Integracja sensoryczna Alicja Stokłosa

Wprowadzenie do teorii Termin integracja pochodzi od łacińskiego słowa integratio i oznacza składanie całości. Wg dr Jean Ayres „integracja sensoryczna jest procesem, w którym następuje organizacja dostarczanych do naszego organizmu wrażeń, tak by mogły być wykorzystane w celowym, zakończonym sukcesem działaniu” ( Violet F. Maas „Uczenie się przez zmysły” Warszawa 1998).

Uczenie się przez zmysły: Poznawanie otoczenia, własnego ciała i wiedza o świecie w którym żyjemy, tworzy się z informacji dostarczanych przez zmysły. Łącząc wrażenia zmysłowe dzięki receptorom stopniowo i coraz lepiej poznajemy otaczający nas świat. Informacje te są odbierane systematycznie, wpływają na nasz rozwój i dojrzewanie układu nerwowego. Drogi nerwowe stają się coraz bardziej złożone i coraz lepiej współpracują ze sobą w łączeniu poszczególnych wrażeń zmysłowych. Z łączących się wrażeń tworzymy pojęcia, określamy je słowami (nazywamy), tworzymy gesty, zapisujemy wyrazami, zdaniami lub przedstawiamy w innej formie.

Zmysły Zmysły odbierające bodźce z otoczenia - dotyk, wzrok, słuch, smak, powonienie. Zmysły odbierające bodźce z głębi naszego ciała – zmysł równowagi, czucia ułożenia i ruchów ciała. Budowa zupełnie odmienna, a receptory każdego ze zmysłów są wrażliwe tylko na pewien rodzaj bodźców. Właściwe połączenie doznań odbieranych przez różne zmysły, czyli ich integracja, gwarantuje zgodność otaczającego nas świata. Dla tworzącego się obrazu świata największe znaczenie ma okres wczesnego dzieciństwa. W nim następuje uaktywnianie, integrowanie i dojrzewanie układów zmysłów.

Nieprawidłowa integracja sensoryczna: Nieprawidłowa integracja sensoryczna przejawia się tzw. dysfunkcjami, czyli zaburzeniami, pojawiają się one, gdy układ nerwowy niewłaściwie organizuje bodźce zmysłowe. Dysfunkcje nie są związane z uszkodzeniem narządów zmysłów, np. z niedosłuchem czy krótkowzrocznością. Dysfunkcje integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie następujących systemów: czuciowego, przedsionkowego, słuchowego, wzrokowego, węchowego i smakowego.

Nieprawidłowa integracja sensoryczna Dysfunkcje integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie następujących systemów: czuciowego, słuchowego, wzrokowego, węchowego i smakowego. Dysfunkcje te mogą być rozpoznawane u dzieci w normie intelektualnej z trudnościami w uczeniu się, z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, autyzmem, nadpobudliwością psychoruchową, mózgowym porażeniem. Ich nasilenie jest różne, od lekkiego do znacznego.

Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej: Wzmożona lub obniżona wrażliwość na bodźce. Niewłaściwy poziom uwagi. Obniżony poziom koordynacji ruchowej. Opóźniony rozwój mowy. Nieprawidłowy poziom aktywności ruchowej.

Proces diagnostyczny w terapii integracji sensorycznej: Jest kilkuetapowy i polega na przeprowadzeniu: Wywiadu z rodzicami, którego częściami składowymi są między innymi: okres rozwój prenatalny (płodowy), perinatalny (okołoporodowy) i postnatalnego (po urodzeniowy), czas osiągania „kamieni milowych” w obszarze rozwoju ruchowego, poznawczego i mowy, stan zdrowia. Testów Południowokalifornijskich (SCSIT), które oceniają między innymi: planowanie ruchu, praksje oralne, różnicowanie wrażeń dotykowych, naśladownictwo ruchowe, równowagę, koordynację wzrokowo-ruchową.

Diagnoza: Prób z obserwacji klinicznej oceniających między innymi lateralizację, odruchy, napięcie mięśni, pracę gałek ocznych, poziom pobudzenia systemu przedsionkowego. Kluczowym elementem diagnozy jest obserwacja dziecka w czasie jego swobodnej i zaplanowanej aktywności. Dla diagnosty szczególnie ważna jest reakcja dziecka na proponowane zadania ruchowe z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu.  Rodzice lub opiekunowie są najlepszymi obserwatorami dziecka. Zwykle oni pierwsi zauważają pojawiające się problemy rozwojowe, gdyż obserwują dziecko w różnych sytuacjach życia codziennego.

Bibliografia: „ Integracja sensoryczna na co dzień” dr n. med. M. Borkowska, mgr Kinga Wagh, Warszawa, PZWL; „Uczenie się przez zmysły” Violet F. Maas, Warszawa; „ Integracja Sensoryczna” Z. Przyrowski www.pstis.pl – strona internetowa Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej