FMS W SPORCIE I FIZJOTERAPII

Czym jest FMS? The Functional Movement Screen (FMS) jest baterią prostych prób ruchowych, służących do diagnozy zdrowych, aktywnych ruchowo populacji (sportowcy, strażacy, żołnierze) w celu oceny stopnia ryzyka wystąpienia u nich kontuzji, identyfikacji słabych ogniw łańcucha kinematycznego i dysfunkcyjnych wzorców ruchowych.

Historia FMS Koncepcja 7 testów ruchowych z 2 testami wykluczającymi najczęściej spotykane dysfunkcje, została stworzona przez amerykańskiego fizjoterapeutę Graya Cooka w 1995 roku. Od tamtej pory systematycznie ewaluowała i z prostego narzędzia służącego do oceny stanu zawodnika, stała się również punktem wyjścia do działań korekcyjnych czy też treningowych.

Zestaw do FMS Zawiera podstawę o wymiarach 5x15x150cm, drążek długi i 2 drążki krótkie (profesjonalne), kilka poprzeczek, gumę, własną miarę. Zestaw jest lekki oraz łatwy do transportu.

Ocena prób FMS Wynik wykonanej próby (są 3 próby dla każdego testu i punktowana jest najlepsza) oceniany jest w prostej skali jakości ruchu, od 0 do 3 punktów: 3 – bezbłędne, idealne wykonanie próby 2 – zadanie wykonane, ale ruch skompensowany 1 – brak wykonania zadania ruchowego 0 – ból podczas ruchu W razie jakichkolwiek wątpliwości należy przyznać wynik niższy.

Interpretacja wyników maksymalnie można uzyskać 21 punktów; jeżeli jakikolwiek z testów dał wynik 0 niezbędna jest konsultacja u specjalisty (lekarz, fizjoterapeuta), który dokładnie zdiagnozuje przyczynę i ją wyleczy; uzyskany wynik FMS poniżej ≤ 14 punktów oznacza, iż prawdopodobieństwo odniesienia kontuzji wykluczającej z treningu wzrasta o 15%; do zapisu służy specjalna karta oceny FMS.

Zalety FMS 7 prostych ćwiczeń oceniających funkcjonalną jakość ruchu; prosta skala oceny jakości ruchu; pozwala określić funkcjonalne ograniczenia i asymetrie, które mogą zmniejszać efekty treningu funkcjonalnego, siłowego lub sportowego i zaburzać czucie ciała; określa ryzyko wystąpienia kontuzji; znajduje „słabe ogniwo” łańcucha kinematycznego; umożliwia lepsze zindywidualizowanie treningu, co pozwoli osiągnąć korzystniejsze rezultaty.

Rodzaje testów FMS głęboki przysiad- Deep Squat© przeniesienie nogi nad płotkiem- Hurdle step© przysiad w wykroku- In- Line Lunge© ocena mobilności obręczy barkowej- Shoulder Mobility© aktywne uniesienie wyprostowanej nogi- Active Straight Leg Raise© ugięcie ramion w podporze- Trunk Stability Push Up© test stabilności rotacyjnej tułowia- Rotational Stability©.

Test 1- Deep Squat© Cel: obustronna ocena mobilności i stabilności w obrębie bioder, kolan, stawów skokowych, obręczy barkowej i górnej części tułowia. PW: stopy rozstawione na szerokość bioder z drążkiem trzymanym nad głową Ruch: przysiad. 3pkt 2pkt 1pkt

Test 1- Deep Squat© c.d.

Deep Squat© - znaczenie Wykonanie niskiego przysiadu wymaga pełnego zakresu ruchu zgięcia podeszwowego obu stóp, zgięcia w stawach kolanowych i biodrowych, wyprostu w piersiowym odcinku kręgosłupa oraz zgięcia i odwiedzenia w stawach barkowych. Niezdolność wykonania testu może świadczyć o ograniczeniu mobilności w piersiowej części kręgosłupa, obręczy barkowej lub stawach kończyn dolnych. Również deficyt stabilności w tych okolicach może skutkować niezdolnością uzyskania maksymalnego wyniku.

Test 2- Hurdle step© Cel: ocena mobilności i stabilności całego łańcucha kinematycznego kończyny dolnej i tułowia. PW: stanie obunóż, stopy na szerokość bioder, stopy dotykają płotka, drążek trzymany oburącz na barkach, równolegle do podłoża. Ruch: przeniesienie nogi nad płotkiem bez dotykania poprzeczki, dotknięcie piętą podłożą po drugiej stronie płotka i powrót. Wykonanie obustronne. 3pkt 2pkt 1pkt

Test 2- Hurdle step© c.d.

Hurdle step©- znaczenie Umiejętność bezbłędnego wykonania testu wymaga stabilności i mobilności nogi podporowej oraz mobilności kończyny przenoszonej nad płotkiem. Istotny dla testu jest pełny zakres ruchu zgięcia grzbietowego stopy, kolana i biodra oraz pełny wyprost w stawie biodrowym. Badany musi posiadać stabilność pozycji stania na jednej nodze. Niski wynik testu może być przyczyną słabej stabilności nogi podporowej lub ograniczonej jej mobilności, braku stabilizacji mięśni obręczy biodrowej.

Test 3- In- Line Lunge© Cel: ocena mobilności i stabilności całego łańcucha kinematycznego kończyny dolnej oraz jego poszczególnych komponentów, podczas asymetrycznego zadania ruchowego. PW: stopa nogi zakrocznej na linii na końcu podstawy, pięta nogi wykrocznej w odległości takiej jak długość podudzi. Nogi stojąc na podstawie ustawione w linii prostej. Drążek przylega do pleców. Ruch: przysiad w wykroku. 3pkt 2pkt 1pkt

Test 3- In- Line Lunge© c.d.

In- Line Lunge©- znaczenie Umiejętność bezbłędnego wykonania testu wymaga stabilności i mobilności nogi wykrocznej, jak i zakrocznej w zamkniętym łańcuchu kinematycznym. Niski wynik testu może świadczyć o słabej mobilności w obrębie biodra po obu stronach, niewystarczającej stabilności nogi wykrocznej (staw skokowy, kolanowy), braku równowagi w obrębie mięśni stawu biodrowego (funkcjonalne zmniejszenie mięśni zginaczy biodra).

Test 4- Shoulder Mobility© Cel: ocena mobilności obręczy barkowej podczas łącznych ruchów sięgania (rotacji wewnętrznej z przywiedzeniem, rotacji zewnętrznej z odwiedzeniem. PW: pozycja stojąca, kończyny górne zgięte w stawach barkowych do 90 stopni, dłonie w pięść, kciuk schowany w dłoni. Ruch: badany wykonuje ruch sięgania od góry (rotacja zewnętrzna i odwiedzenie) i od dołu (rotacja wewnętrzna i przywiedzenie), starając się dłonie ułożone na plecach zbliżyć maksymalnie do siebie . 3pkt 2pkt 1pkt

Shoulder Mobility©- znaczenie Umiejętność bezbłędnego wykonania testu wymaga pełnej mobilności podczas ruchów złożonych w obrębie kompleksu ramienno-łopatkowego. Niski wynik testu może świadczyć o zaokrągleniu pleców, wysunięciu łopatek do przodu, skróceniu mięśni klatki piersiowej. Zmianom długości mięśni towarzyszy nieprawidłowe ustawienie segmentów ciała, co ogranicza zakres ruchu ramienia.

Test 5- Active Straight Leg Raise© Cel: ocena zakresu ruchu mięśni grupy kulszowo-goleniowej. PW: leżenie tyłem z RR wzdłuż tułowia, podstawa deski pod dołami podkolanowymi. Ruch: badany zgina aktywnie wyprostowaną w kolanie kończynę dolną, utrzymując kontakt dołu podkolanowego kolana nogi przeciwnej z podstawą deski. Badający przykłada drążek w połowie uda. 3pkt 2pkt 1pkt

Test 5- Active Straight Leg Raise© c.d.

Active Straight Leg Raise© znaczenie Umiejętność bezbłędnego wykonania testu wymaga prawidłowego zakresu ruchu mięśni grupy kulszowo-goleniowej. Niski wynik testu może świadczyć o braku stabilności mięśni tułowia, ograniczonym zakresie ruchu mięśni kulszowo-goleniowych, zginaczy stawu biodrowego, nieprawidłowym ustawieniu miednicy. Ze względu na interakcję funkcji różnych grup mięśniowych wokół miednicy znaczne ograniczenie musi być szczegółowo zdiagnozowane.

Test 6- Trunk Stablility Push Up© Cel: ocena stabilności tułowia w płaszczyźnie strzałkowej podczas symetrycznej pracy ramion. PW: podpór przodem (stopy na szerokość bioder, kolana proste , dłonie na szerokość barków na wysokości czoła ( dla mężczyzn ) lub policzków (dla kobiet). Ruch: badany wykonuje ugięcie ramion tzw. ”pompkę”. 3pkt 2pkt 1pkt

Trunk Stablility Push Up©- znaczenie Umiejętność bezbłędnego wykonania testu wymaga oprócz odpowiedniej siły mięśniowej ramion prawidłowej stabilności tułowia w płaszczyźnie strzałkowej. Słaby wynik testu świadczy o niewystarczającej pracy mięśni stabilizującej tułów (kompleks miedniczno-lędźwiowy).

Test 7- Rotational Stability© Cel: ocena wielopłaszczyznowej stabilności tułowia w połączeniu z niezależnymi ruchami kończyn dolnych i górnych. PW: klęk podparty z ustawieniem bioder i barków pod kątem 90 stopni względem tułowia, kolana pod kątem prostym, między kolanami znajduje się podstawa. Ruch: wyprost kończyny górnej i dolnej po tej samej stronie ciała, następnie równoczesne ich zgięcie tak, aby dotknąć kolanem łokieć, następnie wyprostować obydwie kończyny i powrócić do PW. 3pkt 2pkt 1pkt

Test 7- Rotational Stability© c.d.

Rotational Stability©- znaczenie Umiejętność bezbłędnego wykonania testu wymaga stabilności tułowia w płaszczyznach strzałkowej i poprzecznej podczas asymetrycznego ruchu kończyn górnych i dolnych. Słaby wynik testu świadczy o niewystarczającej pracy mięśni stabilizującej tułów (kompleks miedniczno-lędźwiowy).

Planowanie postępowania korekcyjnego • działania korygujące obejmujące asymetryczne zadania ruchowe, w których uzyskano różny wynik po stronie prawej i lewej; • korekcja wzorców ruchowych, w których uzyskano najmniejszy wynik; • po uzyskaniu wyrównania asymetrii i poprawieniu najniższych ocen wprowadza się kompleksowy program treningowy pod kątem specyfiki dyscypliny.