Naukowy charakter pracy dyplomowej Jej celem jest: dążenie do poznania istoty jakiegoś zjawiska wykrycie zasad lub reguł działania w organizacji czy funkcjonowaniu określonego przedmiotu. Inne warunki: obiektywny dobór materiału badawczego jego uporządkowanie i selekcja uzasadniona poprawność przyjętej metody rozwiązanie oparte na logicznym, jasnym wywodzie i przemyślanych wynikach. Praca nie jest naukowa: podaje jedynie fakty jest zbiorem informacji, nie zawiera cech twórczych.

Cele pisania pracy dyplomowej Zaprezentowanie wiedzy i umiejętności metodycznych piszącego. Uzyskanie wyników. W pracy weryfikowane są: Zdolność do prawidłowego formułowania problemów Poprawność wywodów Sposób gromadzenia materiału Stosowane metody Umiejętność interpretacji wyników Uzasadnienie doboru literatury Umiejętny przegląd literatury

Cele pracy dyplomowej (wg M. Święcickiego) Ukształtowanie następujących umiejętności: Czynne posługiwanie się nabytą w czasie studiów wiedzą; Rozszerzenie wiedzy przez samodzielne poszukiwanie w istniejących opracowaniach naukowych; Obserwowanie i analizowanie otaczających zjawisk (zwłaszcza tych, z którymi będziemy mieli do czynienia w praktycznej działalności); Dostrzeganie prawidłowości występujących w obrębie tych zjawisk; Budowanie samodzielnie prawidłowych konstrukcji logicznych; Stosowanie metod pracy naukowej; Prowadzenie logicznego toku wywodów; Ćwiczenie w myśleniu naukowym; Posługiwanie się jasnym i precyzyjnym językiem.

Przebieg badania w pracach dyplomowych

Schemat badań w pedagogice Postawienie i sformułowanie problemów Na jakie pytanie szukamy odpowiedzi? Co jest dane, a co niewiadome? Przyjęcie hipotez roboczych Jakie są najbardziej prawdopodobne odpowiedzi na zadane pytania? Do jakich konsekwencji prowadzi ich przyjęcie? Jakie bardziej szczegółowe problemy z tego wynikają? Wyłonienie zmiennych. Jakie zmienne niezależne i zależne występują w przyjętych problemach i hipotezach? Jakie inne zmienne należy uwzględnić? Dobór wskaźników do każdej zmiennej. Czy każda zmienna jest tak sformułowana, że jej występowanie można stwierdzać poprzez obserwację? Wybór metody badań. Za pomocą jakiej metody badawczej można najlepiej zmierzyć występowanie i nasilenie każdej zmiennej oddzielnie? Opracowanie techniki badawczej Jaką konkretną techniką można najlepiej rejestrować występowanie wskaźników? Opracowanie procedury badań Na jakiej liczbie przypadków należy zbierać materiały badawcze? W jaki sposób dokonać ich wyboru? Jakie grupy badawcze wyłonić i jak je zróżnicować? W jakich odstępach czasu i warunkach przeprowadzać pomiary?

Terminy używane w metodologii (S. Nowak): problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie. Hipoteza: zdanie wymagające sprawdzenia, przyjęte jako założenie w celu wyjaśnienia jakiegoś zjawiska. Hipoteza może być udowodniona przez zebranie danych popierających wysuwaną zależność lub obalona przez brak takich danych albo uzyskanie danych świadczących o fałszywości założenia (Pilch). (S. Nowak): zmienne zależne to te, które są przedmiotem konkretnego badania, a zmienne niezależne to te od których zależą zmienne zależne, czyli które oddziałują na zmienną zależną. (T. Pilch): wskaźnik to pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie którego wnioskujemy, iż zachodzi zjawisko, które nas interesuje. Sformułowanie problemów i hipotez upoważnia do wyodrębnienia zmiennych i wskaźników. Przykłady hipotez: . Nauczyciele akceptują wdrażaną obecnie reformę oświaty, ale jej założenia budzą wśród nich wiele niepokoju. Uważają, ze władze lokalne nie zapewniają wszystkim szkołom dobrej kondycji materialno- bytowej. 2. Proces demokratyzacji, autonomii i samorządności szkoły oceniają pozytywnie. Demokratyczna i autonomiczna szkoła ich zdaniem stwarza odpowiednie warunki dla przemian i rozwoju edukacji. Także i samorządność szkoły spełnia pomocną rolę w tworzeniu nowej rzeczywistości szkolnej Przykłady problemów Jak nauczyciele rozumieją założenia obecnej reformy szkolnictwa? 2. Co sądzą nauczyciele o autonomii, demokratyzacji i samorządności szkół i w czym się ona według nich przejawia? Zmienne zalezne: . Ocena założeń wdrażanej obecnie reformy edukacji. 2. Ocena procesu demokratyzacji, autonomii i samorządności szkół Zmienne niezalezne . Płeć. 2. Staż pracy w oświacie. 3. Wykształcenie. 4. Rodzaj szkoły, w której pracują badani nauczyciele Wskaźnik: poglądy nauczycieli w postaci ich opinii o przedmiotach oceny badanych zjawisk, na podstawie poszczególnych twierdzeń w skali pięciostopniowej.

Metody badawcze (S. Nowak) metody badawcze to przede wszystkim typowe i powtarzalne sposoby zbierania, opracowywania, analizy i interpretacji danych empirycznych (czyli poznawanych w drodze doświadczenia), służące do uzyskania maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na stawiane w nich pytania.

Rodzaje metod badawczych Metody przetwarzania materiałów Analiza i synteza Wyłączanie i włączanie cech Indukcja i dedukcja Ujęcia ilościowe i jakościowe Metody systematyzowania wyników Interpretowanie Wnioskowanie Dowodzenie Definiowanie Hipoteza Analiza polega na podzieleniu przedmiotu badania na części składowe i badaniu każdej części osobno Synteza – składanie, zestawienie, ujmowanie czegoś jako całości. Wyłączanie cech (abstrahowanie) – wyodrebnienie pewnych składników z jakiegoś zbioru i pozostawienie innych jego elementów. Włączanie cech zespalanie cech. Indukcja – od szczegółu do ogółu – wyciąganie wniosku z przesłanek Dedukcja – od ogółu do szczegółu – wnioskowanie zgodne z kierunkiem logiki. Ujęcia ilościowe – opierają się na statystyce Ujęcia jakościowe – uzupełniają ujęcia ilościowe, są bardziej subiektywne, np. głęboka znajomość opracowanego tematu i gruntowne przemyślenie uzyskanych zestawień. Interpretowanie – wyjaśnianie wyników. Wnioskowanie – proces polegający na wysunięciu nowej prawdy z wielu poznanych wcześniej prawd. Dowodzenie – wnioskowanie dedukcyjne – z wielu przesłanek wynika logiczny wniosek. Definiowanie – formułowanie użytych wyrazów, ich zakresu i treści, w celu ułatwienia myślenia i porozumiewania się. Definicja jest trafna, gdy ujmuje dany przedmiot czy pojęcie tak, aby można go było odróżnić od innych. Hipoteza – przypuszczenie, że badane zjawisko może kształtować się w określony sposób.

Analiza polega na podzieleniu przedmiotu badania na części składowe i badaniu każdej części osobno Synteza – składanie, zestawienie, ujmowanie czegoś jako całości. Wyłączanie cech (abstrahowanie) – wyodrębnienie pewnych składników z jakiegoś zbioru i pozostawienie innych jego elementów. Włączanie cech zespalanie cech. Indukcja – od szczegółu do ogółu – wyciąganie wniosku z przesłanek Dedukcja – od ogółu do szczegółu – wnioskowanie zgodne z kierunkiem logiki. Ujęcia ilościowe – opierają się na statystyce Ujęcia jakościowe – uzupełniają ujęcia ilościowe, są bardziej subiektywne, np. głęboka znajomość opracowanego tematu i gruntowne przemyślenie uzyskanych zestawień. Interpretowanie – wyjaśnianie wyników. Wnioskowanie – proces polegający na wysunięciu nowej prawdy z wielu poznanych wcześniej prawd. Dowodzenie – wnioskowanie dedukcyjne – z wielu przesłanek wynika logiczny wniosek. Definiowanie – formułowanie użytych wyrazów, ich zakresu i treści, w celu ułatwienia myślenia i porozumiewania się. Definicja jest trafna, gdy ujmuje dany przedmiot czy pojęcie tak, aby można go było odróżnić od innych. Hipoteza – przypuszczenie, że badane zjawisko może kształtować się w określony sposób.

Układ treści pracy Wstęp Część teoretyczna Część szczegółowa Wnioski Bibliografia Aneksy

Elementy pracy dyplomowej 1 Założenia przyjęte przy podejmowaniu badań, Problem główny i problemy szczegółowe, Formułowanie hipotezy badawczej, Metody badawcze, Teren badań, Procedurę badań, Organizację procesu badawczego, Trudności w prowadzeniu badań, Tło badań, Źródła badań. Wstęp Cel pracy Przedmiot badań Zakres badań Metoda badań Układ konstrukcji pracy Wkład własny Część teoretyczna – omawia się proces tworzenia pracy Stosowaną terminologię, Literaturę, Stan badań, Wstęp pisze się po opracowaniu pozostałych części pracy (na końcu). Pisze się go bez podziału treści na punkty. Część teoretyczna jest wyodrębniona jako oddzielny rozdział i stanowi pierwszy numerowany rozdział pracy. Przedstawia się tutaj merytoryczne tło badań, dokonuje przeglądu literatury, metod, źródeł danych, stanu badań nad danym zjawiskiem (przedmiotem badań).

Elementy pracy dyplomowej 2 Część szczegółowa Prezentuje się tu materiały z badań, omawia wyniki w kontekście literatury. Może mieć jeden lub kilka rozdziałów. Na zakończenie umieszcza się krótkie podsumowanie (nie wnioski!) Wnioski Czy osiągnięto cel badania, Wyniki weryfikacji hipotezy badawczej, Ocenia się metodologię badań, Daje własne propozycje, Sposób wdrażania wyników, Propozycje dalszych badań W monografii pedagogicznej zamiast wniosku zamieszcza się podsumowanie.

Elementy pracy dyplomowej 3 Aneks Umieszcza się tu materiały potrzebne do uzasadnienia treści pracy: Tabele, wykazy, wzory narzędzi badawczych, kwestionariusze... Wzory dokumentów już wcześniej stosowanych, Zestawienia, wykazy, wydruki, Własne rysunki nie mieszczące się w pracy