Nowa metoda pakowania żywych karpi podczas sprzedaży detalicznej Henryk Białowąs Polska Akademia Nauk Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej w Gołyszu

15 grudnia 2009 r. ukazał się komunikat Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie postępowania z żywymi rybami będącymi przedmiotem sprzedaży detalicznej. Jednym z nowych zaleceń odnośnie sprzedaży żywych ryb jest sposób ich pakowania. Zalecaną metodą pakowania żywych karpi jest umieszczenie ich w pojemniku, wiaderku, ewentualnie w reklamówce napełnionymi odpowiednią ilością wody z dostępem powietrza.

Przepisy krajowe i unijne nie zabraniają sprzedaży detalicznej żywych ryb oficjalne stanowisko Departamentu Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii MRiRW z 2007 roku w sprawie przepisów mających zastosowanie podczas sprzedaży detalicznej żywych karpi Należy zaznaczyć, że w przepisach nie określono szczegółowo warunków i sposobu, w jakich powinny być one transportowane (przenoszone) przez klientów detalicznych

Wady sprzedaży w wiaderkach: Uniemożliwienie przyjęcia naturalnej pozycji przez ryby Uniemożliwienie swobodnego ruchu Ograniczona ilość tlenu w wodzie W przypadku zamknięcia wiaderka ograniczona ilość powietrza Wzrost kosztów sprzedaży detalicznej Co najmniej dwukrotny wzrost masy ryb z opakowaniem

Wady opakowania: Ograniczona ilość tlenu w wodzie Podatność na uszkodzenia mechaniczne Co najmniej dwukrotny wzrost masy ryb z opakowaniem

Zmiany nasycenia wody tlenem w wiaderkach z żywymi karpiami Zmiany nasycenia wody tlenem w wiaderkach z żywymi karpiami. Stosunek masy ryb do objętości wody wynosił około 1:2. Linią kropkowaną zaznaczono krytyczny poziom nasycenia wody tlenem

Zalecana metoda pakowania żywych karpi do pojemników, wiaderek, ewentualnie reklamówek napełnionych odpowiednią ilością wody z dostępem powietrza dobrze pełni swoją rolę tylko do momentu obniżenia nasycenia wody tlenem do poziomu krytycznego, czyli biorąc pod uwagę realia sprzedaży detalicznej (ilość nalewanej wody i poziom nasycenia jej tlenem) przez kilkanaście - kilkadziesiąt minut. Po tym czasie ryby duszą się i sną.

Zmiany odczynu pH tkanki mięśniowej u karpi przetrzymywanych w workach foliowych bez wody niezwiązanych i związanych oraz w wiaderkach z wodą w temperaturze 1-5ºC. Stosunek masy ryb do objętości wody wynosił około 1:2.

Zmiany poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w surowicy krwi u karpi przetrzymywanych w workach foliowych bez wody niezwiązanych i związanych oraz w wiaderkach z wodą w temperaturze 1-5ºC

Wnioski z przeprowadzonych badań: Przetrzymywanie ryb w workach bez wody zawiązanych spowodowało znaczne obniżenie odczynu tkanki mięśniowej, co wskazuje na duży udział procesów beztlenowych w metabolizmie. Zawiązanie worków zamknęło swobodny dostęp powietrza i uniemożliwiło wymianę gazową przez skórę i wilgotne skrzela Nieznaczne zmiany pH u karpi przetrzymywanych w workach bez wody niezwiązanych i wiaderkach z wodą sugerują, że procesy beztlenowe jeszcze się nie rozpoczęły bądź miały charakter marginalny Nie stwierdzono istotnych różnic między tymi metodami pakowania w badanym zakresie czasowym

Ryby posiadają zdolność oddychania przez skórę. U karpia jej udział wynosi około 30% całości wymiany gazowej. U karpi sprzedawanych w workach niezwiązanych część skóry z dolnej i bocznych części ciała styka się z folią, co uniemożliwia wymianę gazową w tych miejscach. Wniosek: Należy odsunąć folię od skóry tych części ciała tak by i przez nią mogła być prowadzona wymiana gazowa. Jak to zrobić?

Karp w torbie foliowej

Karp w torbie foliowej wyposażonej w doświadczalną konstrukcję nazwaną koszykiem

Zmiany odczynu pH tkanki mięśniowej u karpi przetrzymywanych w workach foliowych i workach foliowych z koszykiem w temperaturze 11-15ºC

Zmiany poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w surowicy krwi u karpi przetrzymywanych w workach foliowych i workach foliowych z koszykiem w temperaturze 11-15ºC

Wnioski z drugiego doświadczenia: Zmiany odczynu pH tkanki mięśniowej u karpi przetrzymywanych w workach z koszykiem miały mniejszy zakres, co sugeruje większy udział procesów tlenowych w metabolizmie Niższy poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu, w surowicy krwi u karpi przetrzymywanych w torbach z koszykami wskazuje na mniejszą siłę stresu jakiemu zostały poddane karpie w przypadku tego opakowania

Zalety koszyka: Karp oddycha praktycznie całą powierzchnią ciała Koszyk stanowi dodatkową ochronę ryb przed urazami mechanicznymi Koszyk dodatkowo wzmacnia opakowanie Koszyk nie powoduje kilkukrotnego wzrostu masy ryb wraz z opakowaniem tak jak w przypadku wiaderek i toreb foliowych z wodą nie wymaga atestu na kontakt z żywnością

Mankamentem konstrukcji doświadczalnej jest stosunkowo duży „rozmiar” koszyka, mogący powodować wysoki koszt transportu i składowania. Konsultacje ze specjalistami z zakresu produkcji opakowań z tworzyw sztucznych zaowocowały powstaniem koszyka wykonanego z folii typu PET. Ma on postać korytka o ścianach bocznych i dnie wyposażonych w ożebrowanie odsuwające ciało karpia od ścian i dna.

Nowe opakowanie dla żywego karpia - koszyk z folii PET

Zmiany odczynu pH tkanki mięśniowej u karpi przetrzymywanych w torbach foliowych oraz torbach foliowych wyposażonych w koszyki PET w temperaturze 11-15ºC

Zmiany poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w surowicy krwi u karpi przetrzymywanych w torbach foliowych oraz torbach foliowych wyposażonych w koszyki PET w temperaturze 11-15ºC

Wnioski z trzeciego doświadczenia: Mniejszy zakres zmian odczynu pH tkanki mięśniowej u karpi przetrzymywanych w workach z koszykami PET sugeruje większy udział procesów tlenowych w metabolizmie Niższy poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu, w surowicy krwi u karpi przetrzymywanych w torbach z koszykami PET wskazuje na mniejszą siłę stresu jakiemu zostały poddane karpie w tym opakowaniu

Zalety koszyka z folii PET: Karpie utrzymują pozycję pionową – dzięki temu nie skaczą, co także ułatwi ważenie podczas sprzedaży detalicznej Niski koszt produkcji Niewielka objętość koszyków podczas transportu i składowania, po włożeniu jeden w drugi

Dziękuję za uwagę Prezentacja przygotowana w ramach projektu: NOWA METODA PAKOWANIA ŻYWYCH KARPI PRZY SPRZEDAŻY DETALICZNEJ realizowanego przez: - Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej PAN w Gołyszu - Towarzystwo Promocji Ryb PAN KARP