Raport o sytuacji mikro i małych firm w roku 2013 Łódź, 11 marca 2014

Już po raz czwarty Bank Pekao przedstawia raport o sytuacji mikro i małych firm 7 tysięcy wywiadów z właścicielami firm, Badania prowadzone we wrześniu 2013 r., Wyniki na poziomie krajowym i lokalnym, Trendy za lata 2010-2013, Temat specjalny: „Eksport w mikro i małych firmach”, 16 konferencji regionalnych (III - IV 2014), "Pakiet trwałych korzyści" dla Klientów.   Kwestionariusz składał się z 69 pytań, 58 zadawanych co roku plus 11 związanych z eksportem, W poprzednich latach tematem specjalnym były środki unijne (2011) i e-gospodarka (2012), Konferencje regionalne we współpracy z Marszałkami i regionalnymi organizacjami biznesowymi – w ubiegłym roku uczestniczyło w nich 1300 osób , Pakiet trwałych korzyści efektem ubiegłorocznego raportu o e-gospodarki – specjalne oferty ze strony Google, Microsoft i home.pl dla mikro i małych firm (oraz Allianz i BIG) Mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, Małe firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników,

Mikro i małe firmy - kluczowe znaczenie dla polskiej gospodarki Udział mikro i małych firm w sektorze przedsiębiorstw 1,8 mln firm 4,7 mln osób 1,28 bln PLN 150 mld PLN 1,71 mln mikro firm i 55 tysięcy małych firm Najwięcej firm w woj. Mazowieckim, śląskim i wielkopolskim – łącznie 38% Najmniej firm w woj. opolskim, podlaskim i lubuskim i świętokrzyskim – łącznie 10% 52% zatrudnionych dotyczy zatrudnienia w przedsiębiorstwach - w całej gospodarce pracowało w 2011 14,2 mln osób, z czego 9 mln osób w przedsiębiorstwach Mikro i małe firmy w roku 2011 według danych GUS

Wyniki Raportu o sytuacji mikro i małych firm Plan prezentacji Wyniki Raportu o sytuacji mikro i małych firm Wyniki ogólne Wyniki dla województwa łódzkiego Temat specjalny – eksport w mikro i małych firmach

Wyniki Raportu o sytuacji mikro i małych firm Polska i województwo łódzkie

Ogólny wskaźnik koniunktury mikro i małych firm Osiem pytań składających się na Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm: Ogólna sytuacja gospodarcza Sytuacja branży Sytuacja firmy Przychody firmy Wynik finansowy firmy Zatrudnienie Długość oczekiwania na zapłatę Dostęp do zewnętrznego finansowania Pytania dotyczą oceny ostatnich i przyszłych 12 miesięcy

+ 4 pkt Wyraźne polepszenie nastrojów polskich przedsiębiorców… Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm - syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm + 4 pkt 8 pytań wchodzi w skład Wskaźnika – są podane na slajdzie 5 Wyniki prezentowane na slajdzie są srednią oceną ostatnich i przyszłych 12 miesięcy Wskaźnik wyliczony na podstawie 110 400 odpowiedzi (8 pytań dot. Ostatnich 12 miesięcy x 6900 firm + 8 pytań dot. Przyszłych 12 miesięcy x 6900 firm) Wynik najlepszy w całej historii – tym bardziej wart podkreślenia, że warunki makroekonomiczne w trakcie badania (wrzesień) były znacznie lepsze w roku 2010 i 2011 Wskaźniki w ramach badania mogą przyjmować wartości od 50 do 150, przy czym 50 oznacza „dużo gorzej”, 75 – „gorzej”, 100 – „ani lepiej, ani gorzej”, 125 – „lepiej”, 150 – „dużo lepiej”

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm …wynikające z wyższej oceny ostatnich 12 miesięcy i oczekiwanej znaczącej poprawy w 2014 roku Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Ostatnie 12 miesięcy Przyszłe 12 miesięcy + 6 pkt + 2 pkt Fenomen socjologiczny – co roku wynik dot. Przyszłości lepszy od oceny przeszłości, nawet jeśli stoi to w sprzeczności z prognozami makroekonomicznymi – tak było w ubiegłym roku, kiedy wiadomo było że Polsce może nawet grozić negatywny wzrost

Wszystkie 8 obszarów ocenione wyżej niż w poprzednim roku Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm R/R +10 + 7 + 4 + 3 + 3 Za wyjątkiem zatrudnienia, wyniki w każdym z obszarów najwyższe w całej historii badań Dużo lepsza niż rok temu ocena przyszłości: dla pięciu pytań (sytuacja gospodarcza, sytuacja branży, firmy, przychody, wynik finansowy), indeks za przyszłe 12 miesięcy wyższy co najmniej o 10 pkt. Od indeksu za ostatnie 12 miesięcy Ale tylko dla zatrudnienia (100,5) i dostępności finansowania (100) indeks wyprzedzający jest równy lub wyższy od 100. Żaden indeks za ostatnie 12 miesięcy nie przekracza 100 punktów + 1 + 2 + 2

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Poprawa Wskaźnika Koniunktury we wszystkich badanych branżach: produkcyjnej, usługowej, handlowej i budowlanej Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm +3 pkt +4 pkt +4 pkt +6 pkt Produkcja – stabilna sytuacja w długim okresie, co piąta firma jest eksporterem, Usługi – najwyższa ocena sytuacji w ostatnich 12 miesiącach – 91 pkt., najniższy poziom barier rozwojowych, Handel – tradycyjnie najniższe wskaźniki, problemem konkurencyjność innych firm (markety) i niska rentowność, Budownictwo – mimo największych barier, bardzo duży wzrost, wynikający głównie z najwyższej wartości wskaźnika wyprzedzającego (99,8 pkt; rok temu 90,4 pkt.); branża wybija się z dołka

Wysokość podatków i koszty pracy to główne bariery prowadzenia działalności Średnia wartość barier – 2,79 (rok temu – 2,9) Najwyższy średni wskaźnik barier dla małych firm (3,05) i branży budowlanej (2,88), najniższy dla usługowej (2,68), Wysokość podatków szczególnie wzrosła w grupie mikro firm; awans podatków na 1 miejsce W roku 2013 nie było żadnych poza wzrostem wysokości płacy minimalnej o 100 zł z dniem 1 stycznia 2013 r. (do 1600 zł) czynników, które miałyby wpływ na zwiększenie kosztów pracy. W roku 2012 było to zwiększenie składki rentowej. Poza tym nie było presji płacowej ze strony pracowników spowodowanej dość słabym wzrostem gospodarczym i niską inflacją. Dlaczego podatki na 1 miejscu? Spadek limitu pozwalającego się rozliczać z fiskusem w oparciu o ewidencję przychodów – w roku 2012 było to 662 tys. złote, w roku 2013 jedynie 615 tys. złotych. Według ostatnich posiadanych przeze mnie danych, na ewidencji przychodów bazowało 21% mikrofirm (w roku 2011). Wiele zatem firm mogło wypaść z tej formy rozliczanie się z fiskusem. W przypadku rozliczających się według stawki progresywnej podatku dochodowego – niezmieniający się od 2010 próg 85 tys. złotych, określający opodatkowanie na poziomie 18%. Karta podatkowa (w 2011 5,1% mikrofirm) – w roku 2013 stawki podatku wzrosły średnio o 4% w stosunku do roku 2012 – znacznie powyżej poziomu inflacji. W rankingu na wyższych pozycjach niż przed rokiem znalazły się bariery związane z podatkami, konkurencją i rentownością działalności Duży postęp jeśli chodzi o dostęp do finansowania zewnętrznego i zmniejszenie obciążeń biurokratycznych, Największe bariery strefy euro według badań Europejskiego Banku Centralnego to popyt na produkty i usługi oraz dostęp do finansowania (11 miejsce w badaniu Banku Pekao SA). Właściciele firm byli proszeni o skwantyfikowanie każdej z barier w skali od 1 (brak bariery) do 5 (bardzo ważna bariera)

Wysoko oceniona dostępność finansowania Ocena jakości usług doradczych świadczonych przez banki w zakresie kredytów Ocena dostępności zewnętrznego finansowania Dostęp do finansowania najwyżej oceniony spośród wszystkich indeksów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury W ostatniej edycji raportu Banku Światowego „Doing Business” Polska na 4 miejscu w kategorii „dostępność do kredytu” (w ogólnym rankingu Polska sklasyfikowana na 55 miejscu wśród 185 państw),

Województwo łódzkie – najpierw trochę oficjalnych statystyk Liczba mikro i małych firm Aktywne mikro firmy 114 568 (6,7%) Aktywne małe firmy 3 590 (6,5%) Aktywne mikro i małe firmy na 1000 mieszkańców 46,6 (Polska 45,8) Zatrudnienie Mikro firmy 241 017 (6,9%) Małe firmy 76 770 (6,5%) Inwestycje Średnie nakłady (tys. PLN) mikro firmy 16,9 (Polska 16,5) Średnie nakłady inwestycyjne (mln. PLN) małe firmy 233,6 (Polska 341,1) Przychody Średnie przychody (tys. PLN) mikro firmy 381 (Polska 460) Średnie przychody (mln PLN) małe firmy 7,4 (Polska 9,5) Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w roku 2011, Główny Urząd Statystyczny

Ogólny wskaźnik koniunktury mikro i małych firm najwyższy w historii, ale nieco niższy niż średnio w Polsce Powiaty wokół Łodzi najbardziej zadowolone z poprzedniego roku. Miasto Łódź widzi najlepsze perspektywy Najniższe wskaźniki w podregionie piotrkowskim

Zatrudnienie i dostęp do finansowania to obszary ocenione wyżej niż średnio w Polsce -0,8 -0,9 -1,3 -1,6 -2,1 +0,2 +0,3 -0,8

Inwestycje w firmach były nieznacznie wyższe niż średnio w Polsce Inwestycje w firmach były nieznacznie wyższe niż średnio w Polsce. Prognozy na 2014 mniej optymistyczne Sieradz i miasto Łódź – najwyższy wskaźnik inwestycji za ubiegły rok W 2014 r. firmy rzadziej planują inwestować (najmniejszy spadek w skierniewickim) Przedsiębiorcy w Łodzi, pomimo dobrych perspektyw, ostrożnie podchodzą do inwestycji na 2014 rok (zamrożone „rezerwy”?)

Innowacyjność mikro i małych firm w woj. łódzkim ma się zwiększać Innowacja produktowa Innowacja procesowa Paradoks – Miasto Łódź najmniej innowacyjne. Ale planuje zwiększenie nakładów w innowacyjność. Pytanie w jaki sposób, jeżeli firmy nie planują zwiększenia nakładów na inwestycje.

Najważniejsze bariery rozwoju Częściej niż średnio w kraju firmy w łódzkim zwracają uwagę na: Konkurencję na rynku Biurokrację Niską rentowność działalności - to może się zmienić, bo ocena prognoz jest dobra (rosnąca ocena wyniku finansowego firmy): Popyt na produkty i usługi firmy (nieznaczne różnice)

Temat specjalny Raportu Eksport w mikro i małych firmach w Polsce i woj. łódzkim

Eksporterzy wśród mikro i małych firm mają się dobrze Ocena przychodów z eksportu Odsetek eksporterów: 8,6% (2010), 10,3% (2011), 11,6% (2012), 7,4% (2013), 1,76 mln aktywnych firm (2011) x 7,4% = 130 tys. Eksporterów, Przychody z eksportu = 103, przychody (dla wszystkich 7 tys. Firm) = 92, ale ocena przychodów z eksportu w ostatnich 12 miesiącach jest niższa o 1,4 punktu od takiej oceny z badania ubiegłorocznego Liczba firm eksportujących stabilna w sektorze małych firm, duża zmienność w sektorze mikro (krótkie kontrakty, jednorazowe umowy). 20% firm prowadzi działalność eksportową krócej niż 3 lata (aż 31% mikro firm i 14% małych firm) Największy odsetek eksporterów wśród producentów (19%), mniej w pozostałych branżach (około 5,5%), Odsetek eksporterów wg PARP (szacunki na bazie danych GUS) i MG (badania ankietowe) Działalność eksportową prowadziło w ostatnich 12 miesiącach: 7% firm mikro firm, 24% firm małych firm. Dane PARP   2007 2008 2009 2010 2011 Ogółem, w tym 3,4% 3,3% 3,6% 3,5% 3,9% Mikro 2,2% 1,8% 2,1% 2,0% 2,6% Małe 28,4% 32,0% 32,1% 32,4% 28,6% Średnie 43,9% 47,7% 48,6% 47,5% 45,0% Duże 64,3% 69,1% 66,1% 66,3% 66,9% Dane Ministerstwa Gospodarki (Trendy rozwojowe sektora MŚP)   1H2007 2H2007 1H2008 2H2008 1H2009 2H2009 1H 2010 2H2010 1H2011 2H2011 1H2012 2H2012 1H2013 Ogółem MŚP, w tym: 12% 10% 9% 8% 13% 15% Mikro 6% 4% Małe 27% 14% 22% 25% 17% 20% 19% 29% 24% Średnie 58% 30% 44% 35% 34% 41% 32% 50% 48% 38% 37%

Niemcy głównym rynkiem eksportowym mikro i małych firm Niemcy głównym rynkiem eksportowym mikro i małych firm. 25% firm opiera swoją działalność na eksporcie (> 50% przychodów) Główne rynki eksportowe Udział eksportu w przychodach Dominacja Niemiec – bliskość i wielkość rynku; najwięcej eksporterów do Niemiec w woj. Lubuskim (89% eksporterów działa na rynku niemieckim), zachodniopomorskim (86%) i dolnośląskim (69%). Struktura eksportu towarowego w 2012 roku: Niemcy – 25,1% 2. Wielka Brytania – 6,7% 3. Czechy – 6,3% 4. Francja – 5,8% 5. Rosja – 5,4% 6. Włochy – 4,9% 7. Holandia – 4,5% 8.Ukraina – 2,9% 9. Szwecja – 2,6% 10. Słowacja – 2,6% Pozostali – 33,2% Odległość do rynków zbytu istotnym czynnikiem dla eksportujących mikro i małych firm – gros eksportu kierowanego do sąsiednich krajów, Niemcy zdecydowanie najpopularniejszym rynkiem eksportowym, 19% eksporterów obecnych na rynku niemieckim handluje wyłącznie z tym krajem Emigracja do Wielkiej Brytanii i Irlandii motorem rozwoju eksportu na Wyspy, Znaczący w porównaniu z oficjalnymi danymi odsetek firm eksportujących na rynek skandynawski. W przypadku jednej czwartej polskich eksporterów powyżej 50% przychodów generowanych jest z działalności eksportowej, Jednocześnie dla prawie połowy firm, przychody z eksportu stanowią niewielki dodatek do przychodów generowanych na rynku krajowym.

Statystyczny eksporter współpracuje z kilkoma kontrahentami, pozyskiwanymi głównie poprzez bezpośrednie kontakty i przez internet Liczba kontrahentów Pozyskiwanie kontrahentów ¼ mikro firm współpracuje tylko z 1 kontrahentem – może to świadczyć o okazjonalnym charakterze współpracy, Ale aż 15-16% firm współpracuje z ponad 10 firmami zagranicą – to prawdziwi liderzy eksportu Firmy w niewielkim stopniu przy poszukiwaniu partnerów zagranicą korzystają z pomocy zewnętrznej (pośrednicy – 16%, inne firmy z branży – 14%, izby -3%), poszukują ich sami bezpośrednio, przez Internet lub na targach i wystawach W 2011 podawaliśmy, że od 2004 roku z pomocy unijnej skorzystało 11% mikro i małych firm Biorąc pod uwagę ogromnego „kopa” jakiego dostają firmy eksportujące, na pewno warto przeznaczyć spore środki pomocowe na wspieranie tych firm, które chcą rozpocząć lub już prowadzą działalność eksportową, 20% eksporterów korzystało ze wsparcia publicznego na rozwój eksportu targi i wystawy - 10%, doradztwo eksportowe - 3%, promocja - 3%,

Jakość produktów lub usług Dobra opinia o polskich produktach Atutem polskich mikro i małych firm jest połączenie wysokiej jakości i atrakcyjnej ceny Przewagi konkurencyjne w eksporcie Jakość produktów lub usług 85% Dobra opinia o polskich produktach 82% Atrakcyjna cena 78% Dlaczego eksportuję? Niezbędne zasoby: Już nie cena, ale jakość jest główną przewagą konkurencyjną – to samo wynika z case studies, Z badań NBP wynika, że w latach 2001-2012 tylko w jednym kwartale faktyczny kurs EUR/PLN był niższy od minimalnego kursu opłacalności – stąd najczęsciej wybieraną odpowiedzią była większa opłacalność eksportu niż działalności na rynku krajowym, Z naszych badań wynika że najwięcej innowacji wprowadzają firmy działające na rynku międzynarodowym Sprzedaż towarów czy usług na rynkach zagranicznych wymaga stałego dostosowywania oferty do zróżnicowanych potrzeb odbiorców, Innowacyjność niezbędna z punktu widzenia przewag konkurencyjnych polskich eksporterów – coraz większej roli jakości produktu lub usługi. 73% eksporterów planuje rozwijać działalność eksportową na nowe rynki lub nowych kontrahentów Polecamy!!! W tegorocznym raporcie case studies 19 eksporterów (klientów Banku Pekao)

Główne wyzwania eksporterów - bariery w eksporcie Ryzyko kursowe najistotniejszą z barier (55% ankietowanych uważa, że wprowadzenie euro będzie korzystne dla działalności eksportowej firmy), Konkurencja barierą dla połowy firm – duże firmy wygrywają efektem skali pozycją negocjacyjną, zasobami na promocję i marketing, na badania i rozwój, Ważną barierą jest prawidłowe oszacowanie popytu zagranicą – duża rola instytucji publicznych, Firmy odczuwają jeszcze spowolnienie gospodarcze zagranicą (niestabilna sytuacja zagranicą, opóźnienia w płatnościach – 30%), Bariera językowa nadal może być istotna (31%), Znikome znaczenie różnic kulturowych (prawie cały eksport do Europy lub Stanów Zjednoczonych).

Eksport mikro i małych firm w województwie łódzkim O 1 punkt procentowy wyższy wskaźnik liczby eksporterów niż średnio w kraju W ubiegłym roku odsetek był wyższy – wyniósł 12% Najwyższy odsetek w mieście Łodzi; z kolei w planach najwyższy w podregionie skierniewickim i mieście Łodzi

Kierunki eksportu mikro i małych firm w woj. łódzkim Główny kierunek bez niespodzianek – Niemcy Częściej firmy eksportują do Skandynawii W. Brytania i Irlandia – częściowo efekt emigracji Wysoko w rankingu Słowacja i Węgry (eksport tam częściej niż średnio w Polsce)

Podsumowanie Polska Najwyższa ocena prowadzenia działalności gospodarczej w historii badań Eksport bardzo pozytywnie wpływa na kondycję mikro i małych firm Coraz częściej nie tylko cena, ale też jakość przewagą konkurencyjną mikro i małych firm w eksporcie Główne bariery w eksporcie to ryzyko kursowe i konkurencja Łódzkie: Duże oczekiwania na 2014 rok, zwłaszcza w mieście Łodzi Najniższa ocena prowadzenia działalności w podregionie piotrkowskim Na razie firmy uruchamiają ‚rezerwy’, mało inwestują W planach rozwój innowacyjności Konkurencja na rynku, biurokracja i niska rentowność to częściej niż średnio w kraju wymieniane bariery Firmy oczekują, że rentowność ta będzie wzrastać 8% eksporterów wśród mikro i małych firm w Łódzkiem; odsetek ten ma rosnąć Niemcy, Skandynawia i Wyspy to główne kierunki eksportu łódzkich firm