Logo bibliotek akademickich jako element identyfikacji wizualnej dr Agnieszka Fluda-Krokos Instytut Nauk o Informacji Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Biblioteka akademicka Ustawa z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym [z późn. zmianami] (Dz.U. 2005 Nr 164 poz. 1365): Art. 88. 1. W uczelni działa system biblioteczno-informacyjny, którego podstawę stanowi biblioteka. Organizację i funkcjonowanie systemu biblioteczno-informacyjnego uczelni, w tym zasady korzystania z niego przez osoby niebędące pracownikami, doktorantami lub studentami uczelni, określa statut.

Uczelnie wyższe w Polsce (1) [wg POLON*] 521 instytucji szkolnictwa wyższego** 401 działających 9 przekształconych 46 w likwidacji 65 zlikwidowanych * POLON – Zintegrowany System Informacji o Nauce i Szkolnictwie Wyższym. ** Dane z dnia 11 kwietnia 2017 r.

Uczelnie wyższe w Polsce (2) [wg POLON] 402 uczelnie działające publiczne – 133 (próba badawcza) niepubliczne – 261 kościelne – 8

Próba badawcza 133 uczelnie wyższe publiczne: – 132 z własną biblioteką akademicką, – 1 korzystająca z biblioteki publicznej, – biblioteka na stronie www uczelni: – 107 ze 133 – odnośnik do strony biblioteki na stronie głównej, – 26 ze 133 – brak informacji o bibliotece na stronie głównej, – 85 ze 133 – logo biblioteki: – nawiązanie do logo uczelni, – brak nawiązania do logo uczelni.

Terminologia (1) System Identyfikacji Wizualnej (ang. corporate identity): – zespół znaków odróżniających firmy od siebie, wskazujący na ich misję i strategię funkcjonowania (Jan Wiktor); – narzędzie rywalizacji o miejsce w świadomości potencjalnych odbiorców (Jerzy Altkorn).

Terminologia (2) Elementy tożsamości wizualnej (Altkorn): 1. znak firmy, 2. kombinacje firmowe, 3. liternictwo, 4. druki firmowe, 5. oznakowanie pojazdów, 6. flagi i proporczyki firmowe, 7. wizytówki, 8. identyfikatory pracowników, 9. uniformy.

Terminologia (3) Logo Sygnet Logotyp Tagline Logo – znak identyfikacyjny marki, firmy, instytucji. Sygnet – obraz będący elementem logo, graficzne przedstawienie nazwy. Logotyp – tekst będący elementem logo, literowe przedstawienie nazwy. Tagline – slogan, hasło reklamowe będące elementem logo.

Cechy logo (1) Michael Fleischer: 1. złożoność, 2. naturalność, 3. asocjacyjność, 4. symetria. Joseph Stephen Breese Morse: 1. musi spełniać zasady projektowania, 2. musi być funkcjonalne, 3. musi być reprezentatywne, 4. musi być unikalne.

Cechy logo (2) Jakub Sudra: 1. czytelność (uproszczenie, konkretność elementów), 2. rozpoznawalność i łatwość zapadania w pamięć (typografia, kolor, oryginalność, konsekwencja), 3. znaczenie i koncept (przedstawienie branży, nazwy, wizerunku, charakteru, adekwatność formy, pomysłowość, czynnik ruchu, czynnik przestrzenności, ambigram, niesugestywność), 4. praktyczna użyteczność (zdolność adaptacji, łatwość wdrożenia, potencjał do stworzenia identyfikacji).

Cechy logo (3) Webidea (agencja reklamy): CePixel (agencja reklamy): 1. prostota, 2. dopasowanie, 3. uniwersalność, 4. ponadczasowość, 5. jasność przekazu, 6. zapamiętywalność. CePixel (agencja reklamy): zachwyt od pierwszego wejrzenia, estetyka ma znaczenie, zawsze widoczne i czytelne, dobre skojarzenia to podstawa, oprócz formy liczy się treść, dające się zapamiętać, logo = marka.

Funkcje logo (1) Joanna Macalik: 1. fatyczna, 2. poznawcza, 3. dywersyfikacyjna, 4. gwarancyjna, 5. emotywna. 1. identyfikacja, 2. podkreślenie indywidualności, 3. odróżnienie, 4. kojarzenie / wrażenie, 5. przyciągnięcie uwagi, 6. oznaczenie, 7. informacja, 8. marketing.

Typologie (1) Michael Evamy: – znaki słowne / inicjały, – elementy typograficzne: – symbole abstrakcyjne, – symbole przedstawiające. Jerzy Altkorn: – godła inspirowane nazwą firmy, – godła tematyczne, – godła symboliczne, – godła inspirowane literami i cyframi, – godła inspirowane heraldyką, – godła abstrakcyjne.

Typologie (2) Gareth Hardy: – znak graficzny, – znak abstrakcyjny i symboliczny, – emblemat, – postać, – logotyp, – glif, – monogram lub inicjał. Michael Fleischer (za Greegiem Berrymanem): – symbole, – piktogramy, – znaki liternicze, – logo, – znaki kombinowane.

Charakterystyka logo bibliotek akademickich Kryteria opisu: 1. informacja o bibliotece na stronie głównej uczelni, 2. korespondencja logo biblioteki z logo uczelni, 3. typ logo, 4. motyw / symbol.

Przykłady Autorka dziękuje Dyrekcjom Bibliotek, które wyraziły zgodę na wykorzystanie wizerunku znaku.

[Źródło: http://www.bg.agh.edu.pl/pl] Przykład 1. Il. 1, 2. Logo Biblioteki Głównej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie [Źródło: http://www.bg.agh.edu.pl/pl] Opis: brak informacji o bibliotece na stronie głównej uczelni, korespondencja z logo Akademii (kolory – zielony, czarny, czerwony), znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol: oko, książka, monogram „bg agh”.

[Źródło: http://biblioteka.wum.edu.pl/] Przykład 2. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej WUM, korespondencja z logo WUM – kształt, kolory, berła, Eskulap, w miejscu orła białego w koronie – książka, napis na otoku, znak kombinowany – litera + liczba + element graficzny, motyw / symbol: berła, Eskulap, książka, data powstania biblioteki. Il. 3, 4. Logo Biblioteki Głównej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego [Źródło: http://biblioteka.wum.edu.pl/]

Przykład 3. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej US, Il. 5, 6. Logo Biblioteki Głównej Uniwersytetu Szczecińskiego [Źródło: http://bg.szczecin.pl/] Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej US, korespondencja z logo US – kształt (koło, napis w otoku), znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – Pegaz.

Przykład 4. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej UZ, brak nawiązania do logo UZ, znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – zarys nowej siedziby BUZ. Il. 7. Logo Biblioteki Uniwersytetu Zielonogórskiego [Źródło: http://www.bu.uz.zgora.pl/index.php/pl/]

[Źródło: http://bu.uwm.edu.pl/] Przykład 5. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej UWM, mała spójność z logo UWM (kolory czerwony i biały), znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – książka, monogram „BU”. Il. 8, 9. Logo Biblioteki Uniwersyteckiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie [Źródło: http://bu.uwm.edu.pl/]

Przykład 6. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej UW, brak korespondencji z logo UW, „Księga Znaku”, znak kombinowany – litera + element graficzny + tagline, motyw / symbol – książka. Il. 10–15. Logo Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie [Źródło: http://bu.uwm.edu.pl/]

Przykład 7. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej UR, korespondencja z logo Uniwersytetu (monogram UR jako element logo biblioteki, kolorystyka), znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – książka, monogram UR. Il. 16–17. Logo Biblioteki Uniwersytetu Rzeszowskiego [Źródło: http://bur.ur.edu.pl/]

[Źródło: http://bg.utp.edu.pl/] Przykład 8. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej UTP, korespondencja z logo Uniwersytetu (logo UTP jako element logo biblioteki), znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – książka, logo UPT. Il. 18–19. Logo Biblioteki Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy [Źródło: http://bg.utp.edu.pl/]

Przykład 9. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej PK, korespondencja z logo PK (kolor niebieski), znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – monogram BPK, książka, znak poczty e-mailowej – połączenie nośników tradycyjnych i nowoczesnych. Il. 20–21. Logo Biblioteki Politechniki Krakowskiej [Źródło: http://www.biblos.pk.edu.pl/]

Przykład 10. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej PL, brak korespondencji z logo PL, znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – książka, element nawiązujący do rodzaju Uczelni – schemat przewodów, fragment projektu (?). Il. 22–24. Logo Biblioteki Politechniki Lubelskiej [Źródło: http://biblioteka.pollub.pl/]

[Źródło: http://www.pwsz.com.pl/biblioteka-uczelniana/] Przykład 11. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej PWSZ, brak korespondencji z logo PWSZ / brak nawiązania do PWSZ, znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – monogram BIW, książka. Il. 25. Logo Biblioteki i Wydawnictwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Wałbrzychu [Źródło: http://www.pwsz.com.pl/biblioteka-uczelniana/]

Przykład 12. Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej AP, Il. 26. Logo Biblioteki Uczelnianej Akademii Pomorskiej w Słupsku [Źródło: http://biblioteka.apsl.edu.pl/index.php/] Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej AP, korespondencji z logo uczelni – wykorzystanie części sygnetu – gryfa, znak kombinowany – litera + element graficzny, motyw / symbol – książka, gryf.

[Źródło: http://kangur.uek.krakow.pl/] Przykład 13. Il. 27–28. Logo Biblioteki Głównej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie [Źródło: http://kangur.uek.krakow.pl/] Opis: informacje o bibliotece na stronie głównej UEK, brak korespondencji z logo UEK, znak literniczy – monogram + logotyp, motyw / symbol – monogram ’b’.

Wnioski Budowa: zazwyczaj sygnet + logotyp, bardzo rzadko – tagline. Różnorodność typów logo bibliotek akademickich – kombinowane (najliczniejsze), symboliczne, literowe, graficzne, monogram. Symbole: tradycyjne – książka, budynek biblioteki, logo uczelni; oryginalne – zwierzęta, np. sowa, stworzenia mitologiczne, np. gryf, Pegaz; zazwyczaj zgodne ze specyfiką placówki. Wypełnienie funkcji – przyciąganie uwagi, określenie tożsamości, identyfikacja, gwarancja jakości i wartości. Zalety posiadania logo – reklama, zapamiętywalność, korespondencja, skojarzenia, przyciągnięcie uwagi, podkreślenie indywidualności. Logo biblioteki jako element systemu identyfikacji wizualnej instytucji – korespondencja logo biblioteki z logiem uczelni (symbole, sygnety, kolorystyka).

Bibliografia (wybór) Altkorn Jerzy, Wizualizacja firmy, Kraków 1999. Augustyn Renata, Kawecka Urszula, System identyfikacji wizualnej biblioteki jako element komunikacji z czytelnikiem, „Biuletyn EBIB” 2011, nr 5 (123), [online] http://www.ebib.pl/images/stories/numery/123/123_augustyn.pdf, [dostęp: 15 kwietnia 2017]. Bajbak Piotr, Struktura systemu identyfikacji wizualnej firmy, [w:] Produkcja przekazów multimedialnych, red. M. Chrząścik, Warszawa 2013, s. 105–135. CePixel: Agencja Reklamy, [online] http://www.cepixel.com/, [dostęp: 15 kwietnia 2017]. Evamy Michael, Logo: przewodnik dla projektantów, Warszawa 2008. Fleischer Michael, Corporate Identity i Public Relations, Wrocław 2003. Hardy Gareth, Podręcznik projektantów logo. Smashing Magazine, Gliwice 2012. Jakie powinno być logo? CePixel BLOG, [online] http://www.cepixel.com/blog/jakie-powinno-byc-logo/, [dostęp: 15 kwietnia 2017]. Kotler Philip, Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, Warszawa 1994. Kruszewski Tomasz, Logo instytucji non profit – modele stosowane w bibliotekach, „Biblioteka” 2011, nr 15 (24), s. 231–244. Macalik Joanna, Logotyp jako podstawowy element identyfikacji wizualnej miasta – wybrane problemy, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu” 2013, nr 1 (33), s. 147–161. Morse Joseph S.B., 4 Principles of Great Logo Design, [online] http://jsbmorse.com/4-principles-of-great-logo-design/, [dostęp: 15 kwietnia 2017]. Pawluczuk Ewa, Znaki identyfikujące: rodzaje, funkcje i kryteria oceny, Kraków 2001. Sudra Jakub, Cechy dobrego logo: przewodnik na podstawie analizy znanych marek – Sudra Grafika, [online] http://sudragrafika.com/cechy-dobrego-logo-poradnik-analiza.html, [dostęp: 15 kwietnia 2017]. 6 cech dobrego logo, czyli jak to robią eksperci, [online] http://www.webidea.pl/6-cech-dobrego-logo-czyli-jak-to-robia-eksperci/, [dostęp: 15 kwietnia 2017]. Ustawa z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym [z późn. zmianami] (Dz.U. 2005 Nr 164 poz. 1365). Webidea: Projektowanie stron internetowych, [online] http://www.webidea.pl/, [dostęp: 15 kwietnia 2017]. Wiktor Jan, Komunikacja marketingowa. Modele, struktury, formy przekazu, Warszawa 2013. Włoszczyńska Anna, Rola logo i identyfikacji wizualnej bibliotek narodowych, „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2008, nr 2, s. 63–93. Zboralski Marek, Logotyp, [w:] Nazwy firm i produktów, Warszawa 2000, s. 199–205.

Dziękuję za uwagę.  dr Agnieszka Fluda-Krokos a.fluda_krokos@interia.pl