Rachunkowość zakładów ubezpieczeń i funduszy emerytalnych Część II Rachunkowość Otwartych Funduszy Emerytalnych Wykład 1

Podstawy funkcjonowania OFE.

Szczypta historii. Przyczyny reformy polskiego systemu emerytalnego. - demograficzne Malejący współczynnik dzietności Wzrost przeciętnego trwania życia - ekonomiczne Spadek liczby osób objętych składką System emerytalny jako amortyzator bezrobocia - społeczne Niestabilność polityczna systemu emerytalnego Powszechna krytyka systemu emerytalnego

Podstawy funkcjonowania OFE Reforma emerytalna zapoczątkowana została pakietem ustaw, które umożliwiły przekształcenie istniejącego modelu: Ustawa z 22 sierpnia 1997 o pracowniczych programach emerytalnych Ustawa z 28 sierpnia 1997 o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych Ustawa z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Podstawy funkcjonowania OFE Istniejący system został zastąpiony 3 odrębnymi filarami. II Filar OFE III filar PPE IKE, IKZE Ubezpieczenia Dobrowolne I filar: ZUS

Podstawy funkcjonowania OFE Podstawowe założenia nowego systemu: Ścisły związek wysokości emerytury z kwota wpłaconych składek Zlikwidowanie przywilejów branżowych lub utrzymanie niektórych z obciążeniem ich składką Stopniowe zmniejszanie obciążeń na ZUS Podział składki na poszczególne rodzaje ubezpieczeń Podział składki między pracodawcę i pracownika

Podstawy funkcjonowania OFE Osoby urodzone przed 1/01/1949 nie zostały objęte reformą. Osoby urodzone między 1/01/1949 a 1/01/1969 miały prawo wyboru. Osoby urodzone po 1/01/1969 nie mają wyjścia.

Struktura II filaru – założenie. ZUS PTE FGFE KDPW OFE Agenci Rejestrowi Depozytariusze ZUE Organ nadzoru

Struktura II filaru. PTE – Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Forma prawna – wyłącznie S.A. Akcje – wyłącznie imienne. Kapitał akcyjny pokryty wkładem pieniężnym, nie obciążony w jakikolwiek sposób – nie niższy niż równowartość 4 miliony euro Środki własne – minimum 2 miliony euro Władze zaakceptowane przez organ nadzoru Brak jakichkolwiek powiązań z innymi PTE

Struktura II filaru. Jedynym zadaniem PTE jest: Utworzenie i zarządzanie OFE oraz reprezentowanie go wobec osób trzecich Działalność wymaga zezwolenia organu nadzoru W 1998 roku organ nadzoru wydał 21 zezwoleń na utworzenie PTE i OFE oraz 4 wnioski rozpatrzył negatywnie. 1 PTE może zarządzać 1 OFE poza sytuacjami tzw. Przejęcia zarządzania.

Struktura II filaru. OFE – Otwarty Fundusz Emerytalny. Jest to odrębna od PTE osoba prawna. Może być utworzony tylko przez PTE na podstawie uooiffe na czas nieograniczony Jest zarządzany i reprezentowany tylko przez PTE Siedzibą OFE jest siedziba PTE. OFE nie może wchodzić w żadne relacje (kupna, sprzedaży, pożyczek) z PTE, które nim zarządza

Struktura II filaru. Jedynym przedmiotem działalności OFE jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. OFE w założeniach nie miał się zajmować wypłatą świadczeń.

Struktura II filaru. Współcześnie wyróżnia dwa rodzaje funduszy emerytalnych: - fundusze o zdefiniowanym świadczeniu - fundusze o zdefiniowanej składce Te 1 tworzone są z reguły przez pracodawców, gdzie kwota świadczenia jest znana i wypłacana dożywotnio w miesięcznych ratach. W tych 2 ryzyko jest przerzucane na uczestnika, a kwota świadczenia zależna jest od sumy wpłat i zysków. Kwota świadczenia jest nieznana lecz przewidywalna a świadczenie jest wypłacane jednorazowo lub okresowo.

Struktura II filaru. ZUS. ZUS ma obowiązek zapewnić płatność składek. ZUS dystrybuuje składki do OFE . ZUS prowadzi podstawowe rejestry systemu: Centralny rejestr ubezpieczonych Centralny rejestr członków OFE Centralny rejestr otrzymujących emerytury z nowego systemu Konta rejestrujące wpływ składek

Struktura II filaru. Fundusz Gwarancyjny. Jest zabezpieczeniem dla OFE na wypadek poniesienia strat – wykazania niedoboru. Całkowita wartość FG nie może przekroczyć 0,1% wartości aktywów netto wszystkich OFE. FG składa się z dwóch części: Podstawowej – zarządzanej przez KDPW (ta część należy do wszystkich) Dodatkowej – tworzonej przez OFE (należy tylko do danego OFE)

Struktura II filaru. Środki zgromadzone w FG mogą zostać użyte jako: źródło pokrycia niedoboru lub Źródło pokrycia innych szkód w zakresie w jakim PTE nie ponosi za nie odpowiedzialności lub Źródło pokrycia szkód które nie mogą zostać pokryte z jego masy upadłości

Struktura II filaru KDPW – Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. Jest to centralna instytucja odpowiedzialna za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytowo – rozliczeniowego w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce. W systemie emerytalnym KDPW obsługuje wypłaty transferowe pomiędzy OFE – w wyniku zmiany funduszu przez uczestnika lub podziału zgromadzonych przez niego środków.

Struktura II filaru. Obsługa sald transferowych jest odpłatna. KDPW zarządza również Funduszem Gwarancyjnym. KDPW może również pełnić rolę depozytariusza.

Struktura II filaru Agenci rejestrowi. Są to instytucje świadczące usługi na rzecz OFE prowadzące rejestry członków i akwizytorów. Do ich zadań należy m.in.: 1. wprowadzanie danych do rejestrów członków i rejestru akwizytorów – otwieranie indywidualnych kont 2. rejestracja zmian (wpłaty, wypłaty)

Struktura II filaru. 3. wyliczanie opłat transferowych 4. przeliczanie składek na jednostki rozrachunkowe 5. udzielanie informacji i opracowywanie raportów 6. Wyliczanie opłat ze składki dla PTE

Struktura II filaru. Depozytariusz. Jest to podmiot, który przechowuje aktywa OFE. Depozytariuszem może być bank lub KDPW. Bank, aby być depozytariuszem musi: Być bankiem krajowym Mieć fundusze własne o równowartości 100 milionów euro Nie mieć żadnych związków z OFE ani PTE dla których świadczy usługi.

Struktura II filaru. Obowiązki depozytariusza: Prowadzić rejestry aktywów OFE Dbać o prawidłowe ustalanie wartości aktywów netto Przestrzegać przepisów ustawy i statutu OFE w zakresie polityki lokacyjnej Wykonywać inne polecenia OFE, chyba że są sprzeczne z przepisami prawa lub statutem albo w jego ocenie zagrażają bezpieczeństwu aktywów

Struktura II filaru. Depozytariusz po zakończonym roku ma obowiązek sporządzić oświadczenie o zgodności z prawdą danych podanych w sprawozdaniach dotyczących aktywów.

Struktura II filaru. ZUE. Zakłady Ubezpieczeń Emerytalnych (Zakłady Usług Emerytalnych). Są to podmioty których nie było, nie ma i nie będzie. W założeniu reformy miały zajmować się wypłacaniem świadczeń emerytalnych. Wg obecnego stanu prawnego mają się tym zajmować fundusze dożywotnich emerytur kapitałowych.

Struktura II filaru Organ nadzoru. (UNFE, KNUiFE, KNF) Obecnie jest nim Komisja Nadzoru Finansowego. Organ nadzoru sprawuje kontrolę nad OFE: Kontrola bieżąca – przestrzeganie przepisów prawa, głównie limitów inwestycyjnych Kontrola okresowa – przyjmowanie raportów o wielkości stopy zwrotu oraz ustalanie średniej ważonej stopy zwrotu i minimalnej wymaganej stopy zwrotu.

Struktura II filaru. Organ nadzoru ma bardzo szerokie uprawnienia w stosunku do OFE jak i depozytariusza, agenta rejestrowego jak i poszczególnych osób świadczących jakiekolwiek usługi dla OFE bądź powiązanych z OFE.