Działania pro gospodarcze – przykłady dobrej praktyki Szkolne Ośrodki Kariery

Idea SzOK-ów zostały wymyślone przez Fundację Edukacyjną Perspektywy. Realizacją tego projektu zajęło się Ministerstwo Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej w ramach programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów „Pierwsza Praca”, ogłaszając konkurs o granty.

Historia powstania SzOK-ów Szkolne Ośrodki Kariery w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych o uprawnieniach szkół publicznych zostały utworzone na zlecenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w latach 2003 – 2005, w tych latach Minister przeznaczył na realizację tego projektu łącznie 5 milionów zł. Organizacją konkursu, przekazywaniem środków grantowych oraz kontrolą prawidłowości powstawania i działalności Szkolnych Ośrodków Kariery zajęły się Ochotnicze Hufce Pracy.

W czasie 3 edycji projektu powstało 360 Szkolnych Ośrodków Kariery W czasie 3 edycji projektu powstało 360 Szkolnych Ośrodków Kariery. Po zakończeniu 12 - lub 24 - miesięcznych okresów działalności wymaganych regulaminem projektu, z różnych przyczyn szkoły wygaszały działalność SzOK. W roku 2006 funkcjonowało ich 344, na koniec 2007 – liczba Szkolnych Ośrodków Kariery zmniejszyła się do 303. 

SzOK-i mają za zadanie pomóc w przygotowaniu do aktywnego kształtowania swojej drogi edukacyjnej i zawodowej, poznania swoich możliwości, a także zapoznania z mechanizmami panującymi na rynku pracy. Szkolne Ośrodki Kariery w coraz większym stopniu przyciągają uczniów, pragnących skorzystać z oferowanych usług.

Regulacje prawne dotyczące stanowiska szkolnego doradcy zawodowego: Ustaleń prawnych mogących obowiązywać szkolnego doradcę zawodowego jest wiele (w zależności od miejsca pracy i jej specyfiki)

Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty Art. 1 System oświaty zapewnia w szczególności: 14) przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. nr 11 poz. 114)

§ 2.1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna polega w szczególności na: 8) wspieraniu uczniów, metodami aktywnymi, w dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej oraz udzielaniu informacji w tym zakresie; 9) wspieraniu nauczycieli w organizowaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;

§ 4. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu, szkole lub placówce może być udzielana na wniosek: 7) doradcy zawodowego;

§ 5.2.  Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jest organizowana w szczególności w formie: zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu; 5. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w placówce, stosownie do zakresu jej działania, jest organizowana w szczególności w formie:    4) zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;

§ 12. 1. Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu organizuje się w celu wspomagania uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. 2. Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu prowadzone są w grupach odpowiadających liczbie uczniów w oddziale. 3. Zajęcia, o których mowa w ust. 1, prowadzą: doradca zawodowy lub nauczyciel, wychowawca, psycholog albo pedagog, posiadający przygotowanie do prowadzenia zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu.

W szkole i placówce może być zatrudniony również doradca zawodowy. § 15. 2 W szkole i placówce może być zatrudniony również doradca zawodowy. 3. Do zadań pedagoga należy w szczególności:   6) planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów, rodziców i nauczycieli w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i zawodu, w przypadku gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy; 4. Do zadań psychologa należy w szczególności:    4)  zapewnienie uczniom doradztwa w zakresie wyboru kierunku kształcenia i zawodu;

6. Do zadań doradcy zawodowego należy w szczególności: 1) systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz na pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej; 2) gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia;

dodatkowych źródeł informacji na poziomie 3)   wskazywanie uczniom, rodzicom i nauczycielom dodatkowych źródeł informacji na poziomie regionalnym, ogólnokrajowym, europejskim i światowym dotyczących: a)  rynku pracy, b)  trendów rozwojowych w świecie zawodów i zatrudnienia, c)  wykorzystania posiadanych uzdolnień i talentów przy wykonywaniu przyszłych zadań zawodowych, d)  instytucji i organizacji wspierających funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w życiu codziennym i zawodowym, e)  alternatywnych możliwości kształcenia dla uczniów z problemami emocjonalnymi i dla uczniów niedostosowanych społecznie, f)  programów edukacyjnych Unii Europejskiej;

4) udzielanie indywidualnych porad uczniom i rodzicom; 5) prowadzenie grupowych zajęć aktywizujących, przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej; 6) koordynowanie działalności informacyjno- doradczej prowadzonej przez szkołę; 7) wspieranie w działaniach doradczych rodziców i nauczycieli poprzez organizowanie spotkań szkoleniowo- informacyjnych, udostępnianie informacji i materiałów do pracy z uczniami;

8) współpraca z radą pedagogiczną w zakresie tworzenia i zapewnienia ciągłości działań wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, realizacji działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w programie wychowawczym szkoły i programie profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach;

9) współpraca z instytucjami wspierającymi wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego, w szczególności z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom.

Memorandum unijne założenie nr 5 Zmiana charakteru poradnictwa i doradztwa cel: upewnić się, że każdy posiada łatwy dostęp do rzetelnych informacji i porad o możliwościach kształcenia na obszarze całej Europy i na każdym etapie swojego życia

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2009r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymagań od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. nr 50 poz. 400 z dn. 27.03.2009)

1) studia magisterskie w zakresie doradztwa § 22. 1.  Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-doradcy zawodowego w szkołach i placówkach, o których mowa w § 2, posiada osoba, która ukończyła: 1) studia magisterskie w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub 2) studia magisterskie na dowolnym kierunku i studia podyplomowe w zakresie doradztwa pedagogiczne.

doradcy zawodowego w szkołach i placówkach, 2. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela- doradcy zawodowego w szkołach i placówkach, o których mowa w § 3 i 4, posiada osoba, która:    1) ma kwalifikacje określone w ust. 1 lub    2) ukończyła: a)  studia pierwszego stopnia w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub b) studia pierwszego stopnia na dowolnym kierunku (specjalności) i studia podyplomowe w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

3. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-doradcy zawodowego w szkołach i placówkach, o których mowa w § 14, 15, 17 i 18, posiada osoba, która ma kwalifikacje określone w ust. 1 lub 2, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej, odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów lub rodzaju placówki.

Modelowy Szkolny Ośrodek Kariery, który powinien istnieć w każdej szkole to specjalnie wyznaczone miejsce, w którym młodzież mogłaby zdobywać pomoc ukierunkowaną pod swoje indywidualne potrzeby, a także będzie kształtować postawy i zachowania niezbędne do realizowania swojej drogi zawodowej, poznawać reguły rządzące rynkiem pracy oraz mieć możliwość uzyskiwania informacji o ścieżkach edukacyjnych i lokalnym rynku pracy, a także zapoznać się z podstawowymi informacjami z zakresu prawa pracy.

Wyposażenie modelowego SzOK to: Powinien on składać się z minimum dwóch pomieszczeń: większego do prowadzenia zajęć grupowych oraz mniejszego do odbywania rozmów indywidualnych. Wyposażenie modelowego SzOK to: sprzęt do ekspozycji materiałów drukowanych, meble i sprzęt biurowy sprzęt do ekspozycji materiałów multimedialnych, podstawowy sprzęt elektroniczny z multimedialnym oprogramowaniem umożliwiającym prowadzenie testów psychologicznych i bazą danych o rynku edukacyjnym i rynku pracy, sprzęt do powielania informacji, zbiory informacji drukowanych, zbiory informacji multimedialnych, materiały wspomagające pracę doradcy i nauczycieli, biblioteczka specjalistyczna.

Młodzież powinna mieć możliwość korzystania z zasobów SzOK samodzielnie lub przy pomocy wykwalifikowanego szkolnego doradcy zawodowego. Doradca taki powinien charakteryzować się odpowiednimi zasobami, takimi jak: wiedza z zakresu rynku pracy oraz psychologii i nauk jej pokrewnych; umiejętności zawodowe i cechy pozazawodowe (tj. wszystkie cechy osobowości, uzdolnienia i zainteresowania warunkujące powodzenie w pracy z klientem, np. łatwość komunikacji, umiejętność obserwacji i słuchania, empatia, dobra pamięć oraz podzielność uwagi, umiejętność planowania i organizowania pracy własnej) oraz doświadczenie życiowe i zawodowe

Celem pracy Szkolnego Ośrodka Kariery powinno być wyposażenie młodych ludzi w wiedzę dotyczącą planowania własnej kariery zawodowej i edukacyjnej oraz koordynowanie jej z potrzebami współczesnego rynku pracy. Ponadto dzięki pomocy doradcy i przy udziale zasobów SzOK młodzież powinna umieć odkryć i wykorzystać swoje mocne strony oraz wiedzieć, w jaki sposób korygować słabe.

Udzielanie pomocy młodym ludziom uczącym się lub debiutującym na rynku pracy: zapewnienie specjalistycznej pomocy młodzieży w podejmowaniu optymalnych decyzji w zakresie prawidłowego wyboru zawodu i kierunku dalszego kształcenia, kształtowanie u młodzieży umiejętności autoprezentacji na rynku pracy: przygotowywanie dokumentów aplikacyjnych, symulacje kontaktów z ewentualnym pracodawcą: korespondencyjnych, telefonicznych, osobistych, odbywanie rozmów w sprawie zatrudnienia,

przygotowanie młodzieży do trafnego wyboru dalszej drogi edukacyjnej i zawodowej za pomocą uzmysłowienia jej konieczności podejmowania świadomych i rozważnych decyzji, uświadomienie młodym ludziom konieczności konfrontowania swoich predyspozycji psychofizycznych, potrzeb i wartości z obiektywnymi wymaganiami stawianymi przez współczesny rynek pracy, nauka technik uczenia się oraz szybkiego czytania,

udzielanie młodym ludziom pomocy przy rozwiązywaniu problemów dotyczących dalszej edukacji lub związanych z karierą zawodową za pomocą porad indywidualnych i zajęć grupowych, kreowanie wśród młodzieży aktywnej postawy, przezwyciężania bierności, uczenia radzenia sobie w sytuacjach trudnych czy stresowych, kształtowanie wśród młodzieży postaw współpracy z innymi, umiejętności pracy w zespole, dostrzegania potrzebujących i chęci pomocy rówieśnikom (np. w ramach systemu korepetycji),

wyrobienie w młodych ludziach wchodzących na rynek zatrudnienia pozytywnych postaw wobec pracy, przygotowanie ich do roli pracownika, zapoznanie młodzieży z takimi dziedzinami jak: podstawowe zagadnienia prawa pracy, przedsiębiorczość i samozatrudnienie itp., udostępnianie wszystkim zainteresowanym posiadanych zasobów informacji zawodowej.

Podejmowanie działań na forum szkolnym oraz w zakresie współpracy z partnerami lokalnego rynku pracy uczestniczenie w istniejących już wewnątrzszkolnych systemach doradztwa zawodowego lub budowanie ich, współpraca z Radą Pedagogiczną danej szkoły obejmująca np. koordynację działań wszystkich nauczycieli na rzecz poradnictwa zawodowego i przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej lub edukacyjnej, szkolenia Rady Pedagogicznej w ramach wewnątrzszkolnych systemów doskonalenia pracy nauczycieli,

udzielanie w razie potrzeby pomocy innym placówkom edukacyjnym w prowadzeniu orientacji edukacyjno – zawodowej, zbieranie, aktualizacja i upowszechnianie informacji o zawodach, możliwościach kształcenia oraz doskonalenia kwalifikacji zawodowych oraz o rynku pracy w wymiarze lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim, uczestnictwo w giełdach i targach pracy, imprezach edukacyjnych itp.,

współpraca z instytucjami wspierającymi działania w zakresie doradztwa zawodowego: Powiatowe Urzędy Pracy, Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej przy Wojewódzkich Urzędach Pracy, poradnie psychologiczno – pedagogiczne, Centra Edukacji i Pracy Młodzieży OHP itp., udział szkolnych doradców zawodowych w spotkaniach, seminariach i szkoleniach prezentujących nowe trendy i kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego w Polsce i na świecie, treningach wiedzy i umiejętności szkolnego doradcy zawodowego.

Współpraca z rodzicami: prezentacja założeń SzOK oraz przekonanie rodziców uczniów co do celowości i konieczności istnienia ośrodka, pozyskanie rodziców uczniów do współpracy, utworzenie list rodziców – wolontariuszy prowadzących zajęcia z młodzieżą samodzielnie lub towarzyszących szkolnym doradcom zawodowym, wspólne działania informacyjne rodziców oraz opiekunów Szkolnych Ośrodków Kariery w zakresie kształcenia i pracy,

spotkania warsztatowe dla rodziców w zakresie kształtowania w nich umiejętności towarzyszenia dzieciom w podejmowaniu przez nie świadomych wyborów, indywidualne i grupowe zajęcia dotyczące kształtowania w rodzicach akceptacji wyborów dokonywanych przez dzieci, indywidualna współpraca z rodzicami uczniów mających problemy z nauką w szkole aktualnej, wyborem przyszłej drogi edukacyjnej i zawodowej,

porady dotyczące wyboru ścieżki edukacyjnej dzieci na podstawie przeprowadzonej diagnozy zainteresowań, oceny predyspozycji zawodowych, rozmów doradczych, udzielanie porad indywidualnych i grupowych rodzicom w zakresie informacji o możliwości zdobycia przez dzieci stypendiów.

Szok Częstochowa Zespół Szkół im. gen. Władysława Andersa w Częstochowie w roku 2003 przystąpił do I konkursu grantowego na rozpoczęcie przedsięwzięcia jakim jest Szkolny Ośrodek Kariery Datą rozpoczęcia działalności SzOK-u jest 15 grudnia 2003roku

W wyniku tego konkursu Zespół Szkół im. gen. W W wyniku tego konkursu Zespół Szkół im. gen. W. Andersa w Częstochowie, jako jedyna szkoła w regionie otrzymała fundusze na utworzenie Szkolnego Ośrodka Kariery. Profesjonalną opiekę nad młodzieżą sprawuje doradca zawodowy mgr Anita Dudek.

Odbiorcy Odbiorcami są uczniowie naszej palcówki XI Liceum Ogólnokształcącego II Liceum Profilowanego Technikum nr 4 Zasadniczej Szkoły Zawodowej nr 2

Absolwenci naszej szkoły – jeśli tylko będziemy mogli ich wesprzeć w dalszej drodze edukacyjne i rozwoju zawodowego Gimnazjaliści zaprzyjaźnionych szkół, do których kierować będziemy swe działania w celu dokonywania przez nich trafnych wyborów kierunków kształcenia Nauczyciele, którzy mogą z SzOK-u czerpać wiedzę wykorzystywaną na lekcjach przedmiotowych (w ramach wewnątrzszkolnego systemu orientacji i poradnictwa zawodowego)

Rodzice, którzy będą mogli znaleźć tutaj wiedzę, wskazówki, metody i narzędzia potrzebne do wsparcia własnego dziecka w planowaniu jego przyszłości Pracodawcy i samorządowcy współdziałający ze szkolnym doradcą zawodowym

Działalność doradcy zawodowego w Zespole Szkół im. gen Działalność doradcy zawodowego w Zespole Szkół im. gen. Władysława Andersa

Instytucje wspierające doradcę zawodowego Wojewódzki Urząd Pracy filia Częstochowa - Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Powiatowy Urząd Pracy w Częstochowie – klub pracy Centrum Informacji Zawodowej OHP w Katowicach Centrum Edukacji i Pracy OHP w Częstochowie

Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej Warszawie Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny „Metis” w Katowicach Mobilne Centrum Informacji Zawodowej Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie Samorządowy Ośrodek Kształcenia Nauczycieli SOD w Częstochowie Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna Delegatura Kuratorium Oświaty w Częstochowie Centrum Metodyczne ECORYS

Współpraca z biurami karier uczelni wyższych Współpraca z uczelniami wyższymi Współpraca ze szkołami policealnymi Udział w targach edukacyjnych i pracy Udział w akcji promocji szkoły Badanie predyspozycji zawodowych młodzieży szkolnej oraz gimnazjalistów Udział w projektach Unii Europejskiej

Formy pracy wykłady, prelekcje, sesje pytań i odpowiedzi, burze grupowe zajęcia aktywizujące,    wykłady, prelekcje, sesje pytań i odpowiedzi, burze mózgów i inne formy pracy warsztatowej,  indywidualne porady edukacyjne i zawodowe,  diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje i pomoc w planowaniu kariery zawodowej za pomocą wywiadów, ankiet i innych metod – omówienie szczegółowe, organizowanie wycieczek do miejsc związanych ze światem edukacji i pracy – uczelni wyższych, urzędów i firm prywatnych w celu prezentacji poszczególnych zawodów oraz wycieczki na targi pracy i targi edukacyjne,    

Praca szkolnego doradcy zawodowego przebiega sprawnie dzięki współpracy z dyrekcją szkoły, wychowawcami klas, nauczycielami przedsiębiorczości i informatyki, pedagogiem szkolnym oraz wszystkimi nauczycielami pracującymi w Zespole Szkół im. gen. W. Andersa w Częstochowie

Podsumowanie pracy doradcy zawodowego w SzOK-u Rolą szkolnego doradcy zawodowego ujmując krótko jest osiągnięcie kompromisu między wymaganiami jednostki i społeczeństwa. Uświadomienie młodemu człowiekowi jakie wymagania stawia mu społeczeństwo i jakie możliwości stwarza by mógł wybrać te , które zaspokoją jego potrzeby i oczekiwania.

W sytuacji zwiększającego się w Polsce bezrobocia pomoc doradców zawodowych powinna być dostępna na każdym etapie życia człowieka. Szczególnie w szkole młody człowiek stojący u progu przyszłej kariery edukacyjnej i zawodowej oczekuje pomocy ze strony dorosłych. Obecność doradcy zawodowego w szkole umożliwia mu uzyskanie profesjonalnego wsparcia w podejmowaniu decyzji dotyczącej wyboru zawodu i dalszej edukacji.

Dziękuję za uwagę opracowała mgr Anita Dudek – doradca zawodowy