Wykład 1 Języki programowania Środowisko Delphi Komponenty Modularna struktura programu Aplikacja – projektowanie, wykonanie, testowanie Zapis projektu

dr inż. Tomasz Bajorek , p.28 PROGRAMOWANIE KOMPUTERÓW sem. 3 30 w. + 30 lab. tematyka: podstawy programowania (obiektowego) język ObjectPascal system Delphi 7 Personal do pobrania na: www.codegear.com - 30 dni http://www.borland.pl/download/personal.shtml literatura: Reisdorph, Teixeira, Cantu – biblie DELPHI S.Wołek - Programowania komputerów cz.I i II, skrypt PRz materiały+pliki wykładów + przykłady: http://tbajorek.prz.rzeszow.pl http://prz.edu.pl/~tbajorek zaliczenie laboratorium – 2 sprawdziany praktyczne wykład – 2 lub 3 sprawdziany pisemne obydwie części pozytywne 1.2

1. Podział języków programowania j.obiektowe 1.3

Język tłumaczony to kod źródłowy Kompilator – program tłumaczący Kompilacja – tłumaczenie kodu w jednym języku na inny (najczęściej wysokiego poziomu do kodu maszynowego) Język tłumaczony to kod źródłowy Kompilator – program tłumaczący Interpretacja – tłumaczenie i wykonywanie pojedynczych instrukcje Aplikacje w Windows są kompilowane do kodu maszynowego procesora Z systemem operacyjnym komunikują się poprzez zestaw funkcji dostarczanych przez system, zwanych Win32API (API). Problemy: nieprzenośność programów między różnymi procesorami lub niewykorzystywanie przez aplikacje wszystkich możliwości procesora, nieprzenośność aplikacji między wersjami systemu ze względu na różnice w zestawie i działaniu funkcji z zestawu API. Rozwiązanie Microsoftu - podobne do zastosowanego w Javie: kompilatory kompilują kod źródłowy do postaci uniwersalnego kodu, tzw. kodu pośredniego (CIL – wcześniej MSIL), metoda klasy jest kompilowana do kodu maszynowego w momencie pierwszego wywołania, kolejne wywołania metody prowadzą do skompilowanego kodu.

Przegląd języków programowania styl tekstowy (DOS-owy): FORTRAN PL-1, ALGOL, COBOL PASCAL, C, C++ MODULA, ADA pr. naturalne pr. strukturalne pr. pakietowe pr. obiektowe BASIC styl graficzny (Windows-owy) – środowiska programistyczne DELPHI (ObjectPascal) C++Builder, JBuilder, Visual Studio, Visual C#, Visual Eclipse, JavaBeans i inne .NET – Microsoft - kompilatory języków wysokiego poziomu – standardowo C++, C#, Visual Basic .NET, J# Języki skryptowe stron WWW: po stronie klienta - JavaScript po stronie serwera – VBScript (ASP), PHP (także Delphi for PHP) Dedykowane: np.. ActionScript dla Adobe Flash – sterowanie animacjami 1.5

2. Istota programowania komputerów tworzenie własnych programów Chcemy zapisać, co trzeba liczyć (przetwarzać) w sposób prosty, wygodny i zrozumiały dla człowieka Program komputerowy w pamięci operacyjnej RAM język programowania (wysokiego poziomu) język komputerowy (wewnętrzny) tłumaczenie (translacja) komputer język programowania - zbiór reguł zapisu algorytmu (operacji obliczeniowych) system programowania - edycja, tłumaczenie, wykonywanie, uruchamianie (debugging) 1.6

ułatwia opracowywanie programów Wniosek: podwójna rola komputera ułatwia opracowywanie programów wykonuje programy (obliczenia) 1.7

3. WSTĘP DO PROGRAMOWANIA 3.1. Programowanie obiektowe (OOP) stosuje się rzeczywiste obiekty - abstrakcyjne typy danych (klasa) operacje programu dotyczą utworzonych w nim obiektów istota wykonywania programu: sterowane zdarzeniami (event_driven) zjawisko związane z obiektem: - naciśnięcie klawisza, kliknięcie myszką, wybranie opcji menu, przepełnienie dyskietki program nie jest sekwencyjnie wykonywany - wystąpienie zdarzenia  aktywizacja procedury obsługi (metody) - oczekiwanie na zdarzenie realizacja wspomagana przez system operacyjny Windows 1.8

3.2. System Delphi historia: 1971 – Pascal N. Wirtha (pochodna PL-1 i Algol) 1984 – TurboPascal Borland-a 1994 – Delphi v.1, v.2, v.3, v.4, v.5, v.6, v.7 v.8.NET, 2005 pochodna wersja języka Pascal: zintegrowane środowisko tworzenia aplikacji IDE środowisko RAD (Rapid Application Development) język ObjectPascal do tworzenia aplikacji z interfejsem użytkownika w stylu Windows z: - elementami okien Windows - typową obsługą urządzeń wej/wyj przykład 1: dodajemy lub mnożymy dwie liczby sterowanie z menu przycisk koniec kolor tła wg przycisków radiowych kolor liczb wg przycisku wyboru 1.9

4. Składowe środowiska Delphi menu i narzędzia paleta komponentów VCL (Visual Components Library) okno projektowanego formularza (formularzy) okno kodu inspektor obiektów inne – stos, debugger, watch

zakładka z komponentami komponenty okno formatki okno modułu Inspektor obiektów zakładka właściwości zakładka zdarzeń przycisk uruchomienia zakładka z komponentami komponenty okno formatki okno modułu

Narzędzia Demonstracja Nowy Otwórz Zapisz Zapisz Otwórz Dodaj do Usuń wszystkie projekt projektu z projektu Lista Lista Przełącz Nowa Uruchom Pause Trace Step formatek modułów form./moduł formatka into (F7) over (F8) Demonstracja Uruchom i Pause - Reset – CTRL+F2 (zamknięcie w przypadku błędu) Przycisk Zamknij formularza – Runtime – zatrzymanie, Projekt – ukrycie (menu View – forms lub lista modułów)

Paleta komponentów dodawanie (usuwanie) komponentów graficznych z biblioteki VCL rozmieszczanie i zmiana rozmiarów komponentów: indywidualnie grupa komponentów (Shift + kliknięcie) lub kontur + menu kontekstowe Repertuar komponentów standardowe + dodatkowe (wizualne i niewizualne) okienka dialogowe baz danych -- dostęp + obsługa + raporty serwer i strony WWW 1.13

Inspektor obiektów wybór obiektu wskazanie w formularzu lista obiektów typy właściwości - Properties tekst (wpisywanie) wybór z listy właściwości strukturalne - rozwijanie lub okno ustawiania właściwości mnogościowe - rozwijanie składowych najważniejsze właściwości: - nazwa obiektu (dla operacji) - name - tytuł (nagłówek) - caption - kolor - color czcionka – font zawartość obsługa zdarzeń - Events - nazwy procedur (tworzonych w edytorze): pierwsza 2 x kliknięcie obiektu inne 2 x kliknięcie w pozycję w Inspektorze 1.14

Edytor kodu mechanizmy: wstawianie, usuwanie, wycinki, schowek zamiana na komentarz { } wspomaganie pisania (podpowiedzi) uzupełnianie tekstu (wstawianie nazwy) Ctrl+spacja : - po kropce - wybieranie tekstem lub wskazaniem koniec: kropka, spacja, Enter, średnik, nawias musi być poprawny początek wstawianie wzorców Ctrl+J podpowiedź o parametrach procedury/funkcji Ctrl+Shift+spacja HELP kontekstowy CTRL+F1 przykład przepisywanie z pola Edit1 do Edit2 1.15

5 Modularna struktura programu składowe struktury: program główny (projekt) – rozszerzenie dpr moduł (jednostka kompilowalna) – plik pas – kod źródłowy opisujący jeden formularz podprogram (procedura, funkcja) Po kompilacji – plik exe przykład – zapis projektu 1.16

przykład – okno kodu układ: program, moduł - jednopoziomowy podprogram - hierarchiczny struktura programu, modułu, podprogramu: - nagłówek - opis obiektów /część deklaracyjna, opisowa - zapis akcji /część operacyjna, akcyjna składowe: - deklaracje, definicje - instrukcje (akcje wykonywane) - komentarze (- dyrektywy) przykład – okno kodu 1.17

ogólna struktura programu (podprogramu): unit nazwa; interface implementation end. [program, function] procedure nazwa(parametry); // nagłówek { inny dłuższy ................................................ komentarz } uses ... // deklaracja modułów const ... // definicja stałych type ... // definicja typów var ... // deklaracja zmiennych begin instrukcja_1; // operacje instrukcja_2; . . . end. część opisowa część akcyjna odwołania do składowych obiektów (właściwości, metody) - kwalifikowane Application.Terminate; Nadawca.Dane.Color := clGreen; Odbiorca.Wynik.Text := Nadawca.Dane.Text; Odbiorca.Wynik.Clear; 1.18