Fobia szkolna

Co to jest fobia szkolna? Fobia szkolna jest silną, trudną do opanowania reakcją lękową, dla której trudno znaleźć racjonalne wytłumaczenie. Jest subiektywnym zjawiskiem – dla każdego dziecka zagrożenie może przybierać inną postać: na przykład nielubianego nauczyciela, konfliktowego kolegi czy całej grupy rówieśników Wynikiem fobii jest stan ciągłego zagrożenia i niepewności u dziecka, które w obawie przed eskalacją swoich lęków, odmawia uczęszczania do szkoły.

Objawy fobii szkolnej Zalicza się do nich dolegliwości somatyczne i wegetatywne, do których należą między innymi: ból brzucha nudności biegunka zawroty głowy moczenie nocne drżenie kończyn Jeśli dziecko przekona rodziców do pozostania w domu, objawy te najczęściej ustępują. Natomiast jeśli pójdzie do szkoły dolegliwości mogą się nasilić. Dwa typy fobii szkolnej: postać ostra – jest wynikiem silnego przeżycia o traumatycznym charakterze postać przewlekła – rozwija się stopniowo, jej źródłem są najczęściej nieprawidłowe sytuacje w domu rodzinnym, np. nadopiekuńczość rodziców, neurotyczna osobowość matki lub ojca

Przyczyny fobii szkolnej Tkwiące w środowisku rodzinnym Nadopiekuńczość – taka postawa jest skutkiem poczucia winy u rodziców w stosunku do dziecka. Najczęściej dotyczy matek, które, dla uzasadnienia przed sobą złości i niechęci wobec dziecka, zaczynają w sposób kompensacyjny chronić je przed potencjalnymi zagrożeniami. Obawa przed niebezpieczeństwem jest zazwyczaj nieuzasadniona, ale wywołuje w dziecku poczucie strachu i czyhających na każdym kroku pułapek. W ten sposób dziecko przestaje ufać osobom w swoim otoczeniu, ma negatywny obraz obcych ludzi, a także siebie. Czuje się słaby, bezradny wobec codziennych wyzwań. Postawa nadmiernych wymagań – przejawia się w nieadekwatnych oczekiwaniach rodziców wobec dziecka. Dziecko wciąż słyszy, że zrobiło cos nie tak, nie osiągnęło takich wyników jakie powinno. To doprowadza do frustracji, zaniżonej samooceny dziecka, które boi się, że jeśli nie spełni wymagań, to rodzice przestaną je kochać.

Przyczyny fobii szkolnej Tkwiące w środowisku szkolnym - Niewłaściwe postępowanie nauczyciela Nauczyciel nie wspiera ucznia, gani go, upokarza na forum klasy. Prowadzi to do utraty zaufania ucznia w stosunku do nauczyciela, ale i całej szkoły. Dziecko boi się i nie ma poczucia bezpieczeństwa przebywając w szkole. Innym przykładem wywołującym fobię u dziecka jest postawa nauczyciela, która preferuje, darzy sympatią cześć uczniów, jednocześnie lekceważąc pozostałych. Nauczyciel w ten sposób często wyładowuje prywatne bądź zawodowe frustracje, nie zdając sobie sprawy, że krzywdzi ucznia. Obie strony źle się czują w szkole, nauczyciel traci autorytet wśród uczniów, a oni oparcie w pedagogu.

Przyczyny fobii szkolnej Predyspozycje psychofizyczne - Wśród części dzieci do fobii szkolnej mogą prowadzić indywidualne predyspozycje, np. związane z zaburzeniami rozwojowymi, nadaktywnością psychoruchową, zaburzeniami uwagi, wadą narządów zmysłów, dysleksją rozwojową, jąkaniem, zaburzeniami emocjonalnymi. W takim wypadku ważna jest szybka interwencja i skontaktowanie się ze specjalistą w celu zatrzymania choroby i niedopuszczenie do jej rozwoju.

Jak pomóc dziecku doświadczającemu fobii szkolnej Pomoc uczniowi – odbudowanie właściwej samooceny ucznia, dodanie wiary we własne możliwości. W jaki sposób: nauczyciel powinien przeprowadzać lekcje wychowawcze integrujące uczniów, poświęcając im czas na rozmowę, również indywidualną. Bardzo pomocne w zwalczaniu lęków związanych ze szkołą, są wycieczki klasowe, wyjazdy, podczas których nauczyciel spędza z uczniami więcej czasu, może ich lepiej poznać, a tym samym szybciej zauważyć problem i zareagować. Pomoc psychologiczna – dotyczy zarówno dziecka, rodziców jak i nauczyciela nieradzącego sobie z wychowawstwem. Nauczyciel podczas konsultacji ze specjalistą może poznać sposoby relaksacji, dowiedzieć się o błędach jakie popełnia w stosunku do uczniów i wdrożyć właściwe podejście pedagogiczne. Rodzice zaś w czasie indywidualnych spotkań z pedagogiem szkolnym czy psychologiem otrzymują wiedzę na temat ich roli w kształtowaniu osobowości lekowej dziecka. Razem z nauczycielami mogą brać też udział w zajęciach warsztatowych rozwijających umiejętności wychowawcze i radzenia sobie z problemami.

Zachowania nauczyciela wobec dziecka doświadczającego fobii szkolnej Dawanie poczucia oparcia i bezpieczeństwa Akceptacja lęków ucznia i jego odmiennej osobowości Stwarzanie możliwości do stawiania pytań przez dziecko, rozmowa z uczniem na każdy temat Unikanie zachowań autorytarnych, blokujących dziecko Pomaganie w rozwijaniu zainteresowań dziecka Chwalenie za osiągnięte sukcesy, dopingowanie do dalszych starań

Bibliografia Urszula Oszwa, Dziecko z zaburzeniami rozwoju i zachowania w klasie szkolnej. Vademecum nauczycieli i rodziców, Kraków 2007. Liliana Żołyniak – Maińska, Jakie są postaci fobii szkolnej. Ich przyczyny i możliwości leczenia.