bezwarunkowe pozytywne ustosunkowanie) Teorie społecznego uczenia się (Bandura i wpływ środowiska) Teorie jaźni (kultury zależne i niezależne; Dik i Dak)

Dzisiaj: Kryzys połowy życia – zjawisko kontrowersyjne Mit (zagadka) Koncepcja Olesia (2000) – dwa wymiary Syndrom Gauguina Kryzys połowy życia a płeć Kryzys połowy życia a wypalenie zawodowe

Kryzys Połowy życia - zjawisko kontrowersyjne Istnieje czy nie? (Costa i McCrae – manifestacja neurotycznych problemów w średnim wieku) Powszechny czy elitarny? (zaangażowani w proces samoaktualizacji) Kontrowersje wokół wieku (35, 40, 50…) Problemy uniwersalne czy unikalne? Brak satysfakcji z życia czy lęk przed przyszłością? Norma czy patologia? (twórczość, integracja, alkoholizm, samobójstwa) Biologia czy kultura?

Mit o Odyseuszu

Heroizm na wojnie, spryt, męstwo

Kraina Lotofagów – czarodziejski smak lotosów skłania do zaniechania powrotu do ojczyzny; spotkanie z urokami życia

Polifem - sukces

Król Eol – uwolnienie niesprzyjających wiatrów

Kirke – do tej pory zagrożenia zewnętrzne, teraz wewnętrzne

Tejrezjasz – zejście do podziemi (zetknięcie z perspektywą śmierci), zadania na resztę życia

Syreny – więcej doświadczenia, zapobiegawczość

„(…) wybawicielka obiecywała mu nieśmiertelność, wieczną młodość, prosiła, by został jej mężem”

Synteza doświadczenia, mądrości, siły i agresji Synteza doświadczenia, mądrości, siły i agresji. Odzyskanie tożsamości króla, męża i ojca. Symbol tożsamości – napięty łuk.

Wymiary przełomu połowy życia wg. Olesia Analiza biografii Charakter porządkujący: Gombrowicz? (model – uproszczenie rzeczywistości) Dwa wymiary: Proporcja pomiędzy aktywnością polegającą na refleksji (wewnętrzna) i na realnym działaniu (zewnętrzna) Proporcja pomiędzy przemianami osobowości wprowadzonymi na zasadzie ciągłości i na zasadzie zmiany

ZMIANA Freud Gauguin Ibsen London MYŚLENIE DZIAŁANIE CIĄGŁOŚĆ

Henryk Ibsen: 3 okresy twórczości: Wczesny – charakter poetycki, romantyczno-liryczny Środkowy (40-60) – realistyczne sztuki teatralne (współczesne pisarzowi problemy społeczne Późny (15 ostatnich lat życia) – elementy abstrakcji; integracja (realizm – forma; symbolizm – treść) Ewolucyjne zmiany będące wyrazem stanu świadomości.

ZMIANA Freud Gauguin Ibsen London MYŚLENIE DZIAŁANIE CIĄGŁOŚĆ

Zygmunt Freud W wieku 17 lat ma dwa marzenia: zostać sławnym uczonym i zainicjować nowe sposoby leczenia jako klinicysta (30 lat) W wieku 40 lat – kryzys niezrealizowanych marzeń i otwarcie na marzenia senne „Objaśnienie marzeń sennych” i integracja dwóch marzeń- twórcze rozwiązanie kryzysu połowy życia

ZMIANA Freud Gauguin Ibsen London MYŚLENIE DZIAŁANIE CIĄGŁOŚĆ

Paul Gauguin Zaczął malować w wieku 26 lat. Rezygnuje z kariery bankowej trwającej od 10 lat. Rozstaje się z żoną, ma problemy finansowe. Wyjeżdża na Thaiti (polinezyjki w konwencji fresków egipskich). Śmierć córki – kryzys egzystencjalny („Skąd przybywamy? Czym jesteśmy? Dokąd idziemy?”) Poszukiwanie autentyczności i eksplozja talentu czy ucieczka od odpowiedzialności?

Syndrom Gauguina Osoba usiłuje odnaleźć swoje autentyczne ja, wytworzyć nową tożsamość. Czyni to poprzez ZMIANĘ ŚRODOWISKA. Myślenie magiczne, iluzja (mit Gauguina) Kultura zachodnia – skupienie na świecie zewnętrznym Perspektywa biologiczna – mutacje (kwestia ryzyka) Sens przystosowawczy – perspektywa grupowa Przyczyny: tłumiona potrzeba zmiany? Iluminacja?

ZMIANA Freud Gauguin Ibsen London MYŚLENIE DZIAŁANIE CIĄGŁOŚĆ

Jack London W wieku 37 lat zamyka się w sobie, ucieka w samotność. Utrata złudzeń. Umiera na skutek przedawkowania morfiny. Nie potrafił przekształcić swych marzeń, ale trwał przy nich doświadczając silnej frustracji. Problem młodego geniusza, który nie znajduje kontynuacji jako mędrzec?

ZMIANA Freud Gauguin Ibsen London MYŚLENIE DZIAŁANIE CIĄGŁOŚĆ

Koncepcja Olesia – uwagi: Dysproporcja między aktywnością wewnętrzną i zewnętrzną jest typowa dla adolescencji (na korzyść zewnętrznej) – „metoda prób i błędów”. Przemiany na zasadzie ciągłości współgrają z poczuciem tożsamości.

Kryzys Wieku średniego A Płeć: Kobiety Mężczyźni Większe znaczenie przemian biologicznych Samoocena uzależniona od życia rodzinnego Dążenie do autonomii Korzystanie ze wsparcia społecznego Trudniej przychodzi zmiana relacji z dorastającymi dziećmi Samoocena uzależniona od osiągnięć zawodowych Dążenie do afiliacji Więcej strategii konfrontacyjnych

Wypalenie zawodowe: Zachodzi u osób, których narzędziem pracy jest osobowość („zużywa się” w kontaktach z ludźmi?) To nie znudzenie! Komponenty: Wyczerpanie emocjonalne Poczucie depersonalizacji w kontaktach z ludźmi Brak zadowolenia i motywacji do wykonywania pracy

Kryzys połowy życia a Wypalenie zawodowe: Obydwa zjawiska występują w dorosłym życiu, rzutują na koncepcję siebie i może towarzyszyć im depresja. Kryzys dotyczy wielu problemów egzystencjalnych. Wypalenie odnosi się do zawodowej sfery życia (ale rzutuje na inne sfery). Kryzys potencjalnie może dotknąć każdego (wypalenie zależy od wykonywanego zawodu). Kryzys ma więcej komponentów. Kryzys jest zjawiskiem przemijającym. Wypalenie – nieodwracalne? Kryzys ma pozytywne aspekty, wypalenie – nie.

Zadanie: Odwołując się do koncepcji Olesia opisz kryzys połowy życia wybranego twórcy. Oleś, P. (2000). Psychologia przełomu życia. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego: Lublin. R: Rodzaje przemian osobowości (s. 91-116)

Bibliografia: Oleś, P. (2000). Psychologia przełomu życia. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego: Lublin.

Dziękuję i życzę Wesołych Świąt!