ROZDZIAŁ 3 – MASTITIS uzupełnione RAPORTY WYNIKOWE ROZDZIAŁ 3 – MASTITIS uzupełnione Diagnozowanie problemów ze zdrowotnością wymion w oparciu o wyniki oceny wartości użytkowej Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Mastitis Zapalenie wymienia (mastitis) to stan zapalny gruczołu mlekowego spowodowany przez drobnoustroje (zwykle bakterie), które zasiedlają wymię i rozmnażają się tam, a czasem także produkują toksyny mające szkodliwe działanie na gruczoł mlekowy. Rozróżniamy dwa stany przy zapaleniu wymienia Stan kliniczny – wymię zaczerwienione, obrzękłe, twarde, w mleku kłaczki a nawet krew. Stan podkliniczny – charakteryzujący się podwyższoną liczbą komórek somatycznych w mleku bez widocznych zmian w mleku i na wymieniu. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Mastitis Zapalenie wymienia (mastitis) obok problemów z rozrodem, stanowi największy i najbardziej kosztowny problem w chowie i hodowli bydła mlecznego. Pogorszenie jakości mleka, pozaklasowe mleko, Koszty leczenia antybiotykowego, Spadek wydajności, Większe brakowanie, Rozprzestrzenianie się infekcji w stadzie, Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Mastitis Ze względu na łatwiejszą wykrywalność klinicznej formy zapalenia wymienia i możliwość szybszej reakcji, zdecydowanie większe koszty (75 % ogólnych kosztów występowania mastitis) generują stany podkliniczne. Najlepszym sposobem wykrywania zapaleń wymion – zwłaszcza stadium podklinicznego - i zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby jest bieżące analizowanie wyników oceny wartości użytkowej, wśród których - w różnych miejscach i układach - znajdują się informacje o liczbie i udziale komórek somatycznych. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Liczba komórek somatycznych (lks) jest najczęściej stosowaną miarą oceny stanu zdrowotnego gruczołu mlekowego na świecie. Komórki somatyczne Są to zniszczone komórki nabłonka pęcherzyków, przewodów i zatok mlecznych oraz składniki morfotyczne krwi i limfy. W mleku zdrowej krowy lks powinna zawierać się w granicach: 50 – 200 tys. w 1 ml. Lks w mleku przekraczająca 400 tys. w 1 ml świadczy o stanie zapalnym wymienia. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

oznaczonych metodą ilościową. Komórki somatyczne Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy pozyskiwaniu, przetwórstwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych; mleko surowe pochodzące od krów nie powinno zawierać w 1 ml więcej niż 100 000 drobnoustrojów oznaczonych metodą płytkową w temperaturze 30°C i więcej niż 400 000 komórek somatycznych oznaczonych metodą ilościową. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie RW-1 - STADO Przeciętna liczba komórek somatycznych w stadzie w dniu próby. Wyliczona w oparciu o liczbę komórek somatycznych określoną w pobranej - dla każdej krowy indywidualnie – próbie, z uwzględnieniem ilości - udojonego w dniu próbnego doju - mleka. Wartość podawana jest w tysiącach w 1 ml. * - Dokładny sposób wyliczania tej wartości znajduje się w rozdziale dotyczącym algorytmów. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie RW-1 - STADO Ostatnie trzy miesiące, w których wykonane były próbne doje liczba krów z podziałem na liczbę komórek somatycznych w ostatniej próbie w zakresach: poniżej 300 tys., 300 do 400 tys., 400 do 1000 tys. powyżej 1000 tys. Liczba wszystkich krów, które w dniu próbnego doju były obecne w stadzie (również chore i bez mleka z innych powodów) i nie były zasuszone Liczba krów zasuszonych Liczba krów z podanym kodem choroby Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza krów RW-2 - PRÓBA Zawartość komórek somatycznych w jednym mililitrze mleka podana w tysiącach, zmierzona metodą cytometrii przepływowej w próbie pobranej przez zootechnika oceny w trakcie próbnego doju. Wydrukowana na RW-2 wartość 3557 oznacza, że w 1 ml mleka znajduje się 3 557 000 komórek somatycznych. W przypadku kiedy zmierzona wartość komórek somatycznych przekroczy 10 000 tys. Na raporcie RW-2 ukaże się zapis: >10000, i wartość ta nie będzie uwzględniana w dalszych obliczeniach. W obliczeniach uczestniczą jedynie wartości parametrów mieszczące się w granicach wiarygodnych wskazań urządzeń. Dla komórek somatycznych granice zawierają się od 0 do 10000. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

RW-5 –WYNIKI PRÓBNYCH UDOJÓW Analiza krów RW-5 –WYNIKI PRÓBNYCH UDOJÓW Stary raport, praktycznie nie używany. Jego funkcję przejął RW-2, zawierający znacznie więcej informacji o każdej krowie. Jedyna przewaga nad RW-2 to 8 krów na stronie. Na RW-2 jest 5 krów na stronie. Różnica w stosunku do RW-8 to drukowanie wszystkich krów, również tych które były i są zdrowe. Pod kątem analizy komórek somatycznych zupełnie wystarczające są raporty RW-2 i RW-8 i nie ma potrzeby zamawiania RW-5, chyba że hodowca lubi pracować akurat na tym raporcie. Nie ma zakazu. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

RAPORTY ELEKTRONICZNE Analiza krów Dla hodowców zamawiających elektroniczną, wysyłaną mailem, wersję raportów wynikowych dołączana jest lista krów, które w bieżącej próbnie przekroczyły 300 tys. komórek somatycznych. Lista ta znajduje się na końcu, po wszystkich, zamówionych przez hodowcę RW Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

RW-8 – ANALIZA ZAWARTOŚCI KOMÓREK SOMATYCZNYCH RW-8 - SOMATYKA Analiza krów RW-8 – ANALIZA ZAWARTOŚCI KOMÓREK SOMATYCZNYCH Raport wynikowy: Realizowany na zlecenie hodowcy z dowolną częstotliwością; po każdym próbnym doju lub w wybranych miesiącach. Koszt wydruku (netto) ponoszony przez hodowcę = 1,50 zł + 0,20 zł x liczba stron. Wielostronicowy, drukowany w układzie pionowym. Nie zawiera krów, które nie miały na bieżącym lub poprzednim próbnym doju podwyższonej (300 tys.) liczby komórek somatycznych. Krowy podzielone są na trzy grupy: NOWE ZACHOROWANIA – w tej grupie drukowane są krowy, z zawartością komórek somatycznych przekraczającą w bieżącej próbie 300 tys./ml a w poprzedniej próbie poniżej tej wartości. CHRONICZNIE CHORE – w tej grupie drukowane są krowy z zawartością komórek somatycznych przekraczającą w bieżącej i poprzedniej próbie 300 tys./ml. WYLECZONE - w tej grupie drukowane są krowy z zawartością komórek somatycznych przekraczającą w poprzedniej próbie 300 tys./ml a w bieżącej próbie poniżej tej wartości. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza krów RW-8 - SOMATYKA Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza krów RW-8 - SOMATYKA numer i nazwa krowy numer i dni laktacji Policzone dla każdej krowy indywidualnie ile razy w ciągu ostatnich 12-tu próbnych dojów miała: poniżej 300 tys., pomiędzy 300 tys., a 400 tys., pomiędzy 400 tys., a 1000 tys., powyżej 1000 tys., komórek somatycznych w 1 ml pobranego w próbie mleka. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza krów RW-8 - SOMATYKA mm/dd daty ostatnich 12- tu próbnych dojów w układzie mm/dd kg mleka określone w trakcie próbnego doju, przeliczone na dobę Komórki somatyczne w tys./ml. określone w próbie mleka pobranej w trakcie próbnego doju. Zawartość komórek powyżej 300 tys. - zaznaczona wytłuszczonym drukiem Procentowy udział komórek somatycznych w stadzie. Dla każdej krowy indywidualnie wyliczony, z uwzględnieniem ilości udojonego mleka, udział komórek somatycznych w mleku zbiorczym. * - Dokładny sposób wyliczania tej wartości znajduje się w rozdziale dotyczącym algorytmów. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

RW-7 – WARTOŚĆ HODOWLANA Analiza krów Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wartość hodowlana dla zawartości komórek somatycznych w mleku. PF 40 % PI_PROD 25 % PI_POKR + 15 % PI_PŁOD 10 % WH_KSOM + = + + 10 % WH_DŁUG WH_KSOM Wartość hodowlana dla zawartości komórek somatycznych w mleku. Im wyższa (od 100) wartość tym skłonności do przenoszenia wysokich komórek na potomstwo jest niższa. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie HODOWCA ON-LINE Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie HODOWCA ON-LINE Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie Najwygodniejszą, najbardziej komfortową, umożliwiającą robienie bieżących analiz, formą korzystania z wyników oceny pod kątem komórek somatycznych jest system Hodowca on-line. Daje on możliwości, których nie uzyska się posługując wyłącznie raportami wynikowymi: Szybkiego wyboru informacji o dowolnym próbnym udoju. Sortowania krów ze względu na numer, status, liczbę komórek, datę próby, imię itp. Zakładania filtrów umożliwiających dzielenie stada na mniejsze grupy. Wyszukiwania dowolnej informacji sekwencją znaków. Ustawiania własnych parametrów. Graficznej prezentacji wymików. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie HODOWCA ON-LINE do wyboru Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie HODOWCA ON-LINE do wyboru Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie HODOWCA ON-LINE Jednym kliknięciem można przejść do szczegółowych informacji o danej krowie Rozkład lks w poprzednich próbach Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie HODOWCA ON-LINE Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie HODOWCA ON-LINE Przeglądanie wyników próbnych dojów dla krowy Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza w stadzie i pojedynczych krów jednocześnie HODOWCA ON-LINE Przeglądanie wyników próbnych dojów dla obory. Komórki somatyczne z podziałem na grupy. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza dla krów, obór i grup obór SYMLEK Najbardziej wszechstronne możliwości wyboru danych Ale dostępne jedynie dla niektórych specjalistów PFHBiPM, w tym inspektorów nadzoru Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Analiza dla krów, obór i grup obór SYMLEK Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wykorzystanie wyników oceny w zapobieganiu lub walce z zapaleniami wymion Na bieżąco śledzić na RW-1 wartość „wks” – przeciętną liczbę komórek somatycznych w stadzie. Istotna jest wartość dla ostatniego próbnego doju świadcząca o występowaniu lub nie problemu z zapaleniami, ale równie ważne jest śledzenie trendów i tendencji na przestrzeni czasu (ostatnich 12 próbnych dojów). Analiza tej wartości na przestrzeni czasu umożliwi zdefiniowanie problemu. Jednorazowy wzrost może być spowodowany temperaturą otoczenia (wentylacja), niesprawną aparaturą udojową, zmianą paszy, zaniedbaniem ze strony obsługi itp. Systematyczny wzrost z miesiąca na miesiąc wskazuje najprawdopodobniej na bagatelizowanie stanów podklinicznych zapalenia wymienia, niewidocznych gołym okiem co prowadzi do rozprzestrzeniania się choroby w stadzie. Stale wysoki poziom lks świadczy o zaniedbaniu i braku opieki weterynaryjnej w stadzie. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wykorzystanie wyników oceny w zapobieganiu lub walce z zapaleniami wymion Nawet przy niskiej wartości wks obowiązkowo należy analizować wyniki w trzech ostatnich próbach. Może się zdarzyć, że przy niskiej przeciętnej w stadzie mogą występować krowy problemowe, zbagatelizowanie których spowoduje rozprzestrzenianie się w stadzie zapalenia wymienia. Szczególną uwagę należy zwrócić na dwie ostatnie kolumny tzn. liczbę krów z komórkami somatycznymi powyżej 400 tys. i powyżej 1 000 tys. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wykorzystanie wyników Przykład 1 Wykorzystanie wyników Bez analizowania dalszych wyników dla komórek somatycznych , tylko na podstawie stale bardzo wysokiej ich liczby, wiadomo, że to stado jest bardzo zaniedbane pod kątem zdrowotnym i wymaga natychmiastowej interwencji lekarza weterynarii. Jak widać 54 % krów w stadzie ma komórki somatyczne powyżej 400 tys. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wykorzystanie wyników Przykład 2 Wykorzystanie wyników Wyraźnie widać poprawę sytuacji w ostatnich miesiącach. Z ponad miliona komórek w marcu doprowadzono stado do niespełna 300 tys. w grudniu. Mimo jedynie 261 tys. komórek przeciętnie w stadzie, 5 krów (20 % stada) ma komórki powyżej 400 tys. czyli wręcz zapalenie. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wykorzystanie wyników Przykład 2 cd Wykorzystanie wyników Jeszcze większy problem pojawia się kiedy przeanalizujemy RW-8 i procent udziału komórek somatycznych. Okazuje się, że tylko 2 krowy (Diana i Kaja) w ponad 50 % wpływają na liczbę komórek somatycznych w zbiorniku ! Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wykorzystanie wyników oceny w zapobieganiu lub walce z zapaleniami wymion Jeżeli na RW-1, w tabeli „wyniki w trzech ostatnich próbach” wykazane są krowy o lks >300 tys. należy przystąpić do analizy RW-2 . Krowy problemowe można prześledzić analizując ich wyniki na przestrzeni ostatnich 12-tu próbnych dojów. W tym miejscu (RW-2) analizę można wykonywać dla pojedynczych przypadków. Jeżeli w stadzie występuje większa liczba krów problemowych należy obowiązkowo: Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wykorzystanie wyników oceny w zapobieganiu lub walce z zapaleniami wymion Zamówić RW-8 - Analiza zawartości komórek somatycznych – SOMATYKI. Analizując ten raport można: Ocenić skuteczność leczenia, analizując sztuki z grupy „chronicznie chore” i pilnując tych z grupy „wyleczone”. Zdiagnozować sztuki zagrożone; dotychczas zdrowe a aktualnie o podwyższonej lks, poprzez wykonanie TOK (terenowego odczynu komórkowego) umożliwiającego określenie które ćwiartki są zainfekowane lub wręcz pobranie prób i wykonanie badań mikrobiologicznych. Analizując procent udziału komórek somatycznych odseparować mleko od krów, które w największym stopniu wpływają na pogorszenie jakości mleka zbiorczego. Wyłapać sztuki ze skłonnościami do zapaleń i słabo reagujących na leczenie i uwzględnić je przy brakowaniu w stadzie. Decyzję o wybrakowaniu można dodatkowo umocnić analizując przodków w linii żeńskiej pod kątem skłonności do zapadania na zapalenia wymienia. Analiza taka jest zdecydowanie łatwiejsza przy użyciu systemu Hodowca Online niż przy użyciu RW. Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Wykorzystanie wyników Przykład 3 Wykorzystanie wyników Dwie, różne krowy, obie miały wysokie komórki przed wycieleniem i ten stan utrzymuje się nadal. Być może jest to efekt zakażenia bakteryjnego, opornego na leczenie antybiotykowe. Należy brać je pod uwagę przy brakowaniu w stadzie Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

Mastitis podsumowanie Wszystkie te działania w żadnym stopniu nie zastąpią profilaktyki, mają być jedynie jej stałym elementem. Niezależnie od analizowania wyników oceny na RW lub w Hodowcy Online należy nie zapominać o: Higienie wymienia i pozyskiwania mleka, Dezynfekcji strzyków przed i po udoju, Zasuszaniu krów mało odpornych pod osłoną antybiotyków, Wykonywaniu TOK u krów podejrzanych o infekcję, Zapewnieniu odpowiedniej opieki weterynaryjnej, Zapewnieniu właściwej wymiany powietrza w oborze Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014

KONIEC Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Październik 2014