Zarządzanie informacją w administracji publicznej Wykład 3 Zarządzanie informacją w administracji publicznej

Informacja przetworzona Informacją przetworzoną jest informacja publiczna opracowana przez podmiot zobowiązany przy użyciu dodatkowych sił i środków, na podstawie posiadanych przez niego danych, w związku z żądaniem wnioskodawcy i na podstawie kryteriów przez niego wskazanych, czyli innymi słowy informacja, która zostanie przygotowana "specjalnie" dla wnioskodawcy wedle wskazanych przez niego kryteriów. Informacja przetworzona to taka informacja, której wytworzenie wymaga intelektualnego zaangażowania podmiotu zobowiązanego.

Informacja przetworzona - orzecznictwo 1. Informacją przetworzoną będzie taka informacja, co do której podmiot zobowiązany do jej udzielenia nie dysponuje taką "gotową" informacją na dzień złożenia wniosku, ale jej udostępnienie wymaga podjęcia dodatkowych czynności. Informacja będzie miała charakter informacji przetworzonej w sytuacji gdy jej udostępnienie co do zasady wymaga dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych itp. połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych.

Informacja przetworzona - orzecznictwo 2. Sporządzenie kopii określonych konkretnych dokumentów nie powinno być zaliczane do kategorii informacji przetworzonej, a to z tego względu, że ich sporządzenie nie prowadzi do powstania nowych informacji, składających się z cząstkowych informacji prostych. 3. Przekazanie informacji o nieposiadaniu żądanych dokumentów, stanowi formę "udzielenia informacji" odnośnie zasobu danych jakim dysponuje podmiot zobowiązany.

Informacja przetworzona - orzecznictwo Informacją przetworzoną nie jest inne uszeregowanie posiadanych informacji, ale nowa jakość tkwiąca immanentnie w uzyskanej w wyniku przetworzenia nowej informacji. Informacja prosta nie zmienia się w informację przetworzoną przez proces anonimizacji, bo czynność ta polega jedynie na jej przekształceniu, a nie przetworzeniu. Również wtedy, gdy organ administracji posiada w swoich zbiorach dane objęte wnioskiem, to wykonanie prostych czynności technicznych, polegających na zliczeniu decyzji nie może być uznane za przetworzenie informacji publicznej.

Informacja przetworzona - orzecznictwo O tym, czy żądana informacja stanowi informację przetworzoną decydują takie okoliczności, jak: fakt, że organ nieposiadający przedmiotowych danych w postaci żądanej przez skarżącego musiałby je specjalnie wytworzyć na jego potrzeby i bez szczegółowej analizy akt postępowań kontrolnych nie mógłby udzielić odpowiedzi na wniosek skarżącego; wytworzenie zawartych we wniosku informacji wymagałoby powierzenia znacznej grupie pracowników wykonania czynności polegających na dokonywaniu bardzo szczegółowej analizy wszystkich akt postępowań kontrolnych, ich selekcji oraz sporządzenia na ich podstawie zestawień różnego rodzaju danych; powyższe działania łączą się z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych.

Informacja przetworzona - orzecznictwo Sporządzenie kopii określonych konkretnych dokumentów nie powinno być zaliczane do kategorii informacji przetworzonej, a to z tego względu, że ich sporządzenie nie prowadzi do powstania nowych informacji, składających się z cząstkowych informacji prostych. Przesłankę "szczególnej istotności dla interesu publicznego", określoną w art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p., należy uznać za wypełnioną w takiej sytuacji, w której pozyskanie określonej informacji i jej upublicznienie leży w interesie nie tylko wnioskodawcy, ale także innych obywateli.

Podstawowe zasady dostępu do informacji publ. Zasada bezwarunkowego udostępniania informacji Od osoby korzystającej ze swojego prawa do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Od wskazanej zasady ustawa przewiduje wyjątek w postaci konstrukcji tzw. „informacji przetworzonej”. Udostępnienie takiej informacji jest wymagane tylko w takim zakresie w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Ze względu na brak definicji ustawowej konieczne było doprecyzowanie w orzecznictwie pojęcia informacji przetworzonej.

Podstawowe zasady dostępu do informacji publ. Zasada swobodnego dysponowania uzyskaną informacją – podmiot udostępniający informację (lub jej nośnik) nie może uzależniać jej udzielenia od spełnienia warunków dotyczących późniejszego dysponowania nią (np. zachowania jej w tajemnicy). Zasada udzielania informacji aktualnej i „spersonalizowanej”. Informacja aktualna – winna zawierać aktualną wiedzę organu. Zasada personalizacji aktu udzielenia informacji – sprowadza się do obowiązku oznaczenia informacji danymi określającymi: podmiot ją udostępniający, tożsamość osoby, która ja wytworzyła lub odpowiada za jej treść, tożsamość osoby, która ja udostępniła, datę dokonania tej czynności.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Art. 2. 1. Każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej, zwane dalej "prawem do informacji publicznej". 2. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Art. 2. 1. Każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej, zwane dalej "prawem do informacji publicznej". 2. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Kluczową kwestią jest zatem ustalenie co jest a co nie jest informacją publiczną. Ocena, czy określona informacja stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy nie może być odmienna w zależności od tego, jaki wnioskodawca ubiegać się będzie o jej udostępnienie. Rozpatrując wniosek o udostępnienie informacji publicznej właściwy podmiot nie jest upoważniony do badania interesu prawnego ani faktycznego wnioskodawcy.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Art. 2a. (5) 1. Każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo do ponownego wykorzystywania informacji publicznej. 2. Zasady ponownego wykorzystywania informacji publicznej nie naruszają prawa dostępu do informacji publicznej ani wolności jej rozpowszechniania.

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej Dyrektywa 2003/98 WE, Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego9. Znajduje ona zastosowanie do dokumentów udostępnionych do ponownego wykorzystania, gdy organy sektora publicznego licencjonują, sprzedają, rozpowszechniają, wymieniają informacje lub ich udzielają. Pojęcie dokumentu ma przy tym szerokie znaczenie, obejmuje bowiem wszelkie posiadane przez organy sektora publicznego przejawy działań, faktów lub informacji – oraz wszelkie kompilacje takich działań, faktów lub informacji – niezależnie od zastosowanego w tym celu środka (zapisane na papierze, zapisane w formie elektronicznej lub zarejestrowane w formie dźwiękowej, wizualnej lub audiowizualnej – art. 11).

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej Dyrektywa ma na celu harmonizację reguł i praktyk w tym zakresie oraz zapewnienie uczciwych, proporcjonalnych i niedyskryminacyjnych warunków ponownego wykorzystywania informacji (art. 8). Ustanawiając reguły ponownego wykorzystywania dokumentów, organy sektora publicznego powinny zatem respektować reguły konkurencji, w możliwie najszerszym stopniu unikając umów o wyłączności z partnerami prywatnymi. Przy tym w miarę możliwości dokumenty mają być udostępniane przy wykorzystaniu środków elektronicznych (art. 3 dyrektywy).

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej Komisja Europejska oceniając polskie prawodawstwo stwierdziła brak pełnej implementacji wspomnianej dyrektywy. Ustawodawca zdecydował się na nowelizację dotychczasowego tekstu w trybie pilnym w związku z toczącym się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej postępowaniem przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej (sprawa C-362/10) o uchybienie zobowiązaniom traktatowym. Dokonano tego w ustawie z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz niektórych innych ustaw. Weszła ona w życie z dniem 29 grudnia 2011 r., a art. 1 pkt 5–7 i 10 w zakresie dotyczącym centralnego repozytorium informacji publicznej, zaczęły obowiązywać 29 września 2012 r.

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej pkt 4 art. 2 dyrektywy nakazywał rozumieć przez ponowne wykorzystywanie: „wykorzystywanie przez osoby fizyczne lub prawne dokumentów będących w posiadaniu organów sektora publicznego, do celów komercyjnych lub niekomercyjnych innych niż ich pierwotne przeznaczenie w ramach zadań publicznych, dla których te dokumenty zostały wyprodukowane".

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej Ustawodawca nie wziął pod uwagę ukształtowanych już zasad dostępu do informacji publicznej, lecz mechanicznie dodał do istniejącego tekstu art. 2a „Ponowne wykorzystywanie informacji publicznej". Nie uwzględnił przy tym faktu, iż implementowana dyrektywa odnosiła się w istocie do udostępniania informacji publicznej, którego podstawowe zasady zostały już w Polsce ukształtowane, niekiedy nawet w sposób bardziej korzystny dla wnioskodawcy. Zamiast uzupełnić braki, które były podnoszone w ocenie Komisji Europejskiej, dodał do istniejącej ustawy rozwiązania zawarte w dyrektywie, mnożąc w ten sposób pewne byty.

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej Ustawodawca nie wziął pod uwagę ukształtowanych już zasad dostępu do informacji publicznej, lecz mechanicznie dodał do istniejącego tekstu rozdział 2a „Ponowne wykorzystywanie informacji publicznej". Nie uwzględnił przy tym faktu, iż implementowana dyrektywa odnosiła się w istocie do udostępniania informacji publicznej, którego podstawowe zasady zostały już w Polsce ukształtowane, niekiedy nawet w sposób bardziej korzystny dla wnioskodawcy.

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej Art. 23a. 1. Wykorzystywanie przez osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej informacji publicznej lub każdej jej części, będącej w posiadaniu podmiotów, o których mowa w ust. 2 i 3, niezależnie od sposobu jej utrwalenia (w postaci papierowej, elektronicznej, dźwiękowej, wizualnej lub audiowizualnej), w celach komercyjnych lub niekomercyjnych, innych niż jej pierwotny publiczny cel wykorzystywania, dla którego informacja została wytworzona, stanowi ponowne wykorzystywanie informacji publicznej i odbywa się na zasadach określonych w niniejszym rozdziale.

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej Definicja legalna w znikomym stopniu oddaje znaczenie prawa do ponownego wykorzystywania informacji publicznej. Prawo dostępu do informacji w celu ponownego wykorzystywania polega na wyjściu poza polityczne, obywatelskie prawo dostępu do informacji, lecz zakłada osiąganie pewnego elementu korzyści przez wnioskodawcę.

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej Art. 23b. 1. Informacje publiczne są udostępniane w celu ich ponownego wykorzystywania bez ograniczeń warunkami i bezpłatnie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 23c. 2. Podmiot zobowiązany może określić warunki ponownego wykorzystywania informacji publicznej dotyczące: 1)   obowiązku poinformowania o źródle, czasie wytworzenia i pozyskania informacji publicznej od podmiotu zobowiązanego, 2)   obowiązku dalszego udostępniania innym użytkownikom informacji w pierwotnie pozyskanej formie, 3)   obowiązku informowania o przetworzeniu informacji ponownie wykorzystywanej, 4)   zakresu odpowiedzialności podmiotu zobowiązanego za przekazywane informacje.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Rozważając kryterium pochodzenie informacji można wyróżnia trzy rodzaje źródeł informacyjnych: źródła ogólnodostępne (np. mass media, Internet i dostępne w nim bazy danych, oficjalnie publikowane dane agend rządowych, wydawnictwa branżowe i specjalistyczne, publikacje akademickie, archiwa prasowe), źródła o ograniczonej dostępności, do których dostęp wymaga poniesienia określonych nakładów (są to np.kartoteki policyjne, w tym rejestr skradzionych samochodów, PESEL – baza danych o obywatelach dostępna tylko dla niektórych instytucji, firmy ubezpieczeniowe, banki, urzędy skarbowe, urzędy celne, urzędy stanu cywilnego) źródła relatywnie niedostępne, do których dostęp wymaga wykorzystania metod niejawnych np. podsłuchu, obserwacji (np. ustalenie faktycznej działalności firmy, ustalenie numeru i stanu konta bankowego).

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Prawo do informacji publicznej zostało określone w art. 3 ust. 1 u.d.i.p. jako uprawnienie do: uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego, wglądu do dokumentów urzędowych,   dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Przepis ten wskazuje jak prawo dostępu do informacji publicznej może być realizowane. Warto zwrócić uwagę na podstawowy sposób realizacji tego prawa, mianowicie dostęp do dokumentów urzędowych. Należy pamiętać, że dokument urzędowy jest nośnikiem informacji i nie może być z nią utożsamiany. Przecież często się może zdarzyć, iż potrzebna informacja publiczna jest rozproszona, zawarta w kilku dokumentach bądź w żadnym. Dlatego też ustawodawca uwzględnia możliwość uzyskania informacji przetworzonej aby brak zlokalizowania danych w jednym miejscu nie stanowił bariery w uzyskaniu żądanej informacji publicznej.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Zgodnie z normami prawnymi wynikającymi z ustawy, udostępnianie informacji publicznych odbywać się będzie następująco: przez ogłoszenie w Biuletynie Informacji Publicznej, na wniosek zainteresowanego podmiotu, w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych bądź przez zainstalowanie w nich urządzeń umożliwiających zapoznanie się z informacją publiczną (art. 11 u.d.i.p.), poprzez zapewnienie wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów i udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Wywieszenie informacji publicznej w miejscach ogólnie dostępnych ( art. 11 u.d.i.p.) może zostać zrealizowane zarówno przez udostępnienie informacji na tablicach ogłoszeń dostępnych na korytarzach czy przed urzędem, w punktach informacyjnych, albo też zainstalowanie w tych miejscach urządzenia umożliwiającego zapoznanie się z tą informacją. Wyłożenie lub wywieszenie informacji powinno nastąpić w pomieszczeniu organu, miejsce to powinno być ogólnodostępne i odpowiednio oznakowane przez organ obowiązany. Punkt 2 art. 11 nie precyzuje, o jakie urządzenia chodzi. Można zatem domniemywać, że podmiot udostępniający informacje dysponuje w tym zakresie pełną dowolnością. Najprostszym - choć niekoniecznie najtańszym - sposobem jest zainstalowanie komputera włączonego do sieci Internet, np. w sali biblioteki publicznej, holu urzędu gminy.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Informacje, które nie zostały udostępnione w BIP lub w drodze wyłożenia bądź wywieszenia udziela się na wniosek (art. 10 ust. 1 u.d.i.p.). Te, których można udzielić niezwłocznie, udostępnia się w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. Podmiot udostępniający ma obowiązek zapewnić możliwość ich kopiowania lub wydrukowania bądź przesłania albo przeniesienia na powszechnie stosowany nośnik. Informacje udostępnia się bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Jeśli w tym czasie jest to niemożliwe, podmiot zobowiązany powiadamia o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację (najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy od złożenia wniosku). Informacje przekazuje się w sposób i w formie wskazanych we wniosku. Odstępstwo od tej reguły jest usprawiedliwione tylko, gdy podmiot zobowiązany nie dysponuje odpowiednimi środkami technicznymi.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej Art. 18. 1. Posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów są jawne i dostępne. 2. Posiedzenia kolegialnych organów pomocniczych organów, o których mowa w ust. 1, są jawne i dostępne, o ile stanowią tak przepisy ustaw albo akty wydane na ich podstawie lub gdy organ pomocniczy tak postanowi. 3. Organy, o których mowa w ust. 1 i 2, są obowiązane zapewnić lokalowe lub techniczne środki umożliwiające wykonywanie prawa, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3. W miarę potrzeby zapewnia się transmisję audiowizualną lub teleinformatyczną z posiedzeń organów, o których mowa w ust. 1. 4. Ograniczenie dostępu do posiedzeń organów, o których mowa w ust. 1 i 2, z przyczyn lokalowych lub technicznych nie może prowadzić do nieuzasadnionego zapewnienia dostępu tylko wybranym podmiotom.

Realizacja prawa do ponownego wykorzystania informacji publicznej Art. 23g. 1. Ponowne wykorzystywanie informacji publicznej odbywa się przez ponowne wykorzystywanie informacji publicznej: 1)   udostępnionej na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, 2)   udostępnionej w sposób inny niż w Biuletynie Informacji Publicznej, 3)   udostępnionej w centralnym repozytorium, 4)   przekazanej na wniosek o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej. 2. Przekazanie informacji publicznej w celu jej ponownego wykorzystywania następuje na wniosek, w przypadkach gdy: 1)   informacja publiczna nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej lub w centralnym repozytorium, chyba że została udostępniona w inny sposób i zostały określone warunki jej ponownego wykorzystywania, albo 2)   wnioskodawca zamierza wykorzystywać informację publiczną na warunkach innych niż zostały dla tej informacji określone.

Odmowa dostępu do informacji publicznej Odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji przez organ władzy publicznej następują w drodze decyzji administracyjnej do której stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 16 u.d.i.p.). Ustawodawca wprowadził pewne odrębności w wydawaniu tych decyzji administracyjnych, w porównaniu do zasad przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego dla odwołań od decyzji. Są nimi: odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni, uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawierać musi także imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania, oraz oznaczenie podmiotów, ze względu na których dobra wydano decyzję odmowną.

Odpowiedzialność za nieudostępnienie informacji W celu zagwarantowania rzeczywistej realizacji prawa obywateli do informacji publicznej ustawodawca wprowadził do ustawy przepis karny, na mocy którego osoba, która wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi nie udostępnia takiej informacji , podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Zgodnie z orzecznictwem karalne jest również: wprowadzenie w błąd zaniechanie gromadzenia informacji , jednak w tym przypadku prawidłowe byłoby zastosowanie przepisy 233 KK (typ przestępstwa niedopełnienia obowiązków służbowych).