1. Porozumienie jako forma przekazywania zadań i kompetencji w administracji publicznej. 2. Władze jednostek samorządu terytorialnego. 3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy referendum lokalnego; ważność i wynik referendum lokalnego; referendum lokalne a konsultacje samorządowe. Weronika Surmacka

Porozumienie administracyjne Porozumienie administracyjne stanowi  czynność dwustronną lub wielostronną  z zakresu prawa administracyjnego. Dokonywane jest przez podmioty  wykonujące administracje publiczną, które dążą do zgodnych oświadczeń woli. Naj- ważniejszą cechą porozumienia jest to, aby jedna ze stron była jednostką realizującą funkcję ad- ministracji publicznej. Należy zwrócić uwagę, iż istotą w tym przypadku jest wspólne wykonanie zadań lub przekazanie ich z jednego podmiotu na drugi.

Rodzaje porozumień międzygminne - art.74 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym : „Art.74 1. Gminy mogą zawierać porozumienia komunalne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. 2. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania.”

Rodzaje porozumień powiatów – art.73 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym : „Art.73 1. Powiaty mogą zawierać porozumienia w sprawie powierzenia jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych. 2. W zakresie nieuregulowanym treścią porozumienia do porozumień, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące związków powiatów.”

Rodzaje porozumień komunalne – zawierane są między gminami, powiatami i województwami w celu wykonania zadań zaspokajających zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej. Podstawy prawne porozumień komunalnych tworzą przepisy prawne ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim. o wykonanie zadań z zakresu administracji rządowej .

Cechy porozumienia rozmowy i negocjacje pomiędzy stronami; podjęcie uchwał przez właściwe organy stanowiące stron; zawieranie porozumień  przez właściwe organy wykonawcze stron; publikacja porozumień.

Treść porozumienia ma charakter ustrojowy, oznacza że nie stosuję się konkretnie podstawy prawnej do podejmowania przez strony działań. W myśl  art. 13 pkt 6 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych publikacja porozumień ma znaczenie informacyjne, gwa- rancyjne zapewniające bezpieczny obrót prawny. Zawarcie porozumień wymaga uprzedniej uchwały organów stanowiących o wyrażeniu zgody na zawarcie porozumienia i jego ogłoszenia. Porozu- mienia administracyjne stanowią  prawną formę działania  administracji, podejmowaną w różnym zakresie, trybie, powiązane z czynnościami  wywierającymi skutek prawny lub czynnościami materialno – technicznymi.

Prawny charakter  porozumienia potwierdza Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 września 1994r. zgodnie z którym porozumienia zawarte w ustawie o samorządzie gminnym nie kwalifikują się do umów  cywilnoprawnych, ponieważ są to formy publicznoprawne. W przypadku umów cywilnoprawnych mogą być przekazywane zadania prywatnoprawne, ale nie zadania publicznoprawne, których  przekazanie może  jedynie nastąpić  na podstawie porozumienia komunalnego. Przedmiotem porozumienia jest nie tylko przekazanie zadań, ale również kompetencji do ich wykonania. Ma to za zadanie ustalić  właściwość miejscową i rzeczową organów administracji publicznej  przy wykonaniu zadań. Sporną kwestią  w porozumieniach jest fakt, że  w drodze zawierania porozumienia nie można przenieść kompetencji  dotyczących wydawania  aktów prawa miejscowego, wyjątkiem mogą być  indywidualne akty administracyjne. Dodatkowo nie można  przekazać kompetencji organu odwoławczego, ponieważ każde porozumienie nie tworzy nowych  zadań  publicznych, tylko  zmienia ich sposób  realizacji. Stronami porozumienia  z reguły są  jednostki samorządu terytorialnego, w myśl ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim  oraz ograny administracji rządowej. Wyrok  Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 grudnia 1995 r. przedstawia cechy porozumień, oraz określa strony jako  równorzędne i niezależne podmioty niepowiązane organizacyjnie bez wywierania skutków pozycji dominującej.

Władze jednostek samorządu terytorialnego SAMORZĄD GMINY Władza należy do: Mieszkańców gminy – zgodnie z art.11 ust.1 ustawy gminnej mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) oraz za pośrednictwem organów gminy; Rady gminy – art.18 ustawy gminnej przyjmuje zasadę domniemania właściwości rady, przekazując jej wszystkie sprawy z zakresu działania gminy, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Ponadto ustawa ta określa katalog najważniejszych spraw gminy, gdzie rada ma właściwość wyłączną. Są to sprawy: organizacyjne (m.in. uchwalanie statutu gminy, zakresu działań jednostek pomocniczych; podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej w trybie porozumienia), planistyczne ( m.in. uchwalanie budżetu gminy, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, programów gospodarczych), finansowo- majątkowe (np. ustalanie przekazywania jednostkom pomocniczym gminy składników mienia do korzystania) , osobowe (powoływanie i odwoływanie – na wniosek wójta – skarbnika gminy), kierowniczo-kontrolne (np. stanowienie o kierunkach działania wójta oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności), inne (m.in. podejmowanie uchwał w sprawach :herbu gminy, nazw ulic i placów publicznych oraz wznoszenia pomników). Kadencja rady gminy trwa 4 lata. W jej skład w zależności od mieszkańców wchodzi:15, 21, 23, 25 (później co 3 osoby aż do 45), w tym przewodniczący i od 1- wiceprzewodniczących.

Władze jednostek samorządu terytorialnego Wójta/burmistrza/prezydenta miasta – zgodnie z art.26 ustawy o samorządzie gminnym organ wykonawczy wójt - organ wykonawczy gminy burmistrz – organ wykonawczy gminy, w której siedziba władz jest w mieście położonym na terenie tej gminy prezydent miasta – w mieście o min. 100 000 mieszkańców lub do dnia wejścia w życie USG prezydent miasta był organem wykonawczo-zarządzającym Zadania: kierownik urzędu gminy (nadaje mu regulamin), reprezentuje gminę na zewnątrz, kieruje bieżącymi sprawami gminy, przygotowuje projekty uchwał, program rozwoju, gospodaruje mieniem komunalnym oraz wykonuje budżet. Wójt posiada zastępców w ilości 1-4, w zależności od liczby mieszkańców, a jego kadencja trwa 4 lata i upływa wraz z końcem kadencji rady gminy. incompatibilitias – funkcji wójta nie można łączyć z mandatem wójta lub jego zastępcy w innej gminie, z członkostwem w organach JST, w której jest wójtem, z zatrudnieniem w administracji rządowej, z mandatem posła czy senatora.

Władze jednostek samorządu terytorialnego SAMORZĄD POWIATU / WOJEWÓDZTWA Władza należy do: Mieszkańców powiatu/województwa Rady powiatu – art.12 ustawy powiatowej określa zakres wyłącznej właściwości rady. Należą tu sprawy: organizacyjne, planistyczne, finansowo-majątkowe, osobowe, kierowniczo-kontrolne, inne. Wszystkie analogiczne do rady gminy. Skład zależny od liczby mieszkańców, początkowo 15 (później co 2 osoby aż do 29), w tym przewodniczący i 1-2 wiceprzewodniczących. Sejmiku wojewódzkiego - art.18 ustawy wojewódzkiej określa zakres wyłącznej właściwości sejmiku, która obejmuje sprawy: prawotwórcze (np. stanowienie aktów prawa miejscowego), organizacyjne, planistyczne, finansowo-majątkowe, osobowe, kierowniczo-kontrolne, z zakresu współpracy zagranicznej ( np. podejmowanie uchwał). Skład zależny od liczby mieszkańców, początkowo 30 (później co 3), w tym przewodniczący i 1-3 wiceprzewodniczących. W obu przypadkach kadencja trwa 4 lata.

Władze jednostek samorządu terytorialnego Zarządu powiatu / województwa – organ wykonawczy skład ZP / ZW: starosta + 2-4 członków ze składu rady bądź spoza składu zadania: wykonywanie uchwał rady/sejmiku, wykonywanie zadań własnych powiatu/województwa, wykonywanie budżetu Kadencja upływa wraz z dniem końca kadencji rady/sejmiku bądź odwołania przez radę/sejmik. incompatibilitias – funkcji nie można łączyć z mandatem członka zarządu w innej gminie, z członkostwem w organach JST, w której jest członkiem zarządu , z zatrudnieniem w administracji rządowej, z mandatem posła lub senatora

Władze jednostek samorządu terytorialnego Starosty / marszałka sejmu – organ wykonawczy, którego ustawy ustrojowe nie widzą jako organu zadania: przewodniczenie zarządu, kierownik urzędu powiatowego / marszałkowskiego, starosta – zwierzchnikiem powiatowej administracji zespolonej; działa w zakresie zarządu, kiedy ten nie może się zebrać, wydawanie decyzji administracyjnych Kadencja upływa wraz z dniem końca kadencji rady / sejmiku bądź odwołania przez radę / sejmik. incompatibilitias

Referendum lokalne Wyrażenie przez członków wspólnoty samorządowej w drodze głosowania swojej woli co do sposobu rozstrzygania sprawy jej dotyczącej. Referendum lokalne jest podstawową instytucją demokracji bezpośredniej. Inicjatorem referendum, zgodnie z ustawą o referendum lokalnym, może być organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego bądź mieszkańcy.

Pojęcie i przedmiot referendum lokalnego : Art. 170 Konstytucji RP „Członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego” Art. 11 ust.1 oraz art. 12 ustawy o samorządzie gminnym Art. 8 i 10 ustawy o samorządzie powiatowym Art. 5 ustawy o samorządzie województwa W obecnym stanie prawnym problematyka przeprowadzania referendum uregulowana jest przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym. (Dz. U z 2016 r., poz.400)

Zakres podmiotowy referendum inicjatywa: mieszkańcy JST: 10% mieszkańców gminy i powiatu, 5% mieszkańców województwa, organ stanowiący gminy (wobec wójta) głosujący: -uprawnieni do głosowania są mieszkańcy JST, a więc również i Ci, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 18 rok życia -w referendum gminnym głosować mogą obywatele polscy oraz obywatele UE nieposiadający obywatelstwa polskiego, natomiast w referendum powiatowym i wojewódzkim wyłącznie obywatele polscy

Zakres przedmiotowy referendum odwołanie JST odwołanie organu wykonawczego, pochodzącego z wyborów bezpośrednich, więc tylko na poziomie gminy samoopodatkowanie się mieszkańców tylko na poziomie gminy

Wynik referendum nieważne - w przypadku gdy nie spełniono wymagań frekwencyjnych – wynik ma charakter polityczny i mobilizujący; ważne, nierozstrzygające – gdy spełniono wymogi frekwencyjne, lecz nie miało rozstrzygającego charakteru, poza odwoławczymi należy je traktować wtedy jako opiniodawcze; ważne, rozstrzygające – gdy spełniło wymogi frekwencyjne oraz wymogi dotyczące charakteru rozstrzygającego

Ważność referendum gdy wzięło w nim udział co najmniej 30% mieszkańców uprawnionych do głosowania, jednakże w przypadku odwoławczego referendum lokalnego, jest ważne, jeśli wzięło w nim udział nie mniej niż 3/5 liczby osób, biorących udział w wyborze odwoływanego organu rozstrzygający charakter referendum ma miejsce, gdy za daną opcją opowie się ponad połowa uczestników referendum, ale przy referendum o samoopodatkowaniu musi być co najmniej 2/3 uczestników

Konsultacja samorządowa Instytucja demokracji bezpośredniej. Polega na wyrażeniu przez członków zbiorowości opinii w przedstawionej sprawie. Tworzy się w ten sposób dwustronna relacja, powstająca z inicjatywy administracji państwowej. W odróżnieniu od referendum wyniki konsultacji nie są wiążące dla organów władzy publicznej. Podobnie, jak w przypadku referendum lokalnego można podzielić konsultacje w oparciu o kryterium woli podmiotu konsultującego, na konsultacje przeprowadzane: gdy przepis prawa nakłada nań obowiązek przeprowadzenia konsultacji – konsultacje obligatoryjne z własnej woli – konsultacje fakultatywne.