Skutki korzystania z Internetu

Skutki korzystania z Internetu Internet zmienia Sposób funkcjonowania mózgu Sposób myślenia Chcesz poznać bieżące analizy spadków cen akcji w Tokio czy Nowym Jorku, podłoże wojny gruzińsko-rosyjskiej o Osetię Południową lub poglądy współczesnych uczonych na temat możliwości podróży w czasie? Nic trudnego. Wystarczy wpis do Wikipedii czy Google'a, a potrzebna informacja natychmiast się pojawi. Uczeni przekonują jednak, że życie przed ekranem i karmienie się internetowymi treściami diametralnie zmienia funkcjonowanie naszego mózgu i sposób myślenia. Tracimy pamięć Myślimy powierzchownie Trudności z koncentracją

Skutki korzystania z Internetu Czy jesteśmy mniej inteligentni? Może to sposób na radzenie sobie z zalewem informacji? Czytamy coraz krótsze teksty. Szybko się męczymy przy dłuższej lekturze. Przeskakujemy ze strony na stronę. Stajemy się niecierpliwi i żądamy natychmiastowego dostępu do informacji. Nie silimy się na głębszą analizę. Wśród naukowców nie ma jednak zgody co do oceny tego zjawiska. Jedni twierdzą, że fatalnie wróży ono naszej przyszłości, bo Internet sprawia, że jesteśmy mniej inteligentni. Czytamy coraz krótsze teksty, a przy dłuższej lekturze szybko się męczymy. Przeskakujemy ze strony na stronę, na każdej zatrzymując się na kilka minut. Stajemy się niecierpliwi i żądamy natychmiastowego dostępu do informacji. Nie silimy się na głębszą analizę danych. Tak czarną wizję zaprezentował przed kilku tygodniami Nicholas Carr, autor książek popularnonaukowych poświęconych nowym technologiom, w szeroko komentowanym artykule "Is Google Making us Stupid?" (Czy Google nas ogłupia?), opublikowanym na łamach magazynu "The Atlantic". Z jego opinią zgadza się prof. Susan Greenfield, neurobiolog z University of Oxford, autorka wydanej właśnie w Wielkiej Brytanii książki "ID: The Quest for Identity in the 21st Century" (Poszukiwanie tożsamości w XXI w.), krytykującej wpływ nowych technologii na współczesnego człowieka.

Skutki korzystania z Internetu Zachowania internautów Wszyscy internauci są coraz bardziej niecierpliwi. Nie znoszą opóźnienia w dostępie do informacji – szukają gdzie indziej lub rezygnują z poszukiwań. Przeskakują ze strony na stronę, rzadko wracając do tych, które już odwiedzili. 60% czytelników czasopism internetowych przegląda zaledwie 3 strony. Większość nigdy nie wraca do tego co już raz przeczytała. Z kolei druga grupa naukowców, m.in. Clay Shirky z New York University czy psycholingwista Steven Pinker z Uniwersytetu Harvarda, jest zupełnie innego zdania. Uczeni ci przekonują, że zmiana naszego sposobu myślenia pod wpływem nowych technologii wcale nie musi być negatywnym zjawiskiem. Jest tylko sposobem radzenia sobie z zalewem informacji, który sam w sobie może przynosić wyłącznie korzyści. Najlepiej zmiany zachodzące w naszym sposobie myślenia i zachowania pokazuje raport "Information Behaviour of the Resercher of the future" (Zachowania informacyjne badacza przyszłości) przygotowany przez British Library i Joint Information Systems Committee. Ujawnia on, że wszyscy internauci, bez względu na wiek, są coraz bardziej niecierpliwi. Nie znoszą ani chwili opóźnienia w dostępie do informacji i jeśli potrzebnej wiedzy nie otrzymują od razu, natychmiast szukają innych źródeł lub zarzucają poszukiwania. Co więcej, z brytyjskich badań wynika, że przeskakując ze strony na stronę, rzadko wracają do tych, które już odwiedzili - 60 procent czytelników czasopism w wersji internetowej przegląda zaledwie trzy strony, a większość z nich do tej samej lektury nigdy nie powraca. To sprawia, że nie są w stanie ugruntować raz nabytej wiedzy.

Skutki korzystania z Internetu Zachowania internautów Średni czas czytania e-booka wynosi 4 minuty. Średni czas czytania e-czasopisma wynosi 8 minut. Czytają bez zagłębiania się w treść. Ściągają pliki na dysk, do których zazwyczaj już nigdy nie wracają. Przeciętny czas, jaki spędzamy na lekturze e-booka czy e-czasopisma, wynosi odpowiednio cztery i osiem minut. "Zdaje się, że współcześni użytkownicy sieci wchodzą do niej raczej po to, by unikać czytania w konwencjonalnym znaczeniu tego słowa. Czytają bez zagłębiania się w treść" - konkludują autorzy raportu. Jednocześnie dzisiejsi poszukiwacze informacji często ściągają dokumenty na twarde dyski. Autorzy raportu określają to zachowanie mianem chomikowania, zauważając jednocześnie, że do zapisywanych na dyskach plików najczęściej nikt nie powraca. Internauci tworzą tylko iluzję, że ściągnięte na twardy dysk dane w jakiś sposób przyswoili. Wszystko to stwarza iluzję, że znalezione treści zostały przyswojone.

Skutki korzystania z Internetu Zachowania Internautów 80% ludzi codziennie korzysta z Internetu (Skandynawia) 45% Polaków zagląda do sieci kilka razy dziennie Choć informacje zawarte w sieci traktujemy tak powierzchownie, to właśnie internet stał się dla nas pierwszym i najważniejszym ich źródłem. W niektórych krajach Europy, np. w Skandynawii czy Niemczech, ponad 80 proc. ludzi codziennie korzysta z internetu. W Polsce internauci stanowią 45 proc. populacji - wynika z najnowszego raportu NetTrack przygotowanego przez MillwardBrown SMG/KRC; 77 proc. z nich ma stałe łącze i do sieci zagląda kilka razy dziennie.

Skutki korzystania z Internetu Zwyczaje te zmieniają oblicze współczesnej edukacji, bo 89 proc. studentów brytyjskich szkół wyższych rozpoczyna poszukiwania informacji od wyszukiwarki internetowej, a tylko 2 proc. od biblioteki. Gdy studenci chcą poszerzyć wiedzę, wciąż chodzą do biblioteki, jednak spędzają w niej mniej czasu niż jeszcze przed pięciu laty i zdecydowanie mniej czytają.

Skutki korzystania z Internetu Internet wpływa także na środowisko naukowców i na samą jakość badań. Z artykułu Jamesa Evansa, socjologa z University of Chicago, opublikowanego w jednym z ostatnich numerów czasopisma "Science", wynika, że uczeni, którzy mają dostęp do fachowych periodyków online, cytują znacznie mniej artykułów innych kolegów niż w czasach przedinternetowych, kiedy szukali prac poprzedników w bibliotekach. Jeżeli już coś cytują, to teksty opublikowane niedawno, i to takie, które były komentowane w mediach. Zdaniem Evansa oznacza to, że choć internet daje nieograniczony dostęp do publikacji naukowych, uczeni - paradoksalnie - nie docierają do nich, a tym samym niewiele wiedzą o istotnych pracach w danej dziedzinie nauki. Zadowalają się krótkimi streszczeniami najnowszych artykułów. Są równie zniecierpliwieni, jak zwykli użytkownicy sieci, i nie mają chęci na głębsze poszukiwania.

Skutki korzystania z Internetu Przyczyną takiej zmiany jest nie tylko częste korzystanie z wyszukiwarek internetowych, lecz także - a może przede wszystkim - przyzwyczajenie do krótkich form wymiany informacji. E-maile, komunikaty internetowe i SMS-y to już niemal przeżytek. Teraz największą popularnością cieszą się tzw. mikroblogi, czyli krótkie komunikaty zamieszczane w internecie za pomocą coraz doskonalszych telefonów komórkowych i serwisów takich jak Twitter. Mikroblogi najczęściej są komentarzem do bieżących doświadczeń. Dzięki udogodnieniom technologicznym rzeczywiście codziennie tworzymy i pochłaniamy ogromne ilości tekstu, tyle że w miniaturowych porcjach. Zdaniem coraz większej liczby uczonych to, jak czytamy i piszemy, nie może pozostawać bez wpływu na sposób naszego myślenia. Jeszcze w latach 60. XX wieku Marshall McLuhan, wybitny teoretyk komunikacji, przekonywał, że media nie są biernym kanałem przesyłu informacji. Dostarczają je, a jednocześnie kształtują nasz sposób myślenia. Choć obserwacje te pochodzą z epoki przedinternetowej, doskonale opisują nasze czasy. Dzisiaj zgadza się z nimi Maryanne Wolf, psycholog z Tufts University. "Nie tylko to, co czytamy, nas kształtuje, lecz także to, jak czytamy" - przekonuje w książce "Proust and the Squid: The Story and Science of the Reading Brain" (Proust i kałamarnica: historia i nauka czytającego mózgu). Autorka jest zdania, że wnikliwe czytanie na przykład dzieł literackich wpływa na zwiększenie liczby połączeń między komórkami nerwowymi w mózgu. Nie jest jednak czynnością instynktowną jak mówienie. Wymaga wysiłku, którego współcześni użytkownicy internetu nie chcą podejmować. Zadowalają się więc intelektualnymi przekąskami, zamiast z rozkoszą delektować się daniem głównym.

Skutki korzystania z Internetu Psycholodzy sądzą, że trwałe zmiany w mózgu już można obserwować u osób spędzających dużo czasu przed ekranem komputera. Nasz umysł cechuje się bowiem plastycznością, czyli podatnością na wpływ bodźców z otoczenia. Badania przeprowadzone przed kilku laty przez naukowców z University College London wśród londyńskich taksówkarzy dowiodły na przykład, że ze względu na stałą konieczność wyznaczania trasy i zapamiętywania nazw ulic kierowcy ci mają powiększony hipokamp - obszar mózgu odpowiedzialny za zapamiętywanie. Z kolei muzycy mają znacznie większe móżdżki - regiony odpowiadające między innymi za koordynację ruchową. Podobne przykłady można mnożyć. Co ciekawe, zmiany w mózgu nie tworzą się ani przypadkowo, ani z dnia na dzień, lecz są efektem długotrwałej koncentracji na jakiejś aktywności, a taką współcześnie jest surfowanie w internecie.

Skutki korzystania z Internetu wielowątkowość podzielna uwaga dobra orientacja wyobrażenia 3D niezdolność do refleksji do wyciągania wniosków brak szerszego punktu widzenia Ludzie dużo czasu spędzający w sieci, zwłaszcza młodzi są bardziej podatni na wpływy i wykształcają się u nich tzw. hipertekstowe umysły. Ich sposób myślenia przestaje być linearny jak książkowa narracja i zaczyna przebiegać wielowątkowo, co powoduje, że mają podzielną uwagę, dobrą orientację przestrzenną i nie mają trudności z wyobrażaniem sobie trójwymiarowych struktur. Jednak prędzej czy później okazuje się, że są niezdolni do głębszej refleksji, nie potrafią wyciągać ogólnych wniosków czy przyjąć szerszego punktu widzenia. Prof. Susan Greenfield w przywołanej publikacji próbuje dociec, dlaczego tak się dzieje. Według niej wirtualne światy dostarczają nam stymulacji zmysłowej, jakiej nie jesteśmy w stanie doświadczyć w realu. Jest to groźne, ponieważ nadmierne pobudzenie zmysłów prowadzi do zwiększenia produkcji w przedczołowych obszarach kory mózgowej dopaminy, substancji odpowiedzialnej między innymi za odczuwanie przyjemności. Podwyższony jej poziom powoduje, że nie jesteśmy w stanie odpowiednio długo skupić uwagi na wykonywanym zadaniu. Natomiast potrzeba zwiększenia intensywności doznań sprawia, że żyjemy tu i teraz i wciąż poszukujemy kolejnych stymulacji. Myślimy sprawnie, ale powierzchownie, a naszym celem nie jest zgłębianie problemów, lecz dotarcie do kolejnej przyjemności. Nawet czytając wiadomości, przyswajamy tylko te, które wpisują się w nasz punkt widzenia, zaś sprzeczne z nim odrzucamy.

Skutki korzystania z Internetu zachowania ryzykowne mniejsza świadomość siebie i świata Co więcej, kontakt z nowymi technologiami sprawia, że mamy skłonność do zachowań ryzykownych. Prof. Greenfield stawia nawet tezę, że żyjąc przed ekranem, stajemy się mniej świadomi siebie i świata. Uczona twierdzi, że podwyższony poziom dopaminy i towarzyszące mu objawy można zaobserwować u schizofreników, u których choroba prowadzi do zniszczenia kory mózgowej przez stymulację dopaminą, małych dzieci z jeszcze nie rozwiniętymi mózgami, osób otyłych uzależnionych od stałego dopływu bodźców smakowych, miłośników sportów ekstremalnych, uzależnionych od podwyższonego poziomu adrenaliny, czy wreszcie u narkomanów uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Intensywne korzystanie z nowych technologii, zdaniem Greenfield, może więc uczynić z nas osoby przypominające chorych psychicznie, dzieci nastawione na zabawę czy narkomanów.

Skutki korzystania z Internetu depresja schizofrenia uzależnienia Takie porównanie jest uzasadnione, ponieważ nowe technologie internetowe z łatwym dostępem do informacji i rozrywek, podobnie jak wszystkie inne używki, pobudzają mózgowy układ nagrody. Nie przynoszą jednak samej nagrody, rozumianej jako gratyfikacja za wysiłek, lecz dają czystą przyjemność, której wysiłek nie poprzedza. To, zdaniem uczonej, prosta droga do uzależnienia. Ale też do innych schorzeń psychicznych, takich jak depresja czy schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że w 2020 roku na świecie będzie dwukrotnie więcej przypadków tych chorób. Już można obserwować ich nasilenie. Wśród młodych Brytyjczyków liczba osób z zaburzeniami zachowania podwoiła się w ciągu ostatnich 30 lat, a osób z problemami emocjonalnymi jest o 70 proc. więcej. Z kolei z danych American Psychological Association wynika, że jeden na pięcioro młodych ludzi w USA ma problemy psychiczne. W Japonii miliony młodych ludzi, zwanych hikikomori, co po japońsku znaczy: osobny, zamyka się w swoich pokojach, unikając kontaktu nawet z najbliższymi. Odcięci od realnego świata, komunikują się wyłącznie za pomocą nowych technologii internetowych. A te, zamiast stymulować rozwój intelektualny czy pobudzać do własnych rozważań, wyręczają ich w myśleniu. Dzieje się tak za sprawą takich stron, jak Google, które cały czas analizują wpisy internautów, a tzw. sieci neuronowe, czyli przypominające działanie mózgu oprogramowanie, sprawiają, że wyszukiwarki uczą się tego, co chcą znaleźć internauci, wpisując określone hasła.

Skutki korzystania z Internetu Jednak czarne scenariusze nie muszą się sprawdzić. Na forum internetowym portalu Edge, zrzeszającego naukowców i popularyzatorów nauki, po publikacji artykułu Carra pojawiły się komentarze filozofów, naukowców i specjalistów zajmujących się nowymi technologiami. Większość nie podziela powyższych zastrzeżeń. Na przykład Clay Shirky z New York University, specjalista w dziedzinie zmian społecznych wywoływanych przez internet, twierdzi, że sieć oferuje nam dziś przede wszystkim niespotykane dotąd bogactwo informacji. Wcześniej taką obfitość dawało nam zastąpienie przekazów ustnych słowem pisanym, a następnie wynalezienie druku. Za każdym razem obawiano się, że zmiana nośnika informacji będzie zagrożeniem dla ludzkiej pamięci i przyczyną degeneracji ludzkiego umysłu. Obawy te okazały się jednak przesadzone. Dziś - twierdzi Shirky - odchodzimy od książek w stronę internetu, co grozi zubożeniem naszego sposobu myślenia, ale nie musi oznaczać katastrofy, tylko pewne zmiany w naszym postrzeganiu świata. Podobnego zdania jest Daniel W. Hillis, specjalista w dziedzinie systemów komputerowych, i psycholingwista Steven Pinker. Obydwaj przekonują, że Google to tylko koło ratunkowe, które pozwala nam nie utonąć w morzu informacji. - Technologia zmniejszyła dystans pomiędzy ludźmi żyjącymi w różnych częściach świata. Więcej spraw rozgrywających się na całej kuli ziemskiej ma dla nas znaczenie. Nasz świat się powiększył - mówią. Zalew informacji jest nieunikniony. Nie możemy już zgłębiać wszystkiego, co przynosi nam sieć. Musimy nauczyć się po niej surfować. A to aktywność nieuchronnie związana z przebywaniem na powierzchni. Internet?