I/ Ewolucja komedii II/ Molier: życie i twórczość III/ Kilka uwag o twórczości Moliera IV/ Komizm V/ Cechy kompozycji sztuk VI/ L’Ecole des femmes, Dom Juan et Le Misanthrope (Szkoła Żon, Świętoszek, Don Juan i Mizantrop)

Żródła: Plautus i Terencjusz, Boccaccio, commedia dell'arte, improwizowane komedie włoskie, hiszpańskie komedie płaszcza i szpady Komedia intrygi: Diane(1632), Célimène (1635) Rotrou naśladuje Lope de Vega, Thomas Corneille w Les Engagements du hasard (1647) lub Le Galant double (1660) czy Philippe Quinault w Les Coups d'amour et de fortune (1655) ou Le Fantôme amoureux (1657) naśladują Calderona.

burleska: hiszp. Gracioso błazen, żartowniś Np: Paul Scarron, Jodelet ou le maître valet, Inni autorzy komedii : Jean Rotrou, Thomas Corneille, Philippe Quinault, Molière

Jean-Baptiste Poquelin (1622-1673) L'Illustre Théâtre z Madeleine Béjart L'Etourdi (Wartogłów) i Le Dépit amoureux (Zwady miłosne) na prowincji Paryż -1658, Nicomède Corneille i farsa Moliera Le Docteur amoureux (Zakochany doktor). Sala Petit-Bourbon dzielona z trupą włoską, potem Le Palais-Royal (1661)

Les Précieuses ridicules (Pocieszne wykwintnisie), 1659 Dom Garcie de Navarre, L'Ecole des maris (Szkoła Mężów), Les Fâcheux (Natręty) 1661 L'Ecole des femmes (Szkoła Żon) 1662, Critique de l'Ecole des femmes (Krytyka Szkoły Żon) 1663 Le Mariage forcé (Małżeństwo z musu), Tartuffe (Świętoszek) 1664 (nowa wersja1667 i 3 wersja 1669). Dom Juan, L'amour médecin (Miłość lekarstwem) 1665 Le Misanthrope (Mizantrop), Le Médecin malgré lui (Lekarz mimo woli)1666 Amphitryon, Georges Dandin, l'Avare (Skąpiec), 1668 Le Bourgeois gentilhomme (Mieszczanin szlachcicem) 1670 Les Femmes savantes (Uczone białogłowy)1672 Le Malade imaginaire (Chory z urojenia) 1673.

III. a/ Przed Molierem – jeden akt i myli się z farsą. b/potrójne dziedzictwo komedii włoskiej, farsy i burleski c/ sztuki powodujące skandal d/ spektakl totalny: muzyka, taniec i śpiew. Komedia-balet (np. Les Fâcheux -Natręty, Le Bourgeois gentilhomme-Mieszczanin szlachcicem) e/ Poza Dom Juanem i Mizantropem, sztuki Molier mają taką samą strukturę „lekcja moralna u Moliera, to nie maksymy wypowiadane przez mędrków (raisonneurs), ale walka, którą prowadził przeciw kłamstwu" (A. Adam)

« Komedia tym się różni od tragedii, że tematem tej drugiej są znamienite czyny, niesamowite i poważne, a komedia mówi o czymś codziennym i radosnym, tragedia wymaga wielkich niebezpieczeństw grożących bohaterom, komedii wystarczają niepokój i nieprzyjemności, które są udziałem głównych postaci » (P. Corneille, Discours du poème dramatique, Rozprawa o poemacie dramatycznym 1660)

Formy komizmu : a/ wizualne b/ werbalne: dwuznaczność, powtórzenie, słowa wypowiadane na stronie, qui pro quo (zabawne nieporozumienie), dialog głuchych, pochwała paradoksalna i parodia.

Wierzę. Lecz cóż on robił, gdyście byli sami? ANUSIA ARNOLF 680 Wierzę. Lecz cóż on robił, gdyście byli sami?  ANUSIA Przysięgał, że serdeczną miłość dla mnie żywi, Przemawiał nieustannie jak można najtkliwiej, Słowami, których w świecie słyszeć się nie zdarza I od których, ilekroć on mi je powtarza, 685 Tak mnie w piersiach łaskoce, jakby tam, do środka, Do serca mi wchodziła jakaś lubość słodka.  po cichu na stronie: O nieszczęsne badanie, o żądzy zaciekła, Co z ust jej każesz znosić wszystkie męki piekła! Głośno: 690 Prócz tego, że przemawiał tak czułemi słowy, Czy nie świadczył ci jeszcze pieszczoty jakowej?  O, ile! Wciąż za ręce mnie brał, za ramiona, I całował, całował, myślałam, że skona!

A czy więcej, Anusiu, nie wziął ci niczego? ARNOLF A czy więcej, Anusiu, nie wziął ci niczego?  Widząc jej zmięszanie[26], na stronie: 695 Uff!  ANUSIA Właśnie…  Co?…  Że wziął mi…  Hę?  700 Coś…[27] 

Nie śmiem już. Znów by się pan rozzłościł na nowo. ARNOLF Cóż?  ANUSIA Nie, tego Nie śmiem już. Znów by się pan rozzłościł na nowo. Nie.  705 Owszem.  Ech, nie, Boże!  Niech mi pan da słowo.  Niech będzie.  Wziął mi… nie śmiem… pan się będzie gniewać.

Nie, nie, nie. Diabli! Czegóż się spodziewać? Cóż ci wziął? ARNOLF 710 Nie.  ANUSIA Tak.  Nie, nie, nie. Diabli! Czegóż się spodziewać? Cóż ci wziął?  Wziął mi…  na stronie: 715 Co za męka niesłychana! 

Wziął mi wstążeczkę, którą dostałam od pana. ANUSIA Wziął mi wstążeczkę, którą dostałam od pana. Nie mogłam mu odmówić, wyznam panu szczerze.  ARNOLF odzyskawszy oddech: Mniejsza już o wstążeczkę, ale czy w tej mierze Nic już nie było więcej, nad całusy owe?  720 Jak to? można coś więcej?

c/ formy wizualne i werbalne: Chcesz, bym płakał przed tobą? abym tłukł sam siebie? Chcesz, bym włosy wyrywał oto sobie z głowy? Chcesz, abym się tu zabił? Quelle preuve veux-tu que je te donne ingrate? Me veux-tu voir pleurer? Veux-tu que je me batte Veux-tu que je m'arrache un côté de cheveux? Veux-tu que je me tue? (L'Ecole des femmes, V, 4) d/ komizm sytuacyjny

Cechy teatralnego pisarstwa Moliera: przejrzystość, różnorodność i dynamizm Styl naturalny w teatrze: "le style naïf faisait une peinture de la conversation des honnêtes gens„ (styl naiwny pozwalał oddać konwersacje ludzi obytych) (Examen de Mélite). Symbioza między naturalnością i teatralnością.

L’école des femmes (Szkoła żon) (1662) Sztuka kontrowersyjna : autorytet męski i autorytet męża znieważone i wyśmiane. Problematyka : edukacja dziewcząt, kondycja kobiety,relacje kobieta-mężczyzna, małżeństwo, emancypacja kobiet… Spór, przeciwnicy : Corneille, Donneau de Visé, Boursault. Zwolennicy : Boileau. La Critique de l’école des femmes (Krytyka szkoły żon), L’Impromptu de Versailles (Improwizacja w Wersalu),

Tartuffe/ Świętoszek Premiera w Wersalu 12 maja 1664, 3 akty, Les Plaisirs de l’Ile enchantée kabała dewotów, 1667 druga wersja poprawiona, zdjęta z afisza L’Imposteur 5 aktów 5 lutego 1669 wersja ostateczna, Tartuffe ou l’imposteur w 5 aktach

Tirso de Molina: Le Trompeur de Séville et Le Convive de pierre (Zwodziciel z Sewilli i kamienny gość) (1620, wydanie 1630); Dorimond i Villiers, Le festin de pierre (Kamienna uczta)1659 opera Mozarta, Don Giovanni, 1787, Sztuki : Edmond Rostand, Bertolt Brecht, Jean Anouilh, Henry de Montherlant opowiadania: Hoffmann, Musset, Mérimée, Georges Sand, Flaubert, Michel Butor.

Molier, Dom Juan ou le festin de pierre /Dom Juan , czyli kamienny gość wystawiony 15 lutego 1665, sztuka zdjęta z afisza przez Moliera 1677- wersja wierszowana i « oczyszczona ze zbyt bluźnierczych fragmantów » Dom Juan Thomas Corneille. Grana do połowy XIX w. 1682 publikacja tekstu (ocenzurowana) 1683 publikacja tekstu w Amsterdamie, 2 kolejne wydania i tekst zapomniany, odnaleziony w 1813r 1847- powrót Komedii Francuskiej do sztuki prozą Moliera

Le Misanthrope ou l’atrabilaire amoureux /Mizantrop albo żółciowiec zakochany (1666) pierwszy akt ukończony w 1664 Najbardziej oryginalna ze sztuk Moliera.   N. Faret, L’Honnête homme ou l’art de plaire à la Cour (Człowiek obyty lub sztuka podobania się na dworze)(1630) : o służalczości « ta elastyczność jest jedną z najważniejszych zasad naszej Sztuki, kto potrafi się przypodobać może mieć nadzieję, że się spodoba »

Méré, Les Conversations : « Grzeczność człowieka obytego w świecie to nie grzeczność odludka, jest radosna i uprzejma ; to cnota serca […] żartuje, ale w sposób delikatny, który podoba się temu, który jest obiektem żartów… » La Bruyère, Les Caractères (Charaktery), 1688 De la Cour (O dworze), « Człowiek dworu jest panem swoich ruchów, spojrzeń, wyrazu; jest głęboki, nieprzenikniony; kryje się z troskami,uśmiecha do wrogów, opanowuje skłonności, ukrywa namiętności, zadaje kłam sercu, mówi, działa wbrew temu, co czuje. »

"Alceste jest zabawny, ale nie śmieszny i rozbawia ludzi obytych bez opowiadania prostackich dowcipów, jak to się widzi w sztukach komicznych. Sztuki tej natury wydają mi się bardziej zajmujące, mimo że nie śmiejemy się na nich głośno; i myślę, że zabawiają bardziej, są bardziej ujmujące i powodują, że uśmiechamy się w duszy " (Donneau de Visé, Lettre écrite sur la comédie du Misanthrope)