Szkoła Podstawowa Nr 48 w Częstochowie, w roku szkolnym 2013/2014, przystąpiła do ogólnopolskiego programu adresowanego do szkół i przedszkoli w ramach zadania realizowanego w polsko-szwajcarskim projekcie współpracy nr KIK/34. Celem programu jest wdrażanie zasad prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej u dzieci i młodzieży, kształtowanie postaw prozdrowotnych, walce oraz zapobieganiu nadwadze i otyłości oraz innym chorobom przewlekłym. Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

Kryteria uzyskania certyfikatu: Szkoła/Przedszkole Przyjazne Żywieniu i Aktywności Fizycznej z zakresu żywienia PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

Szkoła Przyjazna Żywieniu i Aktywności Fizycznej Ideą Projektu jest szkoła, w której społeczność szkolna - pracownicy, uczniowie i rodzice: podejmują wspólne działania dla poprawy i utrzymania swojego zdrowia, samopoczucia poprzez zmianę zachowań żywieniowych i podniesienie aktywności fizycznej; uczą się jak zdrowiej i lepiej żyć m.in. poprzez edukację żywieniową i poprawę aktywności; zachęcają innych w swoim otoczeniu, rówieśników, rodziców do podobnych działań Szkoła przyjazna żywieniu i aktywności fizycznej stwarza środowisko, które zwiększa możliwości młodych ludzi do podejmowania działań i dokonywania zmian w tym zakresie.

Dlaczego szkoła? Szkoła, w której uczeń przebywa przez wiele godzin nie może pozostać obojętna wobec wymogów rozwojowych dzieci i młodzieży. W szkole gdzie naturalnym procesem jest nauczanie i kształtowanie postaw istnieje szereg możliwości wdrażania zasad prawidłowego stylu życia poprzez m.in. programy edukacyjne organizacja wspólnych śniadań na terenie szkoły zwiększanie odsetka uczniów korzystających z obiadów zmienianie asortymentu sklepików szkolnych wprowadzanie różnych codziennych form aktywności fizycznej

Dlaczego szkoła? Najbardziej skuteczne programy edukacyjne z zakresu prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej opierają się na środowisku szkolnym, będącym centrum działań, obejmującym także rodziny czy tez lokalną społeczność. Działania w szkole wpływają na przyszłe zdrowie i ukształtowanie nawyków całych generacji

Kryteria uzyskania certyfikatu dla szkół podstawowych z zakresu żywienia

Wspólne śniadania Kryteria Opis Dokumentacja Organizacja wspólnych II śniadań na terenie szkoły, zapewnienie odpowiednio długiej przerwy śniadaniowej Umożliwienie uczniom spożycia II śniadania w klasie, stołówce lub w innym pomieszczeniu wspólnie z nauczycielem. Wyznaczenie miejsca do spożywania np. II śniadania, szklanki mleka (np. klasa, stołówka). Zapewnienie co najmniej 15 minutowej przerwy, na której uczniowie mogą spokojnie spożyć śniadanie. Raport raz na rok: - wyszczególnienie miejsca - % uczniów (lub jakie klasy, roczniki) mających możliwość spożycia śniadania w klasie, stołówce lub innym wyznaczonym pomieszczeniu

Wspólne śniadania Śniadania są organizowane w szkołach na bazie kanapek przynoszonych przez uczniów z domu i napoju zazwyczaj dostarczanego zazwyczaj przez szkołę. Praktykowanie ich od kilku lat wykazuje pozytywne efekty. Wspólne śniadania pozwalają na: poprawę jakości życia, poprawę samopoczucia i stanu zdrowia, eliminowanie niewłaściwych przyzwyczajeń, nauczanie zasad racjonalnego żywienia, kształtowanie zachowań prozdrowotnych, stymulację rozwoju społecznego, rozwijanie wartości humanitarnych (wzajemnej pomocy i zrozumienia), - stwarzają możliwość: gromadzenia przez nauczycieli istotnych wiadomości o wychowankach, mobilizowania rodziców do troski o żywienie dzieci 8

Obiady szkolne Kryteria Opis Dokumentacja Zapewnienie obiadów szkolnych zgodnych z zaleceniami/normami (jeśli są prowadzone) Jadłospisy/ posiłki zgodne z zaleceniami IŻŻ Prowadzenie monitoringu ilości uczniów korzystających z posiłków szkolnych/ ewentualnie zwiększanie odsetka uczniów korzystających z obiadów (jeśli są prowadzone) Raport raz na rok: - 10 dniowy jadłospis z dowolnie wybranej dekady każdego z semestrów (jeden dekadowy jadłospis na semestr) - % uczniów korzystających z obiadów

Obiady szkolne Posiłki powinny być spożywane regularnie 4-5 razy dziennie, a przerwy pomiędzy nimi nie powinny być dłuższe niż 3-4 godziny. Nieregularność posiłków może spowodować nie tylko pewne niedobory składników odżywczych, ale także stanowi ryzyko zmniejszenia wydatku energetycznego organizmu. Osoby spożywające posiłki nieregularnie narażone są na dodatni bilans energetyczny, a w konsekwencji na wzrost masy ciała. Uczniowie przebywający w szkole do 6 godzin powinni zjeść co najmniej jeden posiłek – II śniadanie lub ciepłe danie, natomiast przebywający ponad 6 godzin powinni spożyć dwa posiłki w tym czasie. Udowodniono, że dzieci spożywające posiłek w szkole lepiej wykonują niektóre zadania związane z koncentracją i pamięcią od dzieci, które tego posiłku nie spożywają i osiągają lepsze wyniki w takich przedmiotach, jak geografia czy matematyka. 10

Sklepiki szkolne Kryteria Opis Dokumentacja Zmiana asortymentu w sklepikach szkolnych, automatach z napojami i żywnością sprzedawaną na terenie szkoły na prozdrowotne Zmiana asortymentu sklepiku szkolnego, wprowadzenie produktów prozdrowotnych (np. owoce, warzywa, kanapki z pieczywa razowego, nabiał, soki 100% niesłodzone) Raport raz na rok: - lista produktów wycofanych ze sprzedaży - lista produktów prozdrowotnych wprowadzonych do sprzedaży

Reklamy żywności Kryteria Opis Dokumentacja Ograniczenie wpływu reklamy żywności i napojów na terenie szkoły Usuwanie reklamy żywności niezalecanej w żywieniu dzieci (np. reklamy słodyczy, słonych przekąsek, słodzonych napojów) Raport raz na rok: - informacja czy na terenie szkoły znajduje się reklama żywności niezalecanej w żywieniu dzieci - informacja dotycząca czy usunięto reklamę

Promowanie zdrowego żywienia Kryteria Opis Dokumentacja Umieszczanie na terenie szkoły plakatów lub posterów promujących zdrowe żywienie i/lub Organizacja wystawy prac uczniów promującej zdrowe żywienie Wprowadzanie plakatów, posterów o prawidłowym żywieniu dostępnych dla całej społeczności szkolnej przez cały rok szkolny (na korytarzach, w poszczególnych klasach) i/lub zorganizowanie stałej wystawy prac uczniów na temat prawidłowego żywienia (trwającej cały rok szkolny) Raport raz na rok: - zdjęcia plakatów, posterów itp. z opisem miejsca i czasem ekspozycji i/lub - zdjęcia wystaw promujących zdrowe żywienie z opisem miejsca i czasem ekspozycji

Marysia Maciejak, lat 8, SP 307

Zuzia Glausiuss, lat 8, SP 33

Marysia Konrad, lat 10, SP 307

Wiedza praktyczna Raport raz na rok: Kryteria Opis Dokumentacja Rozwijanie zdolności i wiedzy kulinarnej uczniów zgodnej z zasadami racjonalnego żywienia (zajęcia praktyczne) Podjęcie przynajmniej jednego z wymienionych działań: zajęcia kulinarne, wspólne przygotowywanie potraw, prowadzenie przyszkolnego ogródka, hodowla ziół (np. w klasach), zajęcia ze specjalistą Raport raz na rok: - krótki opis przeprowadzonych zajęć - zdjęcia z przeprowadzonych zajęć - % uczniów uczestniczących w zajęciach lub jakie klasy/roczniki są objęte zajęciami

Imprezy/działania edukacyjne Kryteria Opis Dokumentacja Organizacja pikników, festynów rodzinnych lub innych imprez upowszechniających zdrowy styl życia Podjęcie przynajmniej jednego z wymienionych działań: organizacja pikników, festynów lub innych imprez upowszechniających zdrowy styl życia z udziałem rodziców (co najmniej jedna taka impreza w roku szkolnym) Raport raz na rok: - krótki opis imprez - zdjęcia z imprez

Edukacja rodziców Kryteria Opis Dokumentacja Edukacja rodziców Podjęcie przynajmniej jednego z wymienionych działań: organizacja pogadanek, prelekcji, edukacja rodziców z wykorzystaniem strony internetowej szkoły lub innych form (np. ulotki rozdawane na zebraniach) Raport raz na rok: - krótki opis podjętego działania (rodzaj i ilość podjętych działań) - listy obecności rodziców

Prozdrowotne wybory Kryteria Opis Dokumentacja Organizowanie zajęć motywujących uczniów do samodzielnych prozdrowotnych wyborów Podjęcie przynajmniej jednego z przykładowych działań: warzywne wtorki, wycieczki na okoliczne stragany, konkursy, quizy z wiedzy na temat zasad prawidłowego żywienia, prowadzenie działu o prawidłowym żywieniu w gazetce szkolnej, warsztaty/lekcje z aktywnym udziałem dzieci lub inne Raport raz na rok: - krótki opis działań - zdjęcia z podjętych działań - % uczniów uczestniczących w zajęciach lub jakie klasy/roczniki są objęte zajęciami

Programy edukacyjne Raport raz na rok: Kryteria Opis Dokumentacja Organizowanie na terenie szkoły programów edukacyjnych Prowadzenie co najmniej jednego programu edukacyjnego, np.: Owoce w szkole, Szklanka mleka, Trzymaj Formę, Szkoła Promująca Zdrowie lub inne własne. Organizacja i wdrożenie programu. Raport raz na rok: - opis programu (w przypadku programu własnego) - zdjęcia z realizacji programu - % uczniów uczestniczących w programie lub jakie klasy/roczniki są objęte zajęciami

To zdrowa klasa!!!

Aktywizacja rodziców

Przy współpracy rodziców powstała Zdrowcia! Na podstawie PIRAMIDY ZDROWEGO ŻYWIENIA dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym opracowanej przez IŻŻ

Poznajemy nowe warzywa i owoce

Znaleźliśmy mnóstwo nowych rodzajów Szpinak? Fajny! Może spróbuję! Znaleźliśmy mnóstwo nowych rodzajów Mama! Ugotujesz mi brokuły? Cukinia!? PYCHA!!

Przez żołądek… i wiedzę… do zdrowia!

Dokumentacja podsumowująca działania placówki zgodnie z kryteriami - do wypełnienia przez liderów PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie 29