Zjawisko powodzi

Powódź - jest zjawiskiem przyrodniczym o charakterze ekstremalnym, często gwałtownym występującym nieregularnie. Można przyjąć definicję,że z powodzią mamy do czynienia wtedy , gdy wezbrane wody rzeki, jeziora lub morza przekraczają granice w których zwykle się mieszczą i zalewają nowe obszary, wyrządzając szkody materialne a często niosąc śmierć ludziom i zwierzętom.  

Ryzyko powodzi jest ceną za gęstą zabudowę i użytkowanie atrakcyjnych pod wieloma względami dolin rzecznych i terenów przybrzeżnych . Wzrost zainwestowania tych obszarów zwiększa straty i szkody powodziowe. Ocena ryzyka powinna być łączona z rachunkiem ekonomicznym. Trzeba dokonać wyboru, czy budować obwałowania chroniące miasta przed wodą o prawdopodobieństwie pojawienia się raz na 100.300 czy 1000 lat albo pozostawić wokół miasta tereny do zalania czy też budować zbiorniki retencyjne przechwytujące falę powodziową zagrażającą miastu.  

Przyczyny powodzi /rodzaje/   - opadowa / powstająca w wyniku intensywnych a czasami również długotrwałych opadów /. - roztopowa / powstająca w wyniku gwałtownego topnienia pokrywy śnieżnej / - zatorowa / powstająca w wyniku zablokowania koryta rzeki różnymi formami lodowymi/. - sztormowa / powstająca na skutek spychania wód morza lub jezior przez wiatr /  - awaryjna / powstała na skutek awarii np. zapory, tamy/

Bierna ochrona przeciwpowodziowa.   Bierną ochronę przeciwpowodziową stanowią obiekty , które zabezpieczają określone tereny lub zmniejszają wielkość fali powodziowej przez sam fakt swego istnienia jak również niektóre działania człowieka, a więc: - wały przeciwpowodziowe, - poldery otwarte - zbiorniki przepływowe i suche zbiorniki bez zamknięć - kanały ulgi i bramy przeciwpowodziowe, - właściwe zagospodarowanie zlewni/ głównie zalesienie/ - utrzymanie właściwego stanu koryta koryta rzeki i między wala / bez zwalonych pni drzew i nadmiernego zadrzewienia/ - regulacja rzek i potoków górskich, - ewakuacja ludności z zagrożonych terenów.

Czynna ochrona przeciwpowodziowa.   polega na sterowaniu obiektami hydrotechnicznymi w celu ograniczenia skutków powodzi. sterowanie to opiera się na częściowym zatrzymaniu fali powodziowej w przygotowanym zbiorniku kiedy przepływy i stany wody osiągają najwyższe wartości. Taki efekt nazywa się ścięciem szczytu fali powodziowej. Do ochrony czynnej zaliczamy zatem eksploatację następujących obiektów i niektóre działania:  - zbiorniki retencyjne, - poldery z ruchomymi zamknięciami pozwalającymi sterować dopływem wody, - suche zbiorniki z regulowanym odpływem, - lodo łamanie i inne metody likwidacji zatorów lodowych

Zadania służb ratowniczych w czasie powodzi:   Zadania zespołu reagowania kryzysowego, - organizowanie i kierowanie akcją - zorganizowanie pracy sztabu akcji - zapewnienie specjalistów i sprzętu - zabezpieczenie dla osób poszkodowanych odzieży, wyżywienia i pomocy materialnej; - zorganizowanie dozoru terenów zalewowych, napraw obwałowań i urządzeń, - zapewnienie materiałów budowlanych i sprzętu, - likwidacja skutków powodzi

Zadania Straży Pożarnej   - przyjęcie zgłoszenia - przekazanie informacji do policji i pogotowia ratunkoweg,owładz lokalnych - udział w pracach zespołu kryzysowego - oznakowanie i zabezpieczenie terenu prowadzonych działań ratowniczych, - oświetlenie terenu akcji ratowniczej - zasilanie urządzeń energią elektryczną, - ewakuacja ludzi zwierząt i mienia - dostarczanie żywności i wody pitnej - ratowanie ludzi i udzielanie pomocy przed lekarskiej, - pomoc w zabezpieczeniu obwałowań i urządzeń / patrolowanie wałów przeciwpowodziowych, likwidacja wyrw i uszkodzeń w obwałowaniach/, - odwadnianie obiektów / pompowanie wody z budynków mieszkalnych, gospodarczych i obiektów użyteczności publicznej, udrażnianie przepustów i usuwanie zapór tworzonych przez spływające z wodą przedmioty/, - wyławianie topielców - zabezpieczenie logistyczne ratowników,

Zadania Policji,   - przyjęcie zgłoszenia, - wykorzystanie własnych systemów i środków łączności / telefonicznej, radiowej, urządzeń rozgłoszeniowych, przenośnych i przewoźnych/ w celu alarmowania i przekazywania ludności informacji o zagrożeniu powodziowym, - udostępnianie środków łączności dla potrzeb kierowania działaniami innych organów i służb ratowniczych, - zapewnienie dojazdu i wyjazdu ekipom i jednostkom ratowniczym - organizowanie objazdów rejonów zagrożonych , dróg i mostów wyłączonych z eksploatacji oraz informowanie o objazdach, - kierowanie ruchem na drogach przemieszczania się ewakuowanej ludności i pilotowanie pojazdów z ewakuowanymi, - zabezpieczenie terenu i mienia , - ochrona porządku w miejscach pracy ekip ratunkowych, - udzielenie pierwszej pomocy przed lekarskiej przed przybyciem pogotowia ratunkowego, - udział w pracach zespołu reagowania kryzysowego,

Zadania Jednostek Wojskowych.   - udział w pracach zespołu reagowania kryzysowego, - ochrona obiektów ujętych w " Planie udziału Sił Zbrojnych RP w akcjach ratowniczych podczas klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków" - ewakuacja ludzi , zwierząt i mienia, - pomoc dla osób poszkodowanych, -              zapewnienie transportu, środków wybuchowych, saperów, materiałów budowlanych, lotnictwa.

Jak ograniczać skutki powodzi   a Nie osiedlać się na obszarach narażonych na powódź. / zalewowych/ b Nie powodować uszkodzeń wałów powodziowych / przejeżdżać przez wały z wyjątkiem miejsc do tego przeznaczonych, uprawiać gruntu przy wałach w odległości przynajmniej 3 m. od stopy wałów, rozkopywać wałów, sadzić na wałach drzew, uszkadzać umocnień / c Nie kopać studni i sadzawek w odległości co najmniej 50 m. od stopy wałów.

a Wykonać ciężką izolację ścian fundamentowych, ścian i podłóg piwnic Wskazania dla mieszkańców terenów zalewowych.   a Wykonać ciężką izolację ścian fundamentowych, ścian i podłóg piwnic b Ubezpieczyć mienie na wypadek powodzi c Nie trzymać cennych rzeczy w piwnicach i przyziemiach lub być przygotowanym na konieczność ich przeniesienia na wyższe kondygnacje d Z uwagą słuchać informacji radiowych i telewizyjnych dotyczących sytuacji hydrologiczno – meteorologicznej oraz komunikatów władzy lokalnej e Przed nadejściem powodzi wyłączyć dopływ energii elektrycznej oraz zamknąć dopływ gazu na głównym zaworze ogniowym.

b Wypompowywać wielokrotnie ciągle napływającej wody Usuwanie wody z zalanej piwnicy     Mając na względzie bezpieczeństwo ludzi i mienia nie należy:   a Usuwać wody z piwnicy , jeżeli jej poziom w gruncie jest tak wysoki jak w zalanych pomieszczeniach lub wyższy,  b Wypompowywać wielokrotnie ciągle napływającej wody  c Obniżać poziomu wody szybciej niż 2 –3 cm na godzinę  d Przed rozpoczęciem wypompowywania wody należy ustalić źródło jej pochodzenia i miejsce napływu  e Jeżeli woda w piwnicy pochodzi z gruntu , nie wolno jej usuwać jeżeli poziom w gruncie jest wyższy od poziomu w piwnicy  f Jeżeli woda dostaje się do pomieszczeń z góry, w czasie przejścia fali powodziowej, należy ją wypompować uwzględniając zalecenia, że pompujemy tylko raz i tylko wtedy, gdy poziom wody w gruncie za ścianą jest niższy lub co najwyżej równy poziomowi posadzki zalanej piwnicy

Zapobieganie rozwojowi grzybów i pleśni   a Ściany i sufity odkazić mlekiem wapiennym z wapna palonego i malować farbami również z wapna palonego b Stropy drewniane pozbawić nawierzchni drewnianych i drewnopochodnych łącznie z materiałem podkładowym i ociepleniem, legary podłogowe wysuszyć, a następnie zabezpieczyć środkiem impregnacyjnym do ochrony drewna przed zagrzybieniem , nowe elementy powinny być także impregnowane jak legary c Stropy betonowe należy pozbawić warstw podłogowych / ocieplenie, parkietu , posadzki/ wysuszyć odkazić mlekiem wapiennym z wapna palonego. Nową podłogę układać dopiero po wyschnięciu stropu /

Nie wolno!   Włączać napięcia do sieci elektrycznej , dopóki nie zostanie wykonana ocena stanu instalacji i urządzeń elektrycznych przez służby energetyczne. Włączać samodzielnie dopływu gazu do budynku, dopóki instalacja wraz z urządzeniami nie zostanie sprawdzona przez służby Zakładu Gazowniczego.

Przekrój typowego drenażu odwadniającego korpus wału i podłoże. 1-korpus wału, 2-podłoże, 3- tory cząsteczek wody, 4- linie jednakowych ciśnień 5- studzienka kontrolna, 6- linowy dren rurowy, 7 – obsypka filtracyjna, 8 – łącznik rurowy 9- rów opaskowy, 10 - górna granica nawodnienia wału.

Zsuw skarpy 1- linia depresji 2- powierzchnia poślizgu

Miejscowe deformacje skarpy. 1- linia depresji, 3- oberwania i zsuwy miejscowe

Upłynnienie gruntu i zsuw skarpy. 1 2 Upłynnienie gruntu i zsuw skarpy. 1- linia depresji 2- powierzchnia poślizgu, 4 – oberwana skarpa, 5- grunt upłynniony

Przebicie przez wkładki i kanały. 6- kanał wyryty przez zwierzęta, 7 – wkładki gruntu przepuszczalnego

Zsuwy spowodowane pęknięciami. 2- powierzchnia poślizgu, 8 , 9 - pęknięcia

Podwyższenie korony wału workami z piaskiem – pryzma pojedyńcza. 1 – korpus wału, 2 – worki wypełnione piaskiem, 3 – grunt mało przepuszczalny, 4 - darnina

Podwyższenie korony wału workami z piaskiem – pryzma podwójna. 1 – korpus wału, 2 – worki wypełnione piaskiem, 3 – grunt mało przepuszczalny, 4 - darnina

Zsuw spowodowany filtracją na styku starego i nowego wału. 2- powierzchnia poślizgu, 10 – kanał na styku wałów, 11- kanał na styku z podłożem

Wypływ wody z drobnymi cząsteczkami przez konstrukcję ziemną. 1 – korpus wału, 2 – górna granica nawodnienia wału, 3 – strefa wypływu wody z drobnym gruntem,

Zatrzymanie cząsteczek gruntu przez wykonane zabezpieczenie Zabezpieczenie strony odwietrznej wału i podłożą za pomocą geo włókniny Zatrzymanie cząsteczek gruntu przez wykonane zabezpieczenie 1 – korpus wału, 2 – górna granica nawodnienia wału, 4 – geo włóknina, 5 – narzut z gruntu

Zabezpieczenie miejsc wypływu z podłoża za pomocą nasypu gruntowego. 1 – korpus wału, 2 – podłoże, 3 – strefa wypływu wody, 4 – nasyp przepuszczający wodę zatrzymujący cząsteczki.

Uszczelnienie skarpy odwodnej przeciekającego wału folią obciążoną workamI z piaskiem. 1 – korpus wału, 2 – warstwa folii, 3 – worki z piaskiem,

odwodnej i do podwyższenia korony. Jednoczesne wykorzystanie folii i worków z piaskiem do uszczelniania wału od strony odwodnej i do podwyższenia korony. 1 – korpus wału, 2 – warstwa folii, 3 – worki z piaskiem, 4 – worki odciążające 5 – grunt wyrównujący przedłużoną linię skarpy

Niewłaściwe stosowanie od strony napływu wody materiałów nieprzepuszczalnych. 1 – korpus wału, 2 – warstwa folii przykrywającej strefę wypływu wody 3 – narzut gruntowy dociążający folię, 4 – górna granica nawodnienia wału przed Ułożeniem folii, 5 – podniesienie położenia granicy nawodnienia po ułożeniu folii, 6 – nowa strefa wypływu wody na skarpę w wyniku realizacji błędnego rozwiązania

Konstrukcja tymczasowego wału ochronnego z worków wypełnionych piaskiem. 1 – powierzchnia terenu, 2 – warstwa folii, 3 – worki stanowiące wał ochronny, 4 – worki dociążające folię, 5 – grunt wyrównujący skarpę odwodną ułożonych worków.