POZNAJEMY KATALOG ALFABETYCZNY CZYLI KILKA SŁÓW O KATALOGACH FORMALNYCH Opracowała: Edyta Guznowska – nauczyciel-bibliotekarz Szkoły Podstawowej nr 13 przy ZS-6 w Żorach www.sp13zory.neostrada.pl/biblioteka

Zbiory biblioteczne W bibliotekach gromadzone są różnorodne zbiory, między innymi: książki, filmy na kasetach VHS oraz DVD, różne programy multimedialne, czasopisma. Zarówno wielkość, jak i różnorodność zbiorów bibliotecznych, powoduję, że bibliotekarz i czytelnik musi dysponować jakimś narzędziem, które będzie umożliwiało szybkie dotarcie do potrzebnego źródła informacji. Takim aparatem pomocniczym jest katalog biblioteczny.

Czym jest katalog? Katalog jest spisem dokumentów, obiektów, które należą do określonego zbioru. Spis ten uporządkowany jest według określonych zasad. na przykład - katalog samochodowy - katalog mody - itp.

Czym jest katalog biblioteczny? Katalog biblioteczny jest spisem książek oraz innych zbiorów bibliotecznych, znajdujących się w danej bibliotece. Spis ten jest uszeregowany w określonym porządku i zawiera najważniejsze informacje o poszczególnych zbiorach bibliotecznych, zapisane na kartach katalogowych.

Karta katalogowa Karta katalogowa zawiera: opis bibliograficzny dokumentu bibliotecznego, hasło, sygnaturę, nr inwentarzowy i znak klasyfikacji/symbol działu - książki lub innego dokumentu, znajdującego się w bibliotece.

Opis bibliograficzny Dla każdego dokumentu w zbiorach bibliotecznych opracowuje się opis, który składa się z danych zaczerpniętych z tego dokumentu. Podstawowe składniki tego opisu to: nazwisko i imię autora lub autorów książki; tytuł i dodatek do tytułu książki; imię i nazwisko tłumacza, ilustratora; kolejność wydania; adres wydawniczy (miejsce, rok wydania i nawa wydawnictwa); ilość stron, map, ilustracji; format książki itp.

Hasło W katalogach możemy spotkać się z następującymi rodzajami haseł: HASŁO AUTORSKIE – czyli nazwisko i imię autora HASŁO TYTUŁOWE – czyli tytuł Hasło jest tym elementem, zamieszczonym na karcie katalogowej, który brany jest pod uwagę podczas porządkowania kart katalogowych.

HASŁO AUTORSKIRE (nazwisko i imię autora) jest podstawowym hasłem w katalogach; tylko w wyjątkowych sytuacjach hasło autorskie jest zastępowane hasłem tytułowym HASŁO TYTUŁOWE (tytuł dzieła) jest stosowane w katalogu tytułowym; jest także stosowane w innych katalogach w wyjątkowych sytuacjach, gdy: autor książki jest nieznany (książka jest napisana anonimowo) autorów książki jest więcej niż 3 książka jest napisana pod redakcją naukową

Układ kart katalogowych według haseł Karty katalogowe w katalogu bibliotecznym ułożone są alfabetycznie wg hasła autorskiego lub hasła tytułowego. Podstawowym hasłem w katalogach jest hasło autorskie. W katalogu tytułowym oraz w wyjątkowych przypadkach w katalogu alfabetycznym brane jest pod uwagę hasło tytułowe.

Sygnatura Sygnatura jest to oznaczenie znaku miejsca książki lub innego dokumentu bibliotecznego, wraz z jego indywidualnym oznaczeniem. Sygnatura pozwala odnaleźć daną książkę (lub inny dokument biblioteczny) na konkretnej półce.

Znak klasyfikacji / Symbol działu Jest to oznaczenie liczbowe lub literowe, które określa, do jakiego działu należy dana książka (lub inne dzieło biblioteczne). Zatem, po oznaczeniu znaku klasyfikacji lub symbolu działu, możemy zorientować się o czym jest dana książka (czy jest to na przykład książka geograficzna, czy powieść przygodowa itp.)

Rodzaje katalogów Katalogi formalne (uwzględniają cechy formalne książki, czyli autora i tytuł dokumentu, cechy fizyczne dokumentu – czy jest to książka, czy kaseta wideo, czy płyta DVD itd. W przypadku tych katalogów nie jest uwzględniana treść dokumentu.): - katalog alfabetyczny - katalog tytułowy - inne katalogi (np. katalog ilustrowany, katalog kaset wideo, itp.) Katalogi rzeczowe (uwzględniają treść książki)

Katalog alfabetyczny Jest to zbiór kart katalogowych z opisem wszystkich książek, które znajdują się w danej bibliotece. Karty katalogowe ułożone są alfabetycznie według hasła autorskiego (czyli nazwiska i imienia autora) – tylko w wyjątkowych przypadkach wykorzystywane jest tu hasło tytułowe (czyli tytuł książki): 1) książka napisana anonimowo; 2) praca napisana pod redakcją; 3) praca zbiorowa, gdzie autorów danej książki jest więcej niż 3. Z katalogu alfabetycznego korzystamy, gdy znamy autora książki.

Katalog tytułowy Jest to zbiór kart katalogowych z opisem książek, które znajdują się w danej bibliotece. Karty katalogowe ułożone są alfabetycznie według hasła tytułowego (czyli tytułu książki). Z katalogu tytułowego korzystamy, gdy znamy tytuł książki lub przynajmniej początkowe wyrazy tytułu.

Porównanie katalogu alfabetycznego i katalogu tytułowego KATALOG ALFABETYCZNY karty katalogowe są ułożone alfabetycznie wg hasła autorskiego (nazwisko i imię autora); korzystamy z niego gdy znamy autora książki; korzystając z katalogu alfabetycznego możemy dowiedzieć się jakie książki danego autora znajdują się w danej bibliotece KATALOG TYTUŁOWY karty katalogowe są ułożone alfabetycznie wg hasła tytułowego (tytuł książki); korzystamy z niego, gdy znamy tytuł książki, ale nie znamy autora danego dzieła

Utrwalenie wiadomości Podstawowym źródłem, w którym znajdziemy informacje na temat tego, jakie książki gromadzi dana biblioteka, jest ............... .................. W katalogu znajdują się karty katalogowe, zawierające opis książki, zwany opisem ................................... Wszystkie karty katalogowe w katalogu ułożone są ............................ Układ kart katalogowych wykorzystuje dwa rodzaje haseł: Hasło ................. (czyli nazwisko i imię autora książki); Hasło ................. (czyli tytuł książki), które stosowane jest w katalogu tytułowym, oraz w sytuacji, gdy książka napisana jest anonimowo, albo napisana pod redakcją naukową lub ma więcej niż 3 autorów. Opis bibliograficzny książki zawiera: ............................................... ............................................................................................................ ............................................................................................................

Sprawdź się Podstawowym źródłem, w którym znajdziemy informacje na temat tego, jakie książki gromadzi dana biblioteka, jest katalog alfabetyczny. W katalogu znajdują się karty katalogowe zawierające opis książki, zwany opisem bibliograficznym. Wszystkie karty katalogowe w katalogu ułożone są alfabetycznie. Układ kart katalogowych wykorzystuje dwa rodzaje haseł: Hasło autorskie (czyli nazwisko i imię autora książki); Hasło tytułowe (czyli tytuł książki), które stosowane jest w katalogu tytułowym, oraz w sytuacji gdy książka napisana jest anonimowo, albo napisana pod redakcją naukową lub ma więcej niż 3 autorów. Opis bibliograficzny książki zawiera: nazwisko i imię autora książki; tytuł i dodatek do tytułu książki; imię i nazwisko tłumacza, ilustratora; kolejność wydania; miejsce, rok wydania i nawa wydawnictwa; ilość stron, map, ilustracji; format książki.