OPODATKOWANIE KAPITAŁU JAKO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA SYSTEMU ZABEZPIECZNIA EMERYTALNEGO NOWY PARADYGMAT DYSTRYBUCJI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SEKULARNĄ RÓWNOWAGĘ FUNDUSZU ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO ARTUR WALASIK UNIWERSYTET EKONOMICZNY W KATOWICACH WYDZIAŁ FINANSÓW I UBEZPIECZEŃ KATEDRA FINANSÓW PRZEDSIĘBIORSTW I UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH

PARADYGMAT JĘZYK 5.6 Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt Granice mojego języka oznaczają granice mojego świata Ludwig Wittgenstein: Tractatus Logico-Philosophicus artur.walasik@ue.katowice.pl

DEBATA ETYMOLOGIA łac. de- -battuere oddzielać od… bić, walczyć artur.walasik@ue.katowice.pl

TEORIE ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO (MULLIGAN ORAZ SALA-I-MARTIN 1999) POLITYCZNE TEORIE ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO MODEL PRZEGŁOSOWANIA MODEL OCHRONY PODATNIKA MODEL INTENSYWNOŚCI SPORU POLITYCZNEGO EKONOMICZNE TEORIE ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO MODEL TRANSFERU DOBROBYTU MODEL INTERNALIZACJI KAPITAŁU LUDZKIEGO MODEL ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO JAKO UBEZPIECZENIA MODEL UBEZPIECZENIA DŁUGOŚCI ŻYCIA MODEL ABSORPCJI PROBLEMU NIEROZTROPNOŚCI MODEL KEYNESOWSKI MODEL OSZCZĘDNOŚCI KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH MODEL FINANSOWANIA INWESTYCJI W KAPITAŁ LUDZKI MODEL ŁAŃCUCHA WZAJEMNYCH ZOBOWIĄZAŃ MODEL TRANSFERU PRACY MODEL KAPITALIZMU MONOPOLISTYCZNEGO MODEL PRAWIE OPTYMALNEJ REAKCJI NA PRYWATNE UBEZPIECZENIA EMERYTALNE artur.walasik@ue.katowice.pl

TEORIE ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO (MULLIGAN ORAZ SALA-I-MARTIN 1999) POLITYCZNE TEORIE ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO MODEL PRZEGŁOSOWANIA MODEL OCHRONY PODATNIKA MODEL INTENSYWNOŚCI SPORU POLITYCZNEGO EKONOMICZNE TEORIE ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO MODEL TRANSFERU DOBROBYTU MODEL INTERNALIZACJI KAPITAŁU LUDZKIEGO MODEL ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO JAKO UBEZPIECZENIA MODEL UBEZPIECZENIA DŁUGOŚCI ŻYCIA MODEL ABSORPCJI PROBLEMU NIEROZTROPNOŚCI MODEL KEYNESOWSKI MODEL OSZCZĘDNOŚCI KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH MODEL FINANSOWANIA INWESTYCJI W KAPITAŁ LUDZKI MODEL ŁAŃCUCHA WZAJEMNYCH ZOBOWIĄZAŃ MODEL TRANSFERU PRACY MODEL KAPITALIZMU MONOPOLISTYCZNEGO MODEL PRAWIE OPTYMALNEJ REAKCJI NA PRYWATNE UBEZPIECZENIA EMERYTALNE artur.walasik@ue.katowice.pl

MODEL PRZEGŁOSOWANIA TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO Kohorta wieku emerytalnego uzyskuje w drodze demokratycznego głosowania większość dla wprowadzenia i utrzymania systemu zabezpieczenia emerytalnego uzyskując: a) poparcie tej części kohorty wieku produkcyjnego, której dochody są niższe (INTERES EKONOMICZNY); b) gwarancję praw nabytych (KONTRAKT KONSTYTUCYJNY) ====================================================================== Opodatkowanie kapitału może być atrakcyjne politycznie, kapitał nie głosuje artur.walasik@ue.katowice.pl

MODEL TRANSFERU DOBROBYTU REDYSTRYBUCYJNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ WŁADZY PUBLICZNEJ System zabezpieczenia emerytalnego jest konsekwencją przypisania przez władze publiczne wyższej wagi do użyteczności uzyskiwanej przez osoby w wieku emerytalnym (REZULTAT ZJAWISKA GERONTOKRACJI). Wzrost gospodarczy przyczyniający się do zwiększenia dochodów osób w wieku produkcyjnym, wzmaga nacisk na rozszerzenie redystrybucji w wymiarze demograficznym (międzypokoleniowej) ====================================================================== Opodatkowanie kapitału zmniejszy udział dochodów z pracy w realizacji redystrybucji międzypokoleniowej artur.walasik@ue.katowice.pl

MODEL UBEZPIECZENIA DŁUGOŚCI ŻYCIA NEGATYWNA RYNKOWA SELEKCJA System zabezpieczenia emerytalnego jest rozwiązaniem niesprawności mechanizmu rynkowego, którą jest zjawisko negatywnej selekcji na rynku prywatnych ubezpieczeń emerytalnych, w szczególności w związku z daleko idącymi różnicami między długością życia poszczególnych ubezpieczających się. ====================================================================== Opodatkowanie kapitału pozwoli na zrekompensowanie przewagi kapitału w realizacji presji rynkowej w stosunku do pracy artur.walasik@ue.katowice.pl

MODEL ABSORPCJI PROBLEMU NIEROZTROPNOŚCI PATERNALIZM FISKALNY System zabezpieczenia emerytalnego ogranicza negatywne skutki nieroztropnych decyzji podejmowanych w młodym wieku, w szczególności spowodowanych: a) ograniczoną wiedzą o poziomie potrzeb koniecznych do zaspokojenia na starość; b) skłonnością do bagatelizowania dożycia starości i przypisywania większego znaczenia obecnej konsumpcji (KRÓTKOWZROCZNA NIEROZTROPNOŚĆ) c) oczekiwaniem, iż pozostali członkowie społeczeństwa podejmą się ich alimentacji na starość, nawet jeżeli była konsekwencją nieroztropności o charakterze krótkowzrocznym (RACJONALNA NIEROZTROPNOŚĆ) ====================================================================== Opodatkowanie kapitału będzie oznaczało repartycję odpowiedzialności za nieroztropność między władze publiczne oraz prywatny kapitał artur.walasik@ue.katowice.pl

MODEL KEYNESOWSKI INSTRUMENT POLITYKI FISKALNEJ System zabezpieczenia emerytalnego tworzy największy fundusz służący do przekształcenia oszczędności kohorty wieku produkcyjnego w wydatki konsumpcyjne kohorty wieku emerytalnego, dzięki czemu możliwe jest finansowanie ekspansywnej polityki fiskalnej ========= Opodatkowanie kapitału będzie oznaczało przekształcenie prywatnych inwestycji w konsumpcję prywatną. artur.walasik@ue.katowice.pl

MODEL TRANSFERU PRACY DEMARKETYZACJA System zabezpieczenia emerytalnego pozwala władzy publicznej wpływać na ograniczenie podaży osób w starszym wieku i zwiększenie podaży pracy osób w młodszym wieku, co uzasadnione jest: a) wyższą efektywnością pracy młodszego pokolenia (INTERWAŁ POSTĘPU TECHNOLOGICZNEGO KRÓTSZY NIŻ POKOLENIE) b) politycznie bezpieczniejszym jest większa liczba osób korzystających z systemu zabezpieczenia emerytalnego, niż nadmierna liczba osób bezrobotnych c) niższy poziom podaży pracy wpływa na wzrost płacy ====================================================================== Zgodnie z teorią kosztów komparatywnych opodatkowanie kapitału wzmocni wskazane wyżej procesy na rynku pracy artur.walasik@ue.katowice.pl

MODEL KAPITALIZMU MONOPOLISTYCZNEGO ZARZĄDZANIE PROCESAMI SPOŁECZNYMI System zabezpieczenia społecznego zapewnia władzy publicznej możliwość efektywnej (koszty) oraz skutecznej pacyfikacji politycznego oporu znacznej części społeczeństwa. ====================================================================== Opodatkowanie kapitału może być postrzegane jako źródło politycznego wsparcia istotnej części społeczeństwa artur.walasik@ue.katowice.pl

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ artur.walasik@ue.katowice.pl