Prewencja sytuacyjna Zwalczanie przestępczości Ćwiczenia nr 6 Na podstawie: K. Łojek, Metodyka rozwiązywania problemów kryminalnych R. Socha, Bezpieczeństwo masowych imprez sportowych. Organizacja działań policji J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski, Kryminologia

Prewencja a profilaktyka Oba terminy oznaczają właściwie to samo. Prewencja wywodzi się z późnołacińskiego terminu praeventio – zapobieganie, pochodzącego z łacińskiego praevenire – wyprzedzić, zapobiec Profilaktyka z kolei to słowo pochodzenia greckiego – prophylaktikós = zapobiegawczy, prophylássein = strzec się; zapobiegać Chodzi więc o „działalność zmierzającą do eliminowania określonego zjawiska lub jego skutków uznawanych za niepożądane”

Prewencja sytuacyjna Prewencja sytuacyjna to działania ograniczające okazje popełnienia przestępstwa. Działania te: koncentrują się na dokładnie określonych formach przestępstw traktują zarządzanie, projektowanie (design) i modyfikowanie otoczenia jako działania wymagające spójności i systematyczności sprawiają, że potencjalni sprawcy oceniają możliwość popełnienia przestępstwa jako zadanie trudniejsze do wykonania, obarczone większym ryzykiem, a zatem mniej opłacalne, z ich punktu widzenia nawet nieuzasadnione

Trzy stopnie sytuacyjnego zapobiegania przestępczości 1. Sytuacyjne zapobieganie przestępczości I stopnia obejmuje działania uniemożliwiające lub utrudniające sprawcom popełnianie przestępstw i wzmacniające poczucie bezpieczeństwa. Są to: działania informacyjne i edukacyjne działania praktyczne (w myśl powiedzenia – strzeżonego pan Bóg strzeże), m.in. planowanie urbanistyczne i architektoniczne służące tworzeniu bezpiecznej przestrzeni; kształtowanie środowisk bytowania ludzi (chodzi też o właściwe wpisanie tkanki społecznej w układy urbanistyczno-architektoniczne); indywidualne zabezpieczenia obiektów działaniem praktycznym jest także budowanie oferty absorbującej zajęciami przeciwdziałającymi postawom antyspołecznym – to jednak jest już tzw. prewencja socjalna

Prewencja/profilaktyka sytuacyjna Prewencję/profilaktykę sytuacyjną można by więc określić jako „zapobieganie zidentyfikowanym i spodziewanym zagrożeniom poprzez przedsięwzięcie działań mających na celu niedopuszczenie do negatywnie ocenianych przekształceń istniejącego stanu rzeczy”; W świetle tak rozumianej profilaktyki prewencja czy też zapobieganie przestępczości to „interwencja ukierunkowana na przyczyny zdarzenia przestępnego, mająca na celu zmniejszenie ryzyka jego wystąpienia oraz ograniczenie szkód powstałych w przypadku jego zaistnienia”.

Trzy stopnie sytuacyjnego zapobiegania przestępczości 2. Sytuacyjne zapobieganie przestępczości II stopnia to działania w rejonach już zagrożonych przestępczością i zakłócaniem porządku publicznego. Obejmuje ono: modyfikowanie układu urbanistycznego i komunikacyjnego przestrzeni poprawę bezpieczeństwa technicznego i osobowego intensyfikowanie działań patrolowych policji, prywatnego sektora ochrony zabezpieczanie przedmiotów, np. znakowanie

Trzy stopnie sytuacyjnego zapobiegania przestępczości Sytuacyjne zapobieganie przestępczości III stopnia to działania: podejmowane wobec obiektów szczególnego ryzyka, rejonów szczególnie zagrożonych polegające na doskonaleniu systemów nadzoru nad bezpieczeństwem (np. monitoringu – zob. zdjęcie obok…)

Teoretyczne podstawy prewencji sytuacyjnej Teoria działań rutynowych (zachowań codziennych); autorzy: C. Show, H. McKay, R. Cohen, M. Felson, Clarke R.; stwierdzili, że o popełnieniu przestępstwa decyduje okazja. Możemy o niej mówić, gdy spełnione są trzy przesłanki: Obecność obiektu nadającego się do ataku (może być osoba, może być przedmiot) Brak odpowiedniej ochrony (strażników szeroko rozumianych, czyli w sensie osobowym, ale i materialnym) Umotywowany sprawca (jeśli go brak, do przestępstwa nie dojdzie - mimo obecności obiektu i braku ochrony; to jasne)

Teoria wzorca przestępczego Teoria ta wyjaśnia, jak osoby i przedmioty mające związek z przestępczością przemieszczają się w czasie i przestrzeni. Wzorzec przestępczy to konsekwencja trzech elementów: punktów węzłowych (miejsc, między którymi ludzie się przemieszczają oraz ich okolic; takimi punktami mogą być dom sprawcy/ofiary, miejsce pracy, nauki, stołowania się itp.) tras (łączących punkty węzłowe) brzegowości (chodzi o obrzeża obszarów obejmujących miejsca podstawowej aktywności ludzi, jak: dom, sklep, miejsce pracy, rozrywki, rekreacji, przy tym miejsca krzyżowania obszarów aktywności różnych zbiorowości – sprawcom chodzi o zachowanie anonimowości zarówno przed, jak i po dokonaniu przestępstwa; na obrzeżach są bardziej anonimowi, trudno powiedzieć: swój czy obcy)

Teoria racjonalnego wyboru To teoria zakładająca, że sprawcy przestępstw podejmują decyzje o ich popełnieniu, jeśli spodziewają się satysfakcjonujących ich zysków/profitów, a jednocześnie oceniają ryzyko jako niewielkie Wybór obiektu zależy od celu postawionego sobie przez sprawcę (np. można ukraść biżuterię po to, by obdarować nią kogoś, by spieniężyć na rynku wtórnym, by powiększyć swoją kolekcję, uzyskać elementy do wyrobu innej biżuterii; trzeba dokonać oceny obiektu ataku, możliwości jego wykorzystania, aby zwrócić uwagę na potencjalnych sprawców, miejsca, gdzie może trafić) UWAGA: w ostateczności chodzi o podjęcie skutecznych działań zapobiegających określonym czynom, zjawiskom

Case study Marsz Niepodległości 11 listopada 2013 r. w Warszawie Jakie działania w ramach sytuacyjnego zapobiegania przestępczości I, II i III stopnia należało/można było podjąć, aby nie doszło do incydentu związanego z ambasadą Federacji Rosyjskiej? stopnia:

Case study

Case study Mecz podwyższonego ryzyka typu: Stal Rzeszów – Resovia lub… Łada Biłgoraj – Start Lublin tudzież Hetman Zamość stopnia:

Case study Protesty na placach Kijowa, Lwowa... Czy z punktu widzenia władz Ukrainy można było podjąć jakieś działania przewidziane przez prewencję sytuacyjną, by uniknąć tego, co teraz się tam dzieje? stopnia: