Najstarszy w Polsce Park Narodowy (11 sierpnia 1932) jest położony w północno- wschodniej części Polski, w województwie podlaskim, przy granicy z Białorusią.

Warto dodać, że zajmuje tylko niewielką część Puszczy Białowieskiej, która w przeważającej części znajduje się na Białorusi.

Trochę historii: W 1977 r. Białowieski Park Narodowy uzyskał status Światowego Rezerwatu Biosfery W 1979 r. jako jedyny obiekt przyrodniczy w Polsce wpisany został na listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości – UNESCO. W 1996 r. do parku przyłączono ha, tworzących Obręb Ochronny Hwoźna. W 1997 r. Park jako pierwszy w Polsce został wyróżniony Dyplomem Europy.

Powierzchnia parku wynosi ha Powierzchnia otuliny parku ha Długość szlaków turystycznych 21 km Liczba turystów w roku 102 tyś. Powierzchnia całej puszczy: 125 tyś. ha Powierzchnia puszczy w części Polskiej 58 tyś. ha Powierzchnia lasów ha Pozostała powierzchnia 825 ha

Ze względu na bogactwo lasów obszar parku jak i całej puszczy nazywany jest „zielonymi płucami Europy”. Park obejmuje część Puszczy Białowieskiej, stanowiącej największy w Europie prabór niżowy, zachowany w stanie naturalnym.

Obszar Ochrony Ścisłej Obszar Ochrony Ścisłej (OOŚ) jest najstarszą częścią Białowieskiego Parku Narodowego. Jego początki sięgają 1921 roku, kiedy to w rozwidleniu rzek Hwoźnej i Narewki utworzono leśnictwo „Rezerwat”.

OOŚ położony jest w centralnej części Puszczy Białowieskiej, w widłach rzek Hwoźnej (od północy) oraz Narewki (od zachodu), poprzez które sąsiaduje z Obrębem Ochronnym Hwoźna obejmującym obszar przyłączony do Parku w 1996 r. Od wschodu OOŚ graniczy z Państwowym Parkiem Narodowym Bieławieżskaja Puszcza na Białorusi. Od południowego-wschodu wzdłuż tzw. Browskiej Drogi OOŚ graniczy z lasami zagospodarowanymi nadleśnictwa Białowieża, zaś od południa z Polaną Białowieską. Zajmuje 4747,17 ha, co stanowi około 45% powierzchni Białowieskiego Parku Narodowego.

Na terenie OOŚ dominują lasy, jedynie nad Narewką i Hwoźna występują zarośla trzcin oraz zbiorowiska turzyc i roślinności wodnej. Wewnątrz OOŚ spotyka się też podmokłe bezdrzewne płaty roślinności bagiennej. Lasy OOŚ prezentują dużą różnorodność wynikającą z warunków glebowych. Na najuboższych glebach bielicowych powstałych z piasków rosną lasy, w których dominują sosna i świerk – są to tzw. bory.

Mamy więc bory świerkowe, bory mieszane i bory bagienne, te ostatnie na torfowiskach wysokich. Większość OOŚ porastają lasy lipowo – grabowo - dębowe - zwane grądami. W dolinach rzek występują lasy olszowo - jesionowe, zaś w bezodpływowych zagłębieniach terenu bagienne lasy olszowe, tzw. olsy.

Główną funkcją OOŚ jest ochrona wszystkich elementów przyrodniczych, a więc: gleb, stosunków wodnych, szaty roślinnej, flory i fauny, a także naturalnego przebiegu procesów przyrodniczych zachodzących w tym skomplikowanym zespole roślin i zwierząt, jakim jest las o charakterze pierwotnym. OOŚ jest udostępniany do badań naukowych pod warunkiem, iż ich prowadzenie nie grozi zakłóceniem naturalnego toku procesów przyrodniczych ani też rzadkim gatunkom roślin lub zwierząt.

OBRĘB OCHRONY HWOŹNIA (OOH) Został utworzony (z chwilą powiększenia BPN) na bazie kompleksów leśnych przejętych z Lasów Państwowych w 1996 roku. Całość przyrody na terenie Obrębu podlega ochronie czynnej. OOH zajmuje powierzchnię 5158, 21 ha (w tym leśna – 4728,39 ha, związana z ochroną parku – 124,87 ha, nieleśna – 304,95 ha) i jest podzielony na cztery obwody ochronne: Cupryki ,50 ha; Gruszki ,87 ha; Masiewo ,02 ha; Zamosze ,02 ha. Nazwa Obrębu pochodzi od malowniczej rzeczki Hwoźna, która przecina Park Narodowy oddzielając teren Obrębu od Obszaru Ochrony Ścisłej.

Położony w ”środku Puszczy” Obręb – otoczony jest zwartym kompleksem Puszczy Białowieskiej i tylko od północy graniczy z Polaną Masiewską, na której położona jest malownicza wioska Masiewo. Jest to wieś o układzie typowej szeregówki z dobrze zachowaną, typową dla tych okolic drewnianą architekturą.

Teren Obrębu pokrywają głównie lasy, które w wielu miejscach zachowały swój naturalny charakter. Dotyczy to w szczególności obszarów leśnych na terenie uroczysk: Głuszec, Wilczy Szlak czy Paliska, jak również we fragmentach nad rzeką Hwoźną czy Narewką. Część drzewostanów podlegała gospodarce leśnej, dlatego na terenie Obrębu spotyka się również liczne uprawy, młodniki czy drągowiny – różne fazy rozwojowe drzewostanów posadzonych ręką człowieka.

Ponieważ przyroda na terenie Obrębu podlega ochronie czynnej, prowadzone są tu różnego rodzaju zabiegi, mające na celu ochronę i hodowlę drzewostanów pochodzenia sztucznego, ochronę ekosystemów nieleśnych czy ochronę dziedzictwa kulturowego. Teren Obrębu jest szeroko udostępniony zarówno dla turystyki pieszej jak i rowerowej. Ponad 20 km szlaków pieszych i 14 km szlaków rowerowych ukazuje najciekawsze fragmenty tego zakątka Puszczy Białowieskiej. Liczne obiekty tj. wiaty turystyczne, wieża widokowa czy punkt widokowy, ułatwiają zwiedzanie Obrębu i obcowanie z przyrodą. Po szlakach Obrębu można poruszać się bez przewodnika.

Ośrodek Hodowli Żubra W pierwszej połowie XIX wieku jedyną naturalną ostoją żubra nizinnego była Puszcza Białowieska. Liczebność populacji białowieskiej aż do wybuchu I wojny światowej oscylowała w granicach osobników, a tuż przed wojną odnotowano 727 sztuk żubrów. Wojna, która przetoczyła się przez teren Puszczy, zapoczątkowała dzieło zniszczenia jej fauny. Pierwsze oddziały armii niemieckiej wkroczyły do Puszczy w sierpniu 1915 r. Żubry, które wskutek wieloletniej opieki utraciły obawę przed człowiekiem, pierwsze padły ofiarą pogromu. W marcu 1917 roku obliczenia niemieckiej administracji wykazały zaledwie 121 sztuk żubrów. Po wycofaniu się Niemców, ich niedobitki, a także rekrutujący się z miejscowej ludności kłusownicy, dokończyli dzieło zniszczenia. Wiosną 1919 roku zginął ostatni żubr w Puszczy Białowieskiej.

Ocalały jedynie żubry w hodowlach zamkniętych – zwierzyńcach i ogrodach zoologicznych. Na koniec 1924 r. ich liczba wynosiła 54 szt., z czego tylko 3 osobniki (w tym: dwa byki i jedna krowa) w Polsce. Stanowiły one prywatną własność księcia von Pless w Pszczynie. Rodzina von Pless

Pierwszym krokiem do restytucji żubra w Polsce w warunkach naturalnych było utworzenie w 1929 r. zwierzyńca dla tych zwierząt. Usytuowany on został przy drodze łączącej Białowieżę z Hajnówką. Nowo zbudowany zwierzyniec o powierzchni 22 ha był podzielony na 3 zagrody – jedną dużą i dwie małe. W jednej z małych zagród umieszczono sztuki pokazowe, które turyści mogli oglądać ze specjalnej trybuny. W 1932 r. rezerwat powiększono przez dobudowanie dużej 37 hektarowej zagrody, przeznaczonej dla żubrów czystej krwi.

Obecny rezerwat pokazowy żubrów o pow. 27,9 ha powstał w 1937 r. i początkowo był miejscem restytucji tarpana leśnego. Od chwili zaniechania w tym rezerwacie prac nad restytucją tarpanów i utworzenia w 1955 r. zagrody dla żubrów rezerwat ten spełnia rolę obiektu turystycznego. W 1951 r. zbudowano nowy rezerwat, bezpośrednio przylegający do pokazowego, o pow. 43,12 ha, który stanowi zaplecze dla rezerwatu pokazowego.

Funkcjonowanie rezerwatu przerwał na ok. 10 lat remont kapitalny, który miał go zmodernizować i pozwolić na zwiększenie składu gatunkowego prezentowanych zwierząt. Ponownie rezerwat został udostępniony turystom w grudniu 1988 r.

W rezerwacie, w warunkach zbliżonych do naturalnych, eksponowane są żubry, koniki polskie typu tarpana, łosie, jelenie, sarny, dziki, żubronie (krzyżówka żubra z bydłem domowym) i wilki. Rezerwat pokazowy jest znaczną atrakcją turystyczną, służy również edukacji przyrodniczej młodzieży szkolnej odwiedzającej Białowieżę.

Żubr

Tarpany

Żubroń

ŁośSarnaJeleńDzik

Martwych drzew nie usuwa się. Zajmują się nimi tzw. destruenci.destruenci. Znajduje się tu ok. 5 tysięcy gatunków grzybów. Możliwe zresztą, że jest ich jeszcze więcej. Nie znamy nazw ich wszystkich, gdyż obecność niektórych jest zaledwie szacowana. Większość z nich podlega jednak ochronie, a niektóre są wyjątkowo rzadko spotykane na całej kuli ziemskiej.

Legenda głosi, iż król Władysław Jagiełło lubił przesiadywać w puszczy pod szczególnie ukochanym przez siebie dębem. Dziś po drzewie został jedynie pień, gdyż zostało ono zwalone przez wichurę w roku Drzewo nie liczyło sobie więcej niż 450 lat. Okazuje się, iż legenda o Jagielle jest tylko tym: legendą, choć należy przyznać, że całkiem romantyczną. Jej twórcą był Jan Jerzy Karpiński, przyrodnik i pisarz, a za pomocą tej opowieści sprawił, że wielu ludzi zainteresowało się puszczą.

Na terenie Białowieży w XIX wieku powstał park pałacowy w stylu angielskim. Pomimo że w latach 60. został on rozebrany, nadal zachowało się wiele atrakcji, które można tam podziwiać. Należą do nich między innymi stajnie, Dom Zarządu, a także jedyna część budowy, jaka ostała się po samym pałacu, czyli brama kuchenna. Spostrzegawczy zauważą, iż drzewa na tym terenie nie rosną przypadkowo, ale zostały odpowiednio wybrane przez projektanta parku.

Ciekawscy mogą przyglądać się parkowi dzięki kamerze, umieszczonej na północnym skraju puszczy. Dzięki niej można zaobserwować życie dzikich zwierząt: jeleni, zajęcy, saren, a nawet żubrów. To całkiem nowoczesny sposób na spędzenie czasu z naturą, jednocześnie nie niepokojąc jej mieszkańców. Białowieskie żubry na żywo

Puszcza białowieska nie obejmuje jedynie terenu Polski, ale także tereny Białorusi. By dostać się za wschodnią granicę, nie trzeba posiadać wizy, jednak należy mieć przy sobie paszport, pozwolenie na wejście (wydawane przez białoruską część parku) oraz ubezpieczenie. Białoruska nazwa puszczy to Bieławieżskaja Puszcza.

Obecnie zwierzęta w puszczy objęte są ochroną, jednak nie zawsze tak było. W latach trzydziestych na terenie Białowieży odbyło się polowanie na wilki z udziałem zbrodniarza wojennego, Hermana Goeringa. Niestety i dziś słyszy się o nielegalnych polowaniach na terenie puszczy. W Polsce podlegają one karze, więc należy je zgłaszać. Gdy w naszym kraju toczą się batalie o to ważne miejsce, należy pamiętać, iż wciąż jest ono pod ochroną. Puszcza jest niezwykłą częścią narodowego dziedzictwa, a jej przyroda stanowi jedną z kategorii, w jakich myślimy o swoim kraju.

Dziękuje za uwagę