Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1
II etap edukacyjny PRZYRODA 2
Półkule magdeburskie to dwie półkule, które umożliwiają przeprowadzenie eksperymentu udowadniającego istnienie próżni oraz ciśnienia atmosferycznego. 3
Eksperyment przeprowadził Otto von Guericke, urodzony w 1602 roku i zmarły w 1686 roku niemiecki wynalazca, fizyk, budowniczy fortyfikacji, a także burmistrz miasta Magdeburg. 4
Otto von Guericke znany jest przede wszystkim z powodu przeprowadzenia doświadczenia z półkulami magdeburskimi. W jego naukowym dorobku znajdują się także: skonstruowanie pierwszej pompy próżniowej, barometru wodnego, a także maszyny elektrostatycznej. 5
Słynne doświadczenie z półkulami magdeburskimi zostało przeprowadzone przez Otto von Guericke’a w 1654 roku w obecności księcia pruskiego Fryderyka Wilhelma. Podczas doświadczenia dwie dokładnie przylegające do siebie półkule zostały opróżnione z powietrza przy pomocy pompy tłokowej. 6
Rycina ilustruje doświadczenie z półkulami magdeburskimi. 7
Po wypompowaniu powietrza z wnętrza kuli obydwa jej segmenty przylegały do siebie tak mocno, że szesnaście koni - osiem z każdej strony, przez długi czas nie było w stanie ich rozerwać. Po rozerwaniu półkul słychać było głośny huk przypominający wystrzał armatni. 8
Dzięki przeprowadzeniu tego eksperymentu Guericke udowodnił istnienie próżni oraz ciśnienia atmosferycznego, które działając na półkule o dużych powierzchniach powoduje ich trwałe połączenie. 9
W warunkach szkolnych i domowych można z łatwością powtórzyć doświadczenie wykonane przez Otto von Guericke. Wystarczą do tego dwie niewielkie przyssawki, które pełnią rolę klasycznych „półkul magdeburskich". Każda z przyssawek posiada specjalny uchwyt, po zamknięciu którego ich gumowa powierzchnia staje się wklęsła. Użycie przyssawek umożliwia wykonanie doświadczenia bez używania pompy próżniowej. 10
Aby zaprezentować istnienie ciśnienia atmosferycznego, obie przyssawki należy przyłożyć do siebie wzajemnie gumowymi powierzchniami i zamknąć uchwyt. Zamknięcie uchwytu powoduje powstanie między przyssawkami pustej przestrzeni, czyli próżni. Rozdzielenie dwóch połączonych w ten sposób przyssawek wymaga wielkiej siły. 11
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12