Etyka zawodowa prawników - wprowadzenie Etyka zawodów prawniczych

W samym sposobie teoretyzowania na tematy moralne w ogóle widoczne jest pewne rozróżnienie: deontologia jako etyka obowiązków różni się od etyki oceniającej czyny ze względu na moralnie dobre cele lub pożądane konsekwencje, zwanej etyką teleologiczną lub konsekwencjolistyczną. Różni się ona także od etyki cnót osobistych, która jest najstarszym sposobem wyjaśniania natury moralności.

Kodeksy etyczne są traktowane podobnie do aktów prawnych, gdyż zawierają normy tworzone przez korporacje zawodowe z upoważnienia ustawowego, a ich naruszenie pociąga za sobą odpowiedzialność dyscyplinarną.

W sprawach dyscyplinarnych orzekają sądy dyscyplinarne korporacji zawodowych. Ich orzeczenia podlegają kontroli Sądu Najwyższego.

Mimo tych prawnych powiązań wysuwane są różne argumenty przeciwko objaśnianiu natury moralności zawodowej z jurydycznego punktu widzenia.

Ustawy dotyczące zawodów prawniczych upoważniają samorząd zawodowy do ustalania zasad etyki zawodowej. Według dominującego poglądu nie chodzi o ustanawianie norm etyki zawodowej, a raczej o ich odkrywanie, porządkowanie i systematyzowanie jako istniejących niezależnie od tego formalnego aktu.

Quasi – prawny charakter zasad etyki zawodowej sprawia niekiedy, że zbiory etyki zawodowej są traktowane jako swoiste instrukcje postępowania prawników.

Źródła etyki zawodowej Są one poszukiwane w indywidualnym i zbiorowym korporacyjnym doświadczeniu wartości, które rozumiane są intuicyjnie w codziennej etyczno – zawodowej praktyce prawników.

Etyczna wspólnota komunikacyjna Korporacja prawników może być charakteryzowana jako etyczna wspólnota komunikacyjna posiadająca własną świadomość aksjologiczną.

Zawody zaufania publicznego Polegają zawsze na świadczeniu pomocy prawnej innym ludziom, z reguły w sytuacjach zagrożenia dla ich rozmaitych dóbr. Dobra te są również cenione w wymiarze ogólnospołecznym, a służenie ich ochronie uznawane jest za realizację istotnych wartości i potrzeb społecznych.

Zawody zaufania publicznego Wykonywanie takiego zawodu łączy się z przyjmowaniem informacji dotyczących sfery życia osobistego, a nawet intymnego innych ludzi. Wykonywanie zawodu zaufania publicznego wiąże się z określonymi obowiązkami np. zachowanie tajemnicy zawodowej.

Zawody zaufania publicznego Poza odpowiednim przygotowaniem merytorycznym wymagana jest także określona postawa etyczna. Powinna się ona przejawiać w cechach osobowych i zachowaniach wysokiej moralnej próby, godnych i zasługujących na powszechny szacunek. „nieskazitelny charakter”; „rękojmia prawidłowego wykonywania zawodu”…

Relacje i role społeczne Według kategorii relacji podstawowe znaczenie mają interakcje społeczne, w których uczestniczą przedstawiciele zawodu i osoby, które korzystają z ich usług. Wzorem zawodu, którego tradycja jest najstarsza i jednocześnie najlepiej wyjaśniana przez kategorię relacji jest zawód lekarza.

Relacje i role społeczne Szczególny rodzaj relacji, który charakteryzuje lekarza i pacjenta można określić jako troskę. Najbliżej typowi relacji opartej na trosce wydaje się być zawód adwokata czy też radcy prawnego. Pomoc prawna świadczona przez przedstawicieli tych zawodów polega na tym, że klient oddaje swoje sprawy w ręce profesjonalisty.

Relacje i role społeczne Klient zdaje się na wiedzę i doświadczenie profesjonalisty, ufa, że prawnik nie nadużyje zaufania, z jakim zostały mu powierzone sekretne sprawy. Ważny jest element zaufania.

Relacje i role społeczne Element zaufania i oczekiwanie życiowej porady czyni tę relację bardzo złożoną. Nie powinna mieć ona charakteru zbytnio osobistego. Prawnik powinien zachować realną niezależność w ocenie spraw klienta, a także niezależność od własnych emocji wynikających z nadmiernego zaangażowania.

Relacje i role społeczne Rolę społeczną prawnika wyznaczają społeczna doniosłość zadań, które realizuje, miejsce danego zawodu w strukturze zawodowej oraz charakter czynności zawodowych wykonywanych w ramach danego zawodu.

Relacje i role społeczne Rolą sędziów jest wymiar sprawiedliwości; notariuszy nadawanie prywatnym dokumentom prawnym wymaganej treści i formy; adwokatów i radców prawnych – pomoc prawna. Wykonywanie poszczególnych zawodów prawniczych w różnym stopniu wiąże się z wchodzeniem w relacje społeczne.

Relacje i role społeczne Etyka sędziowska oparta jest głównie na kategorii roli społecznej, a nie relacji.

Kodeksy etyki zawodowej Wśród norm kodeksowych można wyróżnić kilka ich rodzajów ze względu na założone wartości: Normy, które można określić jako ściśle moralne; Normy określające wykonywanie zawodu; Normy dotyczące godności zawodu; Normy prakseologiczne.

Etyka zawodowa a moralność powszechna Etyka zawodowa prawników poprzez niektóre normy jest moralnością grupową, której nie da się odczytać jako uniwersalnej, bo z natury jest skierowana do wewnątrz grupy.

Etyczność prawnika Kompetencje etyczne prawnika w istocie są warunkiem poznania prawa. „tylko uczciwy prawnik może poznać (zrozumieć) prawo”.