Skuteczne nakłanianie do zmiany postaw wobec nikotyny Tomasz Wojciechowski

Skuteczne nakłanianie do zmiany postaw wobec nikotyny Skuteczność nakłaniania do niepalenia II Kiedy jest szansa rzucić palenie? III Samoskuteczność IV Cele rozmowy motywacyjnej V Co obniża skuteczność rozmowy motywacyjnej

Skuteczność nakłaniania do niepalenia 96 % prób rzucenia kończy się niepowodzeniem Różne wyniki badań skuteczności farmakologicznych środków: między kilka a kilkanaście procent po roku Skuteczność terapii behawioralno – poznawczych: kilkadziesiąt procent (Medizinische Universitat Wien, 2009)

Kiedy jest szansa rzucić palenie? Koncepcje behawioralne Teoria własnej skuteczności (Albert Bandura) Przekonanie o własnej skuteczności

Własna skuteczność (samoskuteczność) Przekonanie o własnej zdolności zorganizowania i kontroli swojego zachowania w celu doprowadzenia do określonego, oczekiwanego przez siebie wyniku tego zachowania

Cel edukacji prozdrowotnej Motywowanie ludzi do podejmowania zmian prozdrowotnych

Proces zmiany zachowania Wyznaczanie celu (intencja) Motywowanie Podjęcie nowych zachowań Podtrzymanie zachowań

Czynniki potencjalnego sukcesu w rzucaniu palenia Obszary oddziaływań Sfera poznawcza Sfera emocjonalna Motywacja Zdobycie umiejętności Np. kontroli emocji Uzyskanie wsparcia społecznego Moda Najbliższe otoczenie

Kiedy mamy większe szanse? Przekonanie pacjenta o możliwości skorzystania z proponowanego wsparcia Zwiększenie skuteczności oddziaływań

Ważny cel edukacji prozdrowotnej Zwiększenie poczucia własnej skuteczności Nabranie przekonania, że potrafię zmienić i podtrzymać zachowanie

Przekonanie o własnej skuteczności Jedno z podstawowych przekonań, kształtujące pozostałe na temat własnego funkcjonowania Prowadzi do oczekiwań dotyczących podjętego działania (próba wyobrażenia sobie, czy się uda) Względnie trwałe, ukształtowane w trakcie rozwoju Spośród wielu ważne: ogólna i specyficzna własna skuteczność

Co wpływa na decyzję o podjęciu próby zerwania z nałogiem Decyzja o wyborze niepalenia Oczekiwanie własnej skuteczności Oczekiwanie wyniku zachowania Oczekiwania dotyczących wyniku, czyli bezpośrednich następstw zachowania Oczekiwania, co do wyznaczonego skutku - trwałych konsekwencji zachowania Oczekiwania co do ułatwień/utrudnień w utrzymaniu skutku.

Najważniejszy czynnik związane z nim oczekiwanie, tym Im silniejsze poczucie własnej skuteczności i większe przekonanie o możliwości osiągnięcia przez siebie dobrych wyników, trwałych skutków oraz konsekwentnego – mimo przeszkód – podtrzymywania działań prowadzących do celu

4 źródła informacji o własnej skuteczności: Osiągnięcia Doświadczenia obserwacji Słowna perswazja Pobudzenie emocjonalne

Rola osiągnięć Rola osiągnięć Wynikają z doświadczania sukcesów Sukcesy zwiększają przekonanie o własnej skuteczności Porażki tym dotkliwsze, im szybciej się pojawiają

Doświadczenia obserwacji Oczekiwanie co do własnej skuteczności budowane jest na podstawie obserwacji osób z otoczenia w podobnej sytuacji

Słowna perswazja Szczególne znaczenie ma rozmowa z osobami postrzeganymi jako autorytety

Pobudzenie emocjonalne Niski poziom pobudzenia emocjonalnego (np. odczuwanie lęku, złości) Informacja dla pacjenta, że jego poziom kompetencji (samoskuteczność) jest wysoki

O czym rozmawiać? Potencjalne tematy wzmacniające poczucie własnej skuteczności Bilans zysków i strat Dotychczasowe próby rzucania Wpływ otoczenia Przekonanie o własnej skuteczności Doświadczenia innych z otoczenia Oczekiwania co do efektów rzucenia palenia

Co nie działa? Nieskuteczne strategie Straszenie Pomijanie aspektów emocjonalnych i motywacyjnych w rozmowie Brak empatii

Dlaczego przekaz o negatywnych konsekwencjach nie działa? Stłumienie Generalizacja Racjonalizacja Eufemizmy Zewnętrzna atrybucja winy Mechanizmy obronne