OCHRONA DANYCH O STANIE ZDROWIA - ZARYS PROBLEMATYKI -

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty

„DANE OSOBOWE” - wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. „PRZETWARZANIE DANYCH” - jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych. „SYSTEM INFORMATYCZNY” - zespół współpracujących ze sobą urządzeń, programów, procedur przetwarzania informacji i narzędzi programowych zastosowanych w celu przetwarzania danych.

Przetwarzanie danych medycznych prowadzone jest na wielu płaszczyznach przez szereg różnorodnych podmiotów. Powszechność w tym obszarze niewątpliwie warunkowana jest postępującym rozwojem systemów informatycznych pozwalających na błyskawiczne archiwizowanie i wszechstronne opracowanie danych. Skala przetwarzania danych medycznych oraz ich szczególny charakter wymogła potrzebę tworzenia szczegółowych ram prawnych legitymizujących taką działalność i zabezpieczających interes osób których dane zostały poddane przetwarzaniu. Problematyka ta znalazła odzwierciedlenie w szeregu aktów prawnych tak systemów krajowych jak i międzynarodowych, zaś standardy ochrony wyznaczane były także w drodze orzecznictwa sądowego.

Konstytucyjny standard ochrony danych osobowych. Art. 51 Konstytucji RP Konstytucyjny standard ochrony danych osobowych.

Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.

Dane o stanie zdrowia należą do szczególnej kategorii danych osobowych zwanych zamiennie „sensytywnymi” bądź „wrażliwymi”.

„Dane sensytywne” obejmują informacje o: - pochodzeniu rasowym lub etnicznym, - poglądach politycznych, - przekonaniach religijnych lub filozoficznych, - przynależności wyznaniowej, partyjnej lub związkowej, - stanie zdrowia, - kodzie genetycznym, - nałogach - życiu seksualnym

Obowiązuje generalny zakaz przetwarzania danych sensytywnych. Wyłączenie zakazu może nastąpić jedynie w sytuacjach wyraźnie wskazanych ustawowo. Dane o stanie zdrowia to zarówno sensu stricte dane medyczne jak także dane o jej nałogach, upośledzeniach umysłowych, wcześniejsze, obecne i przyszłe dane o zdrowiu psychicznym, dane genetyczne. Prawo do ochrony danych o stanie zdrowia wchodzi w zakres szeroko rozumianego prawa prywatności. Szczególna ochrona tych danych wynika z faktu, że ich ujawnienie w określonym kontekście może całkowicie zniszczyć prywatność danej osoby (orzecz. Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu).

Dopuszczalność przetwarzania danych sensytywnych w świetle ustawy o ochronie danych osobowych: 1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę na piśmie, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych, 2) przepis szczególny innej ustawy zezwala na przetwarzanie takich danych bez zgody osoby, której dane dotyczą, i stwarza pełne gwarancje ich ochrony, 3) przetwarzanie takich danych jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby, gdy osoba, której dane dotyczą, nie jest fizycznie lub prawnie zdolna do wyrażenia zgody, do czasu ustanowienia opiekuna prawnego lub kuratora, 7) przetwarzanie jest prowadzone w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych i są stworzone pełne gwarancje ochrony danych osobowych, Dla zapewnienia legalności przetwarzania danych wystarczy spełnienie którejkolwiek z podanych przesłanek.

Legitymizacja przetwarzanie danych o stanie zdrowia, w obrębie praw polskiego, następuje w szeregu ustaw szczegółowych tj. np.: ustawa o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, ustawa o pomocy społecznej, ustawa o działalności leczniczej, i inne.

Art. 40 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. Ustawowa dopuszczalność ujawnienia tajemnicy zachodzi gdy: 1) tak stanowią ustawy, 2) badanie lekarskie zostało przeprowadzone na żądanie uprawnionych, na podstawie odrębnych ustaw, organów i instytucji; wówczas lekarz jest obowiązany poinformować o stanie zdrowia pacjenta wyłącznie te organy i instytucje, 3) zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób, 4) pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy, po uprzednim poinformowaniu o niekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia, 5) istnieje potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innemu lekarzowi lub uprawnionym osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń, Ujawnienie tajemnicy może nastąpić wyłącznie w niezbędnym zakresie. Co do zasady lekarz jest związany tajemnicą także po śmierci pacjenta. Naruszenie tajemnicy – odpowiedzialność karna art. 266 k.k. Nie stanowi naruszenia tajemnicy lekarskiej składanie przez lekarza zeznań i wyjaśnień w zakresie okoliczności objętych postępowaniem w trakcie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy ( por. art. 59 ust. 4 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 roku o izbach lekarskich.)

Tajemnica lekarska w postępowaniu karnym. Zgodnie z art. 180 § 2 Kodeksu postępowania karnego osoby obowiązane do zachowania min. tajemnicy lekarskiej mogą być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. Zezwolenia na przesłuchanie udziela sąd.

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego – szczególne standardy ochrony ( por. art. 50-52). Osoby wykonujące czynności wynikające z tej ustawy obowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą wiadomość w związku z wykonywaniem tych czynności. Od obowiązku zachowania tajemnicy osoby te są zwolnione w stosunku do: 1) lekarza sprawującego opiekę nad osobą z zaburzeniami psychicznymi; 2) właściwych organów administracji rządowej lub samorządowej co do okoliczności, których ujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej; 3) osób współuczestniczących w wykonywaniu czynności w ramach pomocy społecznej, w zakresie, w jakim to jest niezbędne; 4) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Biura Ochrony Rządu i ich upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych; 5) policjanta, upoważnionego pisemnie przez kierownika jednostki organizacyjnej Policji, prowadzącego czynności operacyjno-rozpoznawcze w zakresie poszukiwań i identyfikacji osób.

Ochrona zdrowia psychicznego – cd. W dokumentacji dotyczącej badań lub przebiegu leczenia osoby, wobec której podjęto czynności wynikające z tej ustawy, nie utrwala się oświadczeń obejmujących przyznanie się do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. Zasadę tę stosuje się również do dokumentacji dotyczącej badań przeprowadzonych na żądanie uprawnionego organu.   Nie wolno przesłuchiwać osób obowiązanych do zachowania tajemnicy, stosownie do przepisów niniejszego rozdziału, jako świadków na okoliczność wypowiedzi osoby, wobec której podjęto czynności wynikające z niniejszej ustawy, co do popełnienia przez nią czynu zabronionego pod groźbą kary. Powyższy zakaz stosuje się również do lekarzy wykonujących czynności biegłego.

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (por. art. 26 ust. 2-3) W przypadku rozpoznania zakażenia, które może przenosić się drogą kontaktów seksualnych, lekarz lub felczer ma obowiązek poinformować zakażonego o konieczności zgłoszenia się do lekarza partnera lub partnerów seksualnych zakażonego.   Informację o powiadomieniu zakażonego o w/w obowiązku wpisuje się do dokumentacji medycznej i potwierdza podpisem zakażonego.

Art. 23 - 29 Kodeksu Etyki Lekarskiej Tajemnica lekarska w ujęciu norm etycznych obowiązujących lekarza

Art. 22 ustawy o działalności ubezpieczeniowej Zasady udostępniania danych o stanie zdrowia zakładom ubezpieczeniowym.

Konkluzje szczególny charakter danych o stanie zdrowia, wieloaspektowe i szczegółowe regulacje prawne obowiązujące w tym zakresie, standard tajemnicy zawodowej, szeroki zakres odpowiedzialności,

Dziękuję za uwagę.