Reprezentacje umysłowe Adriana Schetz IF USz

Akt reprezentowania może dotyczyć: Reprezentacja umysłowa jest mentalnym odpowiednikiem obiektów zewnętrznych w stosunku do umysłu. Akt reprezentowania może dotyczyć: Obiektów istniejących konkretnych (to drzewo); Obiektów istniejących abstrakcyjnych (las, liczby, klasy, zbiory); Obiektów nieistniejących; fikcyjnych.

Rodzaje reprezentacji ze względu typ procesu poznawczego, któremu są przypisane: Reprezentacje pojęciowe; Reprezentacje propozycjonalne (przekonania); Reprezentacje obrazowe; Reprezentacje cyfrowe; Reprezentacje analogowe; Reprezentacje fizjologiczne (wzorzec aktywności neuronowej).

Teorie pojęć Klasyczna; Teoria egzemplarzy; Teoria cech; Teoria skryptów, planów;

Co to są pojęcia? Są mentalnymi odpowiednikami obiektów i ich cech charakteryzującymi się: Ogólnością (choć są także pojęcia jednostkowe); Abstrakcyjnością (pojęcie nie przypomina tego, co ono reprezentuje); Psychologicznie rozumiane pojęcia reprezentują obiekty; filozoficznie rozumiane pojęcia są/nie są spełniane przez obiekty.

Pojmowanie a wyobrażanie czegoś Kartezjusz: nie mogę wyobrazić sobie tysiącoboku, ale mogę go pojąć.

Percepcja a wyobraźnia Ekwiwalencja percepcji i wyobraźni: Reprezentacje wyobrażeniowe podobnie do percepcyjnych przypominają obrazy (są analogowe); Reprezentacje wyobrażeniowe podobnie do percepcyjnych podlegają zasadzie zoomu mentalnego; Reprezentacje wyobrażeniowe podobnie do percepcyjnych podlegają zasadzie ziarnistości treści.

Eksperyment ze skaningiem umysłowym Zoom mentalny Eksperyment ze skaningiem umysłowym

Efekt ziarnistości treści

Rotacje umysłowe

Wyobraźnia odtwórcza i twórcza Wyobraźnia to proces psychiczny polegający na przetwarzaniu wyobrażeń, tj. proces przekodowywania informacji dostępnej w kodzie obrazowym. Rodzaje przekodowań (przekształceń): Izomorficzne –przekształcenia mają miejsce w jednej modalności zmysłowej np. słuchowej; Transmorficzne –przekształcenia międzymodalne oraz wielorakie i wielokrotne. Wyobrażenia odtwórcze są dość wiernym przedstawieniem realnie istniejącego obiektu lub jego cech, ale pod jego nieobecność. Wyobrażenia twórcze – choć można w nich wyróżnić elementy reprezentacji znanych obiektów (reprezentacji przechowywanych w pamięci długotrwałej), to rozpatrywane całościowo nie redukują się do tych elementów. Przykłady efektów wyobraźni twórczej: Matematyka; Teorie naukowe; Dzieła artystyczne; Armen Mnatsakanjan

Czym są pojęcia? Pojęcia to takie reprezentacje świata w umyśle, które uwzględniają charakterystyczne cechy reprezentowanych obiektów. Reprezentacje „zbioru cech powiązanych znaczeniowo lub funkcjonalnie” (Obuchowski 1970).

Zasady nabywania pojęć oraz ich funkcje Pojęcia są reprezentacjami amodalnymi; Ekonomizują wydajność systemu poznawczego: zasada skąpca poznawczego (selektywność podobnie, jak w przypadku uwagi); Pojęcia pozwalają bodźce nieidentyczne traktować jako posiadające takie samo znaczenie w procesie poznawczym (Rosch 1976). Ich treść zależy od kontekstu ich nabywania (np. pojęcia indywidualne a pojęcia ogólne);

Zasady nabywania pojęć oraz ich funckje Dwie teorie nabywania pojęć: Asocjacjonizm (behawioryzm): pojęcia przypominają doświadczenia percepcyjne, które konstytuują ich treść. Mają charakter obrazowy (analogowy)

Zasady nabywania pojęć oraz ich funckje Dwie teorie nabywania pojęć: Gestaltyzm (psychologia postaci): pojęcia nie pochodzą z doświadczenia percepcyjnego, stanowią raczej przejaw działania procesów odgórnych, w wyniku którego dostrzegane są dane całości na pewnym tle.

Klasyczna teoria pojęć od Arystotelesa (pojęcia uchwytują podobieństwo rodzajowe i różnicę gatunkową) Pojęcia to charakterystyki czy definicje istotnych własności obiektów danego zbioru czy klasy. Własności są istotne (definicyjne), jeśli się powtarzają (stąd ryzyko stereotypizacji).

Klasyczna teoria pojęć Dwa mechanizmy nabywania pojęć (w ujęciu klasycznym): Abstrakcja negatywna (pomijanie cech nieistotnych) Abstrakcja pozytywna (uwzględnianie cech istotnych)

Teoria probabilistyczna pojęć Pojęcia są reprezentacjami zawierającymi sumaryczny opis wszystkich cech egzemplarzy swoich desygnatów. Egzemplarz należący do danej kategorii (reprezentowanej przez dane pojęcia) posiada daną cechę z pewnym prawdopodobieństwem (np. sikorka jest bardziej ptakiem, niż kiwi).

Teoria prototypów Pojęcie jest pewnego rodzaju prototypem obiektu reprezentowanego. Eleonor Rosch – dwa wymiary pojęć: Wymiar pionowy (stopień ogólności): Poziom nadrzędny (pojęcia uwzględniają niewielką liczbę cech obiektów reprezentowanych) – o szerokiej inkluzywności Poziom podstawowy (więcej cech wymienianych spontanicznie przez ludzi dorosłych) Poziom podrzędny (bardzo szczegółowy) Wymiar poziomy (dotyczy poziomu ogólnego pojęcia):tutaj zlokalizowany jest prototyp pojęciowy, tj. desygnat najbardziej typowy stanowi niejako centrum tego poziomu.

Teoria prototypów Podobieństwo rodzinne: prototyp to egzemplarz najbardziej podobny do innych desygnatów danej kategorii.

Teoria egzemplarzy Pojęcia zwierają opisy egzemplarzy reprezentowanych desygnatów. Zazwyczaj pierwszy napotkany egzemplarz stanowi centrum odniesienia tworzonych dalej opisów (czyli oceniamy podobieństwo).

W slajdach wykorzystano m.in. materiały dostępne w sieci internetowej.