Common law Zajęcia nr 10 – 12 grudnia 2017 r.

Obowiązywanie Common law Common law czyli prawo zwyczajowe Obowiązywanie: Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Nowa Zelandia oraz pozostałe terytoria zależne tych państw Historyczne kolonie: Indie, Nigeria, Hong-Kong

Historia rozwoju Do 1066 r. mieszkańcy Wysp Brytyjskich podlegali prawu zwyczajowemu. Było to prawo zwyczajowe Anglów i Sasów, które stosowano w zależności od regionu. Stosowanie prawa było dowolne i arbitralne. Powszechność obowiązywania sądów bożych (ordalia) lub innych prób prawdomówności.

W 1154 roku król Anglii, Henryk II Plantagenet zakazał stosowania ordaliów i wprowadził do angielskiego porządku prawnego system prawa zwany common law, który obowiązywał na terytorium całej Anglii (bez wyjątku). Stworzenie common law naruszało jurysdykcję kościoła rzymsko-katolickiego i stosowane przez niego prawo kanoniczne, co doprowadziło do konfliktu z angielskim duchowieństwem -> sprawa arcybiskupa Canterbury, Thomasa Becketa, św. Kościoła RK Osąd należał do ławy przysięgłych, która orzekała na postawie przedstawionych dowodów, choć nie była nimi związana. Wprowadzono zasadę zaprzysięgania stron i świadków.

Sądy królewskie Sądy królewskie na przełomie XIII i XIV wieku zaczęto nazywać Sądami Westminsterskimi. Dzieliły się one na: Sąd Spraw Pospolitych (Court of Common Pleas) – zajmował się sprawami cywilnymi, wykształcił się pod koniec XIII w. Sąd Ławy Królewskiej (Court of King’s Bench) – sprawy karne i odwoławcze od Sądu Spraw Pospolitych. Sąd Skarbowy (Exchequer) – podatki.

Warunki wpływające na umocnienie systemu Common law 1164 – Konstytucje z Clarendon (Henryk II) 1215 – Magna Charta Libertatum (Jan bez Ziemi) 1534 – Act of Supremacy (Henryk VIII) 1628 – Petition of Rights (Karol I) 1679 – Habeas Corpus Act (Karol II) 1689 – Bill of Rights (Wilhelm III Orański)

Precedens W przeciwieństwie do prawa kontynentalnego wyrok sądowy tworzy prawo (prawo powszechnie obowiązujące). Anglosaski precedens składa się z dwóch elementów: ratio decidendi – wiążące propozycje rozstrzygnięcia kwestii prawnych obiter dictum – propozycje rozstrzygnięcia kwestii prawnych niemających kluczowego znaczenia dla sprawy

Ratio decidendi Jest wiążące w danej sprawie i dla sądów niższej instancji oraz sądów apelacyjnych. Nie jest wiążące dla Sądu Najwyższego. Może zostać unieważnione przez inny sąd. Zasady unieważnienia reguluje stare decisis (związanie decyzją), które różni się w zależności od regionu (US, UK, CA, AU). distinguishing/overruling/case of first impression Overruling to unieważnienie precedensu i może być dokonane tylko przez sąd niezwiązany unieważnianym precedensem. Distinguishing to stwierdzenie istnienia rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym bieżącej sprawy a okolicznościami faktycznymi jakie miały miejsce w sprawie precedensowej.

W XV wieku ustalił się zwyczaj, iż strona przegrywająca sprawę mogła odwoływać się bezpośrednio do monarchy, np. argumentując, iż przyznane według norm common law odszkodowanie nie było słusznym ekwiwalentem za zajęcie ziemi i żądając w zamian usunięcia samowolnego zajęcia. To dało początek systemowi sądownictwa słuszności (equity), administrowanemu przez Lorda Kanclerza i sądy kanclerskie, w którym nie sądzono według ścisłych reguł common law.

Equity Common law Kształtowane najczęściej w sprawach cywilnych Cywilne, karne i skarbowe Słuszność, sprawiedliwość jako podstawa wyrokowania. Na tym opiera się sędzia, nie na precedensach Podstawą wyrokowania – prawo: precedens, zwyczaj Wyrok: która ze stron ma rację, nakaz lub zakaz określonego działania (nie odszkodowanie) Odszkodowanie w sprawach cywilnych Brak ławy przysięgłych, tylko jeden sędzia Duża rola ławy przysięgłych; każdy miał zagwarantowany proces z ławą przysięgłych, szczególnie w sprawach karnych Częściowa kodyfikacja, większa niż common law; spisanie decyzji Brak kodyfikacji

Opis Common law Pierwszym kompleksowym traktatem opisującym Common law było Commentaries on the Laws of England autorstwa sędziego Williama Blackstone’a, opublikowane w latach 1765-1769. W Stanach Zjednoczonych: dzieło sędziego Sądu Najwyższego Olivera Wendella Holmesa Jr.