Redefinicja modelu postępowania karnego mgr Agnieszka Orfin Zakład Postępowania Karnego Wydział Prawa i Administracji UAM Poznań

Zasadnicze pytania: Jaki model procedury karnej funkcjonuje obecnie? W jakim kierunku zmierzają zmiany, które wejdą w życie w 2015 roku? Czy w związku z nowelizacją konieczna jest redefinicja obecnie obowiązującego modelu?

Zasada kontradyktoryjności: dyrektywa, w myśl której proces jest prowadzony w formie sporu równouprawnionych stron przed bezstronnym arbitrem – T. Grzegorczyk, J. Tylman zgodnie z rzymską maksymą audiatur et altera pars zasada ta oznacza, że sąd przed wydaniem wyroku powinien wysłuchać dwóch spierających się stron. Spór w ramach procesu karnego to nie tylko prezentacja dowodów, ale również możliwość składania wniosków, uczestniczenia w czynnościach postępowania, zaskarżania zapadłych decyzji – B. Bieńkowska istota zasady kontradyktoryjności polega na obowiązku przeprowadzenia dowodów przez same strony przed bezstronnym i biernym arbitrem – M. Cieślak

Obecny model postępowania karnego: Model mieszany: Bierność stron. Inicjatywa dowodowa sądu. Wątpliwości co do braku bezstronności sądu. Dublowanie przez sąd czynności przeprowadzonych w postępowaniu przygotowawczym. Brak równości stron.

Ciężar odpowiedzialności za wynik procesu Strony Sąd

Obecny model postępowania karnego: Model mieszany: Bierność stron. Inicjatywa dowodowa sądu. Wątpliwości co do braku bezstronności sądu. Dublowanie przez sąd czynności przeprowadzonych w postępowaniu przygotowawczym. Brak równości stron.

Brak równości stron

„Delayed justice – no justice”

Kontradyktoryjność postępowania karnego DZIŚ PO ZMIANIE

Ustawa z dnia 27 września 2013 r Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw Główne założenia: przemodelowanie postępowania jurysdykcyjnego w kierunku większej kontradyktoryjności, zredukowanie do minimum postępowania przygotowawczego, bardziej efektywne zorganizowanie rozprawy głównej, rozszerzenie konsensualizmu procesowego, ograniczenie kasatoryjności postępowania odwoławczego, szerszy dostęp do pomocy prawnej dla stron na etapie postępowania sądowego, oraz przyznanie radcom prawnym uprawnień w zakresie wykonywania funkcji obrońców.

„Nowy” model postępowania karnego Model kontradyktoryjny: Spór dwóch równouprawnionych stron przed biernym i bezstronnym arbitrem. Ciężar przeprowadzenia dowodów będzie spoczywał na stronach, a w konsekwencji to one będą ponosiły odpowiedzialność za wynik procesu. Aktywność i zaangażowanie się w spór stron procesowych. Zredukowanie do minimum postępowania przygotowawczego. Zwiększenie reformatoryjności, przy jednoczesnym zmniejszeniu kasatoryjności postępowania odwoławczego.

Art. 167 k.p.k. „Dowody przeprowadza się na wniosek stron, podmiotu określonego w art. 416 albo z urzędu.” „W postępowaniu przed sądem wszczętym z inicjatywy strony dowody przeprowadzane są przez strony, po ich dopuszczeniu przez prezesa, przewodniczącego lub sąd. W razie niestawiennictwa strony, na której wniosek dowód został dopuszczony, a także w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych przypadkach dowód przeprowadza sąd w granicach tezy dowodowej. W wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych przypadkach, sąd może dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu. § 2. W innym postępowaniu przed sądem oraz w postępowaniu przygotowawczym dowody przeprowadzane są przez organ procesowy prowadzący postępowanie. Nie wyłącza to prawa do zgłoszenia wniosku dowodowego przez stronę.” DZIŚ PO ZMIANIE

Art. 5 § 2 k.p.k. (zasada in dubio pro reo) „Nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.” „Wątpliwości, których nie usunięto w postępowaniu dowodowym, rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.” DZIŚ PO ZMIANIE

Art. 370 § 1 k.p.k. „Po swobodnym wypowiedzeniu się osoby przesłuchiwanej na wezwanie przewodniczącego, stosownie do art. 171 § 1, mogą zadawać jej pytania w następującym porządku (…)” „Na wezwanie przewodniczącego, po swobodnym wypowiedzeniu się osoby przesłuchiwanej, stosownie do art. 171 § 1, zadają jej pytania w następującym porządku (…)” DZIŚ PO ZMIANIE

Art. 297 § 1 pkt. 5 k.p.k. „(…) zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu.” „(…) zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zasadności wniesienia aktu oskarżenia albo innego zakończenia postępowania, jak również do przedstawienia wniosku o dopuszczenie tych dowodów i przeprowadzenie ich przed sądem.” DZIŚ PO ZMIANIE

Postępowanie odwoławcze w art. 452:   uchyla się § 1; § 2 otrzymuje brzmienie: “§ 2. Sąd odwoławczy, uznając potrzebę uzupełnienia przewodu sądowego, przeprowadza dowody na rozprawie, jeżeli przyczyni się to do przyspieszenia postępowania, a nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Dowody można dopuścić również przed rozprawą.”

„Czynnik ludzki”

model kontradyktoryjny Rozszerzenie konsensualizmu procesowego Po zmianie: model kontradyktoryjny Dziś: model mieszany Wzmocnienie kontradyktoryjności

Polski proces karny   Jak będzie po zmianie? DZIŚ

Dziękuję za uwagę.