„MOJE PRAWA I OBOWIĄZKI.” PRAWA DZIECKA W UJĘCIU JANUSZA KORCZAKA Opracowała: mgr Agnieszka Nowak

PRAWO system norm prawnych, czyli ogólnych wytycznych postępowania, które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa lub innego uporządkowanego organizmu społecznego, ustanowione lub uznane przez właściwe organy władzy, odpowiednio publicznej lub społecznej, i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu.

Pojęcie prawa jest również używane na oznaczenie prawa w ujęciu podmioto- wym. Tak rozumiane występuje, gdy mówimy, że mamy prawo (jesteśmy uprawnieni) do czegoś, „coś jest moje”.

PRAWA DZIECKA przedmiot traktatów mię- dzynarodowych, w szcze- gólności Konwencji o pra- wach dziecka z 1989 roku. Rzecznikiem Praw Dziecka w Polsce jest Marek Michalak.

Dziecko ma prawo do: wychowywania się w rodzinie, adopcji, oświaty i nauki, kultury, wypoczynku i rozrywki, ochrony zdrowia i opieki medycznej,

wszechstronnego rozwoju osobowości, swobody wyznania, światopoglądu, dostępu do informacji, ochrony przed wyzyskiem, i poniżającym traktowaniem (prawo do nietykalności osobistej), prywatności, równości.

Prawa socjalne dziecka prawo do zabezpieczenia socjalnego prawo do możliwie najwyższego poziomu ochrony zdrowia, prawo do odpowiedniego standardu życia prawo do wypoczynku, czasu wolnego, rozrywki i zabawy.

Ale poza prawami, ma też obowiązki: jako uczeń, dziecko, człowiek Każdy uczeń uczący się w gimnazjum ma obowiązek: 1. systematycznego i aktywnego uczestniczenia w zajęciach lekcyjnych i w życiu szkoły, 2. systematycznego przygotowywania się do zajęć lekcyjnych, 3. okazywania szacunku nauczycielom, wychowawcy oraz pracownikom obsługi, 4. przestrzegania zasad higieny osobistej, 5. przybywania punktualnie na zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne, 6. szanowania i ochrony mienia gimnazjum,

7. godnego reprezentowania szkoły na zewnątrz, 8 7. godnego reprezentowania szkoły na zewnątrz, 8. uzupełniania braków wynikających z nieobecności na zajęciach. Każdy uczeń może również być nagradzany za wyróżniające wyniki w nauce, dobre lokaty w konkursach, osiągnięcia sportowe i aktywną pracę na rzecz swojej szkoły. Za nie przestrzeganie postanowień Statutu Gimnazjum oraz przepisów prawa szkolnego uczeń może być ukarany.

Mogę, muszę, powinienem… Obowiązki to nie to samo co pomaganie w domowych pracach. Obowiązek to coś, co powtarza się w określonym czasie. Posprzątaj, odkurz, wynieś śmieci, pozmywaj naczynia, wyprowadź psa… Lista domowych obowiązków może być bardzo długa, a zadania, które się na niej znajdą będą się zmieniać wraz z waszym wiekiem i możliwościami. Zdaniem psychologów pokazania dziecku, że ma swoje zadanie i jest potrzebne w domu ma ogromną wagę dla jego rozwoju psycho-fizycznego. Dzieci często domagają się takich zajęć i traktują udział w nich jako nagrodę i dobrą zabawę. A rodzice - przydzielając im zadania - uczą dzieci samodzielności i pomagają budować w nich poczucie zaangażowania w życie rodziny.

Jak jest w Polsce? W Polsce najważniejszymi aktami prawnymi, gwarantującymi prawa dziecka, są: Konstytucja RP; Konwencja o Prawach Dziecka, Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka.

A jak to wyglądało w chronologii: 1924 – Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów przyjęło Deklarację Praw Dziecka (zwaną Genewską) 1946 – Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych powołało organizację UNICEF 1948 – Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło Powszechną Deklarację Praw Człowieka 1978 – Polska złożyła propozycję projektu Konwencji o Prawach Dziecka (Światową Konstytucję Praw Dziecka) 1989 – Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło Konwencję o Prawach Dziecka, która weszła w życie w 1990 r., Polska ratyfikowała ją w 1991 r.

Janusz Korczak o prawach dziecka… Stary Doktor wierzył w naprawę i odrodzenie świata oraz ludzkości przez dziecko, któremu niczego nie wolno zakazywać,  nakazywać, znosząc całkowicie katalogi upomnień i kar. Dziecko traktował jako pełnego, pełnowartościowego człowieka.

Prawo do szacunku  Jest to prawo najbardziej lekceważone we współczesnym świecie. Dzieci trzeba nie tylko kochać, ale też dobrze traktować, a to oznacza indywidualne podejście do każdego wychowanka. Wielu starań powinno dołożyć społeczeństwo, by uczeń miał prawo do poszanowania godności własnej w sprawach osobistych, rodzinnych i koleżeńskich.  Prawo do niewiedzy   Dla kilkuletniego dziecka nie wszystko jest proste i jasne jak nam się wydaje. Otaczający świat jest dla niego nieznany. Dorośli powinni mieć wiele wyrozumiałości i cierpliwości wobec niekończących się pytań dziecka.  

Prawo do niepowodzeń i łez Nie wolno oskarżać dziecka za niepowodzenia, lecz należy cierpliwie czekać, aż dziecko wydorośleje, nabierze życiowego doświadczenia. Zamiast karania współczesna psychologia proponuje - " pokaż dziecku jak można naprawić zło".   Prawo do upadków Obcując na co dzień z dziećmi nie powinno nas dziwić, że dzieci upadają czy grzeszą. Wychowawca uznając prawo do upadku, akceptując błędy podopiecznych musi pamiętać, że jego obowiązkiem jest obserwowanie zachowania, wyjaśnianie przyczyn nieprawidłowości i odchyleń w rozwoju oraz podejmowanie działań kompensacyjnych wobec dzieci, które tego potrzebują.

Prawo do własności Prawo do tajemnicy Poszanowanie tego prawa jest konieczne zarówno ze strony nauczycieli jak i rodziców. Uczymy dzieci, że maja prawo do własności, ale również powinny je respektować wobec innych. Prawo do tajemnicy  Dzieci, nawet te najmłodsze, mają swoje tajemnice osobiste, rodzinne czy koleżeńskie. Dorośli powinni je szanować. Nauczyciel szanujący tajemnicę dziecka, uczy swoja postawą, że są sprawy, o których nie mówi się wszystkim. 

Prawo do radości J. Korczak w swoim pamiętniku pisał - "dziecku potrzebna jest jasność szczęścia i ciepło miłości.... Niech dzieci się śmieją, niech będą wesołe." Dziecko powinno wychowywać się w miłej i serdecznej atmosferze, pełnej uśmiechu i radości. Prawo do wypowiadania swoich myśli i uczuć Łamanie tego prawa jest krzywdą wyrządzoną dziecku, którą trudno w życiu naprawić. Należy dać dziecku prawo do wyrażania własnych poglądów i uczuć, przyjmując je stosownie do wieku i dojrzałości dziecka. Dzieci potrzebują tego, by ich uczucia były akceptowane i doceniane. 

Prawo do dnia dzisiejszego   Prawo do dnia dzisiejszego Dziecko żyje teraźniejszością, bieżącą chwilą i to liczy się najbardziej. Wszystko co było w przeszłości, czy dopiero ma nadejść, nie jest dla niego tak ważne. "Dla jutra lekceważy się to, co je dziś cieszy, smuci, dziwi gniewa, zajmuje. Dla jutra, którego nie rozumie (...) kradnie się lata życia.”

Prośba dziecka- Janusz Korczak 1) Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony. 2) Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję - poczucia bezpieczeństwa. 3) Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe.

4) Nie rób ze mnie większego dziecka, niż jestem 4) Nie rób ze mnie większego dziecka, niż jestem. To sprawia, że przyjmuje postawę głupio dorosłą. 5) Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy. 6) Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych. 7) Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości.

8) Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę 8) Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę. To nie ty jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga ! 9) Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwości. Czasami wykorzystuję je, by przyciągnąć twoją uwagę. 10) Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed tobą bronić i robię się głuchy. 11) Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi.

12) Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli 12) Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli. To dlatego nie zawsze się rozumiemy. 13) Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa. 14) Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy tracę całą moją wiarę w ciebie. 15) Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.

16) Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są 16) Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są. 17) Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło.

18) Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty 18) Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy. 19) Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co możesz, żeby nam się to udało. 20) Nie bój się miłości. Nigdy.