System Zielonej Karty i System IV Dyrektywy Luiza Parol Jagoda Domańska

Definicja Systemu Zielonej Karty Sieć umów cywilnoprawnych, kontrolowanych przez organizację międzynarodową w taki sposób aby rządy mogły ingerować w treści tych umów. System jest oparty na współpracy pomiędzy rządami, biurami narodowymi i krajowymi rynkami ubezpieczeń. System Zielonej Karty to sieć dwustronnych umów zawieranych pomiędzy wszystkimi biurami narodowymi. Biuro Narodowe (zwane też jako Biuro Zielonej Karty) jest to zrzeszenie ubezpieczycieli wykonujących w danym państwie działalność w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. 1 Główna Grupa Robocza ds. Transportu Drogowego Komisji Gospodarczej ds. Europy ONZ

Zielona Karta Zielona Karta to Międzynarodowy Certyfikat Ubezpieczeniowy będący dowodem, że jego posiadacz objęty jest komunikacyjnym ubezpieczeniem OC zgodnie z prawem ubezpieczeniowym obowiązującym w kraju odwiedzanym, a należącym do Systemu Zielonej Karty. Wystawcą i gwarantem certyfikatu Zielonej Karty jest Biuro Narodowe, a towarzystwa ubezpieczeniowe na podstawie otrzymanych uprawnień dystrybuują certyfikaty, ponosząc ryzyko ubezpieczeniowe z nimi związane. Przez odpowiednie władze tych państw jest on uznawany za ważny bez dodatkowych formalności i opłat.

Cechy Zielonej Karty: Honorowana przez wszystkie państwa członkowskie, Jej posiadanie automatycznie zapewnia pokrycie ubezpieczeniowe wymagane w danym państwie, Brak dodatkowych opłat i formalności.

Zasady Systemu Zielonej Karty: System chroni prawa ofiar wypadków drogowych, w przypadku kiedy sprawcą jest pojazd zarejestrowany w innym państwie niż to, w którym wydarzył się wypadek, Zapewnia zapłatę odszkodowania osobie poszkodowanej w wypadku, który miał miejsce na terytorium państwa i został spowodowany przez kierującego pojazdem zarejestrowanym w którymkolwiek z państw należących do Systemu. Osoba poszkodowana może dochodzić roszczenia od swojego Biura Narodowego. Gwarancja, że zagraniczny ubezpieczyciel będzie przestrzegał prawa mającego zastosowanie w tym kraju oraz będzie wypłacał pokrzywdzonym odszkodowanie w granicach tego prawa.

Zasady Systemu Zielonej Karty: Biuro Narodowe poszkodowanego zwraca się z roszczeniem regresowym do biura narodowego państwa, którego obywatel spowodował wypadek albo bezpośrednio do jego ubezpieczyciela.

Cele Systemu Zielonej Karty: Zapewnienie swobody przekraczania granic, Zagwarantowanie wypłaty odszkodowania dla poszkodowanego w wypadku spowodowany przez pojazd zagraniczny, Nie trzeba nabywać OC komunikacyjnego na granicy każdego z odwiedzanych krajów.

Członkowie Systemu System Zielonej Karty obejmuje rynki ubezpieczeniowe państw Członkowskich Unii Europejskiej, większości pozostałych państw europejskich a także kilku spoza Europy ( Iran, Izrael, Maroko, Tunezja). Obecnie System Zielonej Karty zrzesza 47 Biur Narodowych.

Podstawowe warunki przystąpienia do Systemu: Państwowy obowiązek zawierania umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przez posiadaczy pojazdów mechanicznych, Powołanie Biura Narodowego, Położenie państwa w Europie, basenie Morza Śródziemnego lub sąsiadowanie z europejskim krajem należącym do Systemu.

Tradycyjny System ZK Opiera się on na certyfikatach Zielonej Karty. Brak ważnego certyfikatu w chwili wypadku oznacza brak odpowiedzialności Biura Narodowego .

Porozumienie Wielostronne W ramach Systemu ZK funkcjonuje Porozumienie Wielostronne. W państwie, które należy do porozumienia nie trzeba się legitymować ważnym ubezpieczeniem OC, wystarczy, że pojazd jest zarejestrowany w jednym z państw członkowskich. Na podstawie tablicy rejestracyjnej istnieje domniemanie, że pojazd posiada ważne OC. Biura Narodowe gwarantują zwrot wszystkich wypłaconych świadczeń, kosztów dodatkowych oraz wewnętrznych kosztów likwidacyjnych za szkody spowodowane przez pojazd zarejestrowanego lub podlegającego rejestracji na terytorium danego państwa. Należy do niego 34 członków.

PRZYKŁAD Można wyobrazić sobie sytuację, podczas której jadąc samochodem, uczestniczymy w kolizji drogowej, wywołanej przez innego uczestnika ruchu. Sprawca ten jest obywatelem, np. Niemiec i tam też ubezpieczony jest jego pojazd. Gdyby nie istniał System Zielonej Karty: roszczenia odszkodowawcze Poszkodowany musiałby kierować do ubezpieczyciela zagranicznego, licząc się z koniecznością tłumaczenia całych akt szkody oraz prowadzenia postępowania zgodnie z tamtejszym systemem prawnym. Gdyby natomiast Poszkodowany nie uzyskał należnych roszczeń na etapie przesądowym, wówczas pozew powinien zostać skierowany wg miejsca siedziby zagranicznego ubezpieczyciela lub według innych zasad właściwości, określanych przez obcy reżim prawny. Według obcego prawa toczyłby się również proces odszkodowawczy. Natomiast System Zielonej Karty umożliwia prowadzenie całego postępowania likwidacyjnego – a także postępowania sądowego w sprawach odszkodowawczych na terenie kraju Poszkodowanego. W opisanej powyżej sytuacji – wobec obowiązywania Systemu – Poszkodowany zgłasza swoją szkodę do korespondenta zagranicznego towarzystwa, tj. nominowanego zakładu ubezpieczeń, który zlikwiduje całą szkodę oraz wypłaci odszkodowanie.

System IV Dyrektywy

Czym jest dyrektywa? Według Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską „Dyrektywa wiąże każde Państwo członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę formy i środków implementacyjnych”. W praktyce dyrektywy stanowią podstawę do inkorporowania do prawa wewnętrznego rozwiązań w nich przewidzianych.

Dlaczego wprowadzenie dyrektyw komunikacyjnych było niezbędne? System Zielonej Karty nie zabezpiecza w pełni interesów osób poszkodowanych. Istotne było wprowadzenie zasad normujących zabezpieczenia interesów osób poszkodowanych w wypadkach w krajach trzecich ze względu na trudności wynikające z barier w postępowaniu likwidacyjnym.

Jak powstała IV dyrektywa? Parlament Europejski przyjął w 1995 r. rekomendację, która stanowiła bezpośredni impuls do przygotowania i uchwalenia 5 lat później IV Dyrektywy. Przyczyną do jej powstania była analiza skuteczności i terminowości regulacji roszczeń odszkodowawczych z tytułu wypadków zaistniałych w krajach odwiedzanych. Głównym zadaniem dyrektywy jest ujednolicenie i uproszczenie zasad likwidacji szkód w przypadku zdarzeń powstałych poza krajem zamieszkania osób poszkodowanych, a także skrócenie okresu przedstawiania odpowiedzi poszkodowanym przez zakład ubezpieczeń na zgłoszone przez nich roszczenia.

Czwarta dyrektywa Służy ofiarom wypadków na terytorium państwa UE lub państwa należącego do systemu Zielonej Karty, innego niż miejsce zamieszkania poszkodowanego. Za poniesioną szkodę jest odpowiedzialny jest posiadacz pojazdu oraz ubezpieczyciel jego odpowiedzialności cywilnej. System ten stworzył mechanizmy ułatwiające sprawne dochodzenie roszczeń bez konieczności kierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Efektywność systemu zależy od dobrej woli oraz stopnia determinacji podmiotów w nim uczestniczących, daje możliwość ugodowego rozwiązywania kwestii odszkodowania.

Regulacje wprowadzone w ramach IV Dyrektywy: 1. Cztery nowe rozwiązania prawne i organizacyjne: - zasada actio directa, - centrum informacyjne, - reprezentant do spraw roszczeń, - organ odszkodowawczy. 2. Jednolite terminy realizacji roszczeń. 3. Sankcje na wypadek niespełnienia norm dyrektywy. 4. Powiązania systemów ubezpieczeniowych.

Zasada Actio Directa Możliwość bezpośredniego dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela sprawcy wypadku. W polskim prawie regulacja ta nie była przełomem, ze względu na to, iż funkcjonuje ona od początków istnienia obowiązkowych ubezpieczeń OC pojazdów mechanicznych. W przeszłości brak realizacji tej zasady m.in. w Wielkiej Brytanii i Irlandii był utrudnieniem w terminowym otrzymaniu świadczenia odszkodowawczego.

Centrum informacyjne W ramach IV Dyrektywy, każde państwo członkowskie musi utworzyć lub wyznaczyć instytucję, której zadaniem będzie gromadzenie i udostępnianie danych o sprawcach wypadków drogowych i ubezpieczycielach. Dane gromadzone przez te instytucje zostały podzielone na dwie grupy. Pierwsza grupa danych zawiera informacje o: zarejestrowanych w danym kraju pojazdach mechanicznych, polisach ubezpieczeniowych w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia krajowego OC posiadacza pojazdu mechanicznego, wystawionych certyfikatach Zielonych Kart oraz ubezpieczeniach granicznych, pojazdach zwolnionych z obowiązku zawarcia ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego, Druga grupa zawiera: wykaz zakładów prowadzących ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego, listę reprezentantów do spraw roszczeń każdego zakładu ubezpieczeń w każdym z krajów członkowskich. W większości krajów zadania centrum informacyjnego powierzono już istniejącym instytucjom np.: we Francji, w Czechach, w Belgii. W Polsce zadania powierzono: Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu (organizuje i prowadzi bazy danych, udziela informacji), Polskiemu Biuru Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (pełni funkcje informacyjne udostępniając poszkodowanym istotne informacje).

Reprezentanci do spraw roszczeń Każdy zakład prowadzący ubezpieczenia sklasyfikowane w grupie 10 (z wyłączeniem odpowiedzialności cywilnej przewoźnika) ma obowiązek ustanowienia w każdym z krajów członkowskim reprezentanta do spraw roszczeń, które będzie reprezentował dany zakład wobec osób poszkodowanych. Powołanie tej instytucji jest ogromnym przełomem w dotychczasowym sposobie obsługi i likwidacji szkód w przypadku kolizji w obcym kraju - umożliwienia poszkodowanemu prowadzenia postępowania likwidacyjnego w jego własnym kraju i języku. Reprezentantem do spraw roszczeń jest: - osoba fizyczna, jak i prawna, mieszkająca lub posiadająca siedzibę w państwie członkowskim z praktyczną możliwością wykonywania zadań w języku państwa, w którym ma zostać ustanowiona, - pełnomocnikiem zakładu ubezpieczeń odpowiedzialnego za skutki wypadku.

Zasada nieuchronności rozpatrzenia roszczeń odszkodowawczych Zgodnie z dyrektywą, „każde państwo członkowskie zobowiązane jest ustanowić lub zatwierdzić organ odszkodowawczy”. W praktyce jego zadania zostały powierzone istniejącym instytucjom. Dyrektywa umożliwia zwrócenie się przez poszkodowanego bezpośrednio do organu odszkodowawczego w przypadku zwłoki lub bierności w rozpatrywaniu jego roszczeń przez zakład ubezpieczeń lub jego reprezentanta do spraw roszczeń. W Polsce zadania organu odszkodowawczego zostały powierzone Polskiemu Biuru Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Organ odszkodowawczy Organ odszkodowawczy rozpoczyna swoją działalność w danej sprawie wyłącznie na wniosek poszkodowanego, gdy: - nie został wyznaczony reprezentant do spraw roszczeń, - zakład ubezpieczeń bądź reprezentant do spraw roszczeń nie przedstawił poszkodowanemu uzasadnionej odpowiedzi na jego roszczenia w terminie 3 miesięcy, - nie można ustalić zakładu ubezpieczeń odpowiedzialnego za szkodę w terminie dwóch miesięcy od wypadku, - nie można zidentyfikować pojazdu.

Organ odszkodowawczy Działania po otrzymaniu wniosku od poszkodowanego, sprowadzają się do poinformowania: odpowiedniego reprezentanta do spraw roszczeń lub zakładu ubezpieczeń o zaistniałej sytuacji, organu odszkodowawczego w państwie członkowskim właściwym dla zakładu, który wystawił polisę, osoby, która jest odpowiedzialna za spowodowanie wypadku, jeżeli została ustalona. Jeżeli zakład ubezpieczeń lub reprezentant do spraw roszczeń nie rozwiążą sprawy poszkodowanego, organ odszkodowawczy ma dwa miesiące na reakcję.

Jednolite terminy rozpatrywania roszczeń Trzy miesiące od dnia zawiadomienia na przedstawienie poszkodowanemu uzasadnionej odpowiedzi na zgłoszone przez niego roszczenia, Dwa miesiące od zawiadomienia przez organ odszkodowawczy o zgłoszeniu roszczeń związanych z podjęciem stosownych czynności likwidacyjnych oraz przekazanie poszkodowanemu uzasadnionej odpowiedzi na zgłoszone przez niego roszczenia. Wprowadzenie jednolitych terminów zabezpiecza interes poszkodowanego.

Sankcje za niepodporządkowanie się zasadom określonym w dyrektywie 1. Sankcje finansowe: - automatyczne naliczenie odsetek za nieterminową realizację roszczeń, - administracyjne kary finansowe z tytułu nieterminowej realizacji roszczeń, - wypłata świadczeń przez organ odszkodowawczy w ciężar zakładu ubezpieczeń. 2. Sankcje administracyjne: - system kar administracyjnych, - uzależnienie wydania lub cofnięcia zezwolenia na działalność w grupie 10 od wyznaczania reprezentantów do spraw roszczeń w każdym z krajów członkowskich.

Przykład Można wyobrazić sobie taką sytuację: Podczas wakacji w Hiszpanii, obywatel Polski został potrącony na przejściu dla pieszych przez kierowcę pojazdu zarejestrowanego i posiadającego ubezpieczenie OC w Hiszpanii.

Bardzo ważne jest spisanie numeru rejestracyjnego oraz marki pojazdu sprawcy, uzyskanie danych sprawcy i ubezpieczyciela OC pojazdu niezwłocznie po wypadku. Ustalenie ubezpieczyciela OC po powrocie do kraju umożliwia system krajowych ośrodków informacji. Szkodę można zgłosić w państwie wypadku ubezpieczycielowi OC sprawcy lub w państwie zamieszkania poszkodowanego wyznaczonemu reprezentantowi. Jeżeli nie uda się ustalić ubezpieczyciela sprawcy, szkodę można zgłosić do organu odszkodowawczego w państwie zamieszkania poszkodowanego lub do funduszu gwarancyjnego w państwie, w którym miał miejsce wypadek. Zakres i wysokość odszkodowania są uzależnione od przepisów obowiązujących w państwie wypadku. 

Dziękujemy za uwagę!