KOSZTY KOSZTY

Koszt stały całkowity KSC Q

Zależność między KSC i KZP KSP C A B A B C 6 Q1 Q2 Q3 3 Q1 Q2 Q3 KZP A= 6/3

Koszt stały przeciętny KSP Q

Koszt zmienny całkowity Rośnie w miarę zwiększania produkcji. Początkowo koszt ten rośnie wolniej ,następnie , następnie zaś po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji wzrasta szybciej KZC Q

KZC C Zależność między KZC i KZP A B KZP A C B Q1 Q2 Q3 KZP A=4,9/5,3

Koszt zmienny przeciętny KZP Q

Koszt całkowity KC Q

KC Zależności między KC ,KZC i KCP, KZP KC KZC KCP=6/4 Q KCP KCP KZP

Koszt całkowity przeciętny KCP Q

Koszt marginalny

KC Geometria kosztu marginalnego Q KM KCP KM stanowi nachylenie krzywej KC w danym punkcie Q KM KCP

Najważniejsze relacje między kosztami: -KM zrównuje się z KZP i KCP wówczas, kiedy te ostatnie osiągają minimum -jeżeli KM jest mniejszy od KZP i KCP ,wtedy te ostatnie zmniejszają się. -Jeżeli KM jest większy od KZP i KCP wtedy te ostatnie rosną -KM i KSP nie są powiązane -KCP=KZP+KSP. KSP zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, natomiast KZP początkowo zmniejsza się a później rośnie. Dlatego zawsze,kiedy spadek KSP jest większy od wzrostu KZP,KCP będzie malał. -z powyższych relacji wynika, że KZP osiąga minimum prędzej aniżeli KCP.

KOSZTY KM KSP KCP KZP Q

Koszt faktyczny(księgowy) Koszty implicite Koszty alternatywnego zastosowania zasobów. Koszt faktyczny(księgowy) pieniężna zapłata za pozyskane dobra lub usługi. Zdolność produkcyjna zakładu Oznacza uzyskanie takiego poziomu produkcji. Przy którym krótkookresowa krzywa kosztu przeciętnego osiąga poziom minimalny.

Koszty rachunkowe Czynniki wykorzystane do produkcji(praca, kapitał,ziemia) są dla producenta kosztami.Wielkość kosztów wynika z pomnożenia ilości kupowanych czynników przez ich cenę wyrażoną w pieniądzu.Tak rozumiane koszty produkcji są zapisane w rachunkowości przedsiębiorstwa-są to koszty rachunkowe.Koszty faktycznie poniesione explicite KC = wl = rk

Koszty ekonomiczne To wartość wszystkich zasobów (czynników) użytych do produkcji. Wartość tę wyznacza koszt najlepszego, alternatywnego zastosowania zasobów. Koszty ekonomiczne to wszystkie koszty explicite i implicite,łącznie z zyskiem niezbędnym do zatrzymania zasobów w danej działalności gospodarczej.

Przychody całkowite-koszty explicite Zysk rachunkowy Jest różnicą między całkowitymi przychodami ze sprzedaży produktów lub usług i kosztami explicite (rachunkowymi). Zysk rachunkowy= Przychody całkowite-koszty explicite

Zysk ekonomiczny = przychody całkowite- Jest różnicą między całkowitymi przychodami a wszystkimi kosztami (explicite i implicite) lub różnicą między przychodami i kosztami alternatywnymi wszystkich nakładów. Zysk ekonomiczny = przychody całkowite- (koszty explicite + koszty implicite)

Postęp techniczny-produkcja-koszty

Jeżeli zastosowanie nowej technologiI pozwala osiągnąć większą niż poprzednio produkcję z danej wielkości nakładu zasobów, wówczas funkcja produkcji przesuwa się w górę. Produkcja całkowita PC2 PC1 Funkcja produkcji przesuwa się w górę Nakład czynnika

Oznacza to, że koszty wytworzenia jednostki produktu także zmiana kosztów z racji wzrostu (spadku) produkcji o daną jednostkę są mniejsze dla każdej wielkości nakładu czynnika. KM1 KM2 Koszty KCP1 KCP2 Produkcja Krzywe kosztów przesuwają się w dół

Neutralny postęp techniczny Ma miejsce gdy w wyniku wprowadzenia nowej technologii produkcji marginalny produkt pracy i marginalny produkt kapitału wzrastają w równym stopniu. Marginalna stopa technicznej substytucji nie ulega zmianie-jest taka sama przed i po zmianie technologii. Postęp techniczny jest neutralny bo nie skłania przedsiębiorstwa do zmiany relacji między kapitałem i pracą.

Pracooszczędny postęp techniczny Polega na tym, że w wyniku nowej technologii marginalne produkty rosną lecz marginalny produkt pracy wzrasta wolniej niż marginalny produkt kapitału.Jeżeli ceny czynnika pracy(w) i czynnika kapitału ( r ) nie zmieniły by się (w/r stałe),wówczas dla wytworzenia jednostki producent będzie używał mniej czynnika pracy w stosunku do danej wielkości kapitału (lub więcej kapitału w stosunku do danej wielkości pracy), aniżeli poprzednio. W tym sensie postęp techniczny oszczędza pracę-jest pracoszczędny. Ponieważ wykorzystanie kapitału jest stosunkowo większe postęp ten możemy nazwać kapitałochłonnym.

Kapitałooszczędny postęp techniczny Oznacza, że w efekcie nowej technologii produkcji marginalny produkt pracy wzrasta bardziej niż marginalny produkt kapitału. Skłania to producenta (przy niezmienionej relacji cen kapitału i pracy) do wykorzystania mniej kapitału w stosunku do danej wielkości nakładu pracy w celu wytworzenia jednostki produktu. Równocześnie oznacza to, iż w stosunku do danego nakładu kapitału wykorzystuje się więcej pracy, Tego rodzaju postęp zwany jest też pracochłonnym.

KC długookresowa Traktując koszt stały w długim okresie czasu jako zmienną ciągłą otrzymujemy nieskończenie wiele możliwych wielkości zakładów. W rezultacie każda krótkookresowa krzywa kosztów staje się punktem na krzywej kosztów całkowitych w długim okresie czasu, która także przybiera charakter linii ciągłej. KC Q

KCP w długim okresie Każda z krzywych kosztu przeciętnego w krótkim okresie czasu (KCP1,KCP2...KCPn) odpowiadające teoretycznie nieskończonej ilości przedsiębiorstw jest styczna do krzywej kosztu przeciętnego w długim okresie czasu Zwiększanie produkcji na drodze powiększania rozmiarów przedsiębiorstwa posiada sens ekonomiczny tylko do momentu zrównania się minimum kosztu długookresowego.Dalsze powiększanie wielkości przedsiębiorstwa jest nieekonomiczne. Jeśli w nierówna się minimum KCP wówczas koszty całkowite przeciętne rosną.

KC długookresowa Traktując koszt stały w długim okresie czasu jako zmienną ciągłą otrzymujemy nieskończenie wiele możliwych wielkości zakładów. W rezultacie każda krótkookresowa krzywa kosztów staje się punktem na krzywej kosztów całkowitych w długim okresie czasu, która także przybiera charakter linii ciągłej KC Q

KCP w długim okresie Każda z krzywych kosztu przeciętnego w krótkim okresie czasu (KCP1,KCP2...KCPn) odpowiadające teoretycznie nieskończonej ilości przedsiębiorstw jest styczna do krzywej kosztu przeciętnego w długim okresie czasu Zwiększanie produkcji na drodze powiększania rozmiarów przedsiębiorstwa posiada sens ekonomiczny tylko do momentu zrównania się minimum kosztu długookresowego.Dalsze powiększanie wielkości przedsiębiorstwa jest nieekonomiczne. Jeśli w nierówna się minimum KCP wówczas koszty całkowite przeciętne rosną.

Malejące efekty skali Rosnące efekty skal

KM DŁUGOOKRESOWY

Krótkookresowe krzywe KM przecinają zawsze krzywą długookresową KM przy takich rozmiarach produkcji, dla których krótkookresowe krzywe KCP są styczne z długookresową krzywą KCP. Na lewo od punktu minimum jakakolwiek krótkookresowa krzywa KM, znajduje się poniżej długookresowej krzywej KM,na prawo od tego punktu krótkookresowa KM znajduje się powyżej krzywej KM w długim okresie czasu .

KC KC1 KC O Q1 Q

KM KM1 KCP3 KCP1 KM2 KM3 KCP3 Q1 Q2 Q3

KC1 jest styczny do długookresowej krzywej KC w punkcie odpowiadającym wielkości produkcji Q1.Dla tego poziomu produkcji (wykres B) krzywa KCP1 jest styczna do KCP w długim okresie czasu. W konsekwencji dla wielkości produkcji Q1 krótkookresowy koszt marginalny KM1,jest równy KM w długim okresie czasu. Wykres A wskazuje również, iż w przedziale produkcji 0-Q1 rosnący KC znajduje się poniżej KC1.Ponadto dla wielkości produkcji Q1 długookresowy KC osiąga KC1 od dołu. Oznacza to,że KC przyrasta szybciej w stosunku do przyrostów produkcji aniżeli KC1.W rezultacie długookresowy KM musi znajdować się powyżej krótkookresowego KM1, aż do wielkości produkcji Q1. Powyżej wielkości produkcji Q1 długookresowy KC wzrasta wolniej od KC1.W rezultacie KM znajduje się poniżej KM1.

Powyższe racje sprawiają, że KM przecina KM2(KM3) przy wielkości produkcji Q2(Q3) dla której KCP2(KCP3) jest styczny z KCP w długim okresie czasu . Równocześnie KM znajduje się powyżej KM2(KM3) dla wielkości produkcji mniejszej od Q2(Q3),natomiast dla produkcji większych od Q2(Q3) koszt marginalny w długim okresie czasu znajduje się poniżej odpowiednich, krótkookresowych kosztów marginalnych. Obserwując kształtowanie się krzywych kosztów przeciętnych i marginalnych zauważymy ,iż punktem granicznym jest minimum krzywej KCP w krótkim okresie czasu: -po lewej stronie minimum KCP krzywa KM w długim okresie czasu przecina zawsze krótkookresowe krzyweKM zarówno poniżej krzywej KCP długookresowych i krótkookresowych krzywych kosztów przeciętnych. -po prawej stronie minimum KCP punkt przecięcia długookresowej krzywejKM z krzywymi krótkookresowymi KM znajduje się powyżej krzywych kosztów przeciętnych.

W punkcie minimum KCP następuje zrównanie się wszystkich krótko i długookresowych kosztów przeciętnych i marginalnych. Ponadto, zależności między kosztem przeciętnym i marginalnym odnoszące się do krótkiego okresu czasu są także charakterystyczne dla kosztów w długim okresie czasu: -Jeżeli KCP spada, wówczas KM < KCP -KM = KCP wówczas, gdy KCP osiąga minimum -jeżeli KCP rośnie, wtedy KM > KCP

KONKURENCJA DOSKONAŁA KONKURENCJA DOSKONAŁA

Założenia konkurencjii doskonałej. Założenie jednorodności produktu. Założenie pełnej mobilności czynników produkcji. Duża liczba sprzedających i kupujących. Założenie doskonałej informacji o rynku.

Okres rynkowy Krótki okres czasu Można utożsamiać z bardzo krótkim okresem czasu-tak krótkim, iż można przyjąć że poziom produkcji każdego przedsiębiorstwa oraz liczba przedsiębiorstw są stałe. Gałąź produkcji obejmuje przedsiębiorstwa wytwarzające identyczne produkty. Krótki okres czasu To taki okres, w którym rozmiary przedsiębiorstwa są stałe,a wielkość produkcji zmienia się wraz ze zmianami wykorzystania czynników zmiennych. W krótkim okresie czasu liczba przedsiębiorstw w gałęzi jest stała.

Długi okres czasu To okres, w którym zmieniają się rozmiary przedsiębiorstwa w zależności od kosztów produkcji oraz sytuacji rynkowej. Liczba przedsiębiorstw w gałęzi zmniejsza się, jeśli sytuacja rynkowa jest niekorzystna oraz zwiększa się, jeśli warunki rynkowe sprzyjają rozwojowi produkcji oraz osiąganiu odpowiednio wysokich zysków.

CENA RÓWNOWAGI GAŁĘZI PRZEMYSŁU P S Pe’ D1 Pe D Qe Q Biorąc pod uwagę okres rynkowy podaż gałęzi przemysłu przyjmuje postać pionowej linii prostej. W danym momencie czasu poziom produkcji każdego przedsiębiorstwa jest pionową linią prostą (podaż doskonale sztywna). Cena równowagi zależy tu tylko od popytu.

Cena rynkowa D Pe Popyt na produkty przedsiębiorstwa Popyt na produkty przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego jest doskonale elastyczny

w krótkim okresie czasu Równowaga rynkowa w krótkim okresie czasu Punkt równowagi rynkowej (punkt E) znajduje się zarówno na krzywej popytu rynkowego jak i na krzywej podaży rynkowej, a wielkość zgłaszanego popytu jest równa wielkości oferowanego produktu Qe. W punkcie równowagi następuje maksymalizacja zadowolenia wszystkich konsumentów oraz maksymalizacja zysków wszystkich przedsiębiorstw. P D S E Qe

Równowaga długookresowa Równowaga rynkowa Przedsiębiorstwo znajduje się w stanie równowagi,jeśli przy danych kosztach produkcji i danej cenie rynkowej wytwarza wielkość produkcji maksymalizującą zysk. Równowaga długookresowa Gałąź przemysłu znajduje się w punkcie równowagi długookresowej tylko, kiedy wszystkie przedsiębiorstwa wchodzące w skład gałęzi osiągają równowagę w długim okresie czasu. Gałąź przemysłu osiąga równowagę w długim okresie czasu w punkcie zrównania się ceny rynkowej z minimum długookresowej krzywej KCP.

Równowaga w długim okresie

Reakcje dostosowawcze Analizując równowagę przedsiębiorstwa i gałęzi przemysłu w długim okresie czasu należy uwzględnić kształtowania się popytu rynkowego oraz długookresowych kosztów produkcji. Zależności między krótko i długookresową równowagą są takie,że przedsiębiorstwo może się znajdować w sytuacji równowagi krótko i długookresowej, natomiast przemysłu nie charakteryzuje pozycja równowagi w długim okresie czasu. Reakcje dostosowawcze Przedsiębiorstwa w długim okresie czasu polegają na zmianie wielkości przedsiębiorstwa lub zmianie skali działalności produkcyjnej. Reakcje dostosowawcze gałęzi przemysłu dotyczą zmiany liczby przedsiębiorstw w gałęzi.

S1 D S2 Q1 Q3 Q2 Przemysł Przedsiębiorstwo KM KCP1 KM2 KM1 P1 KCP3 KCP Pe Q1 Q3 Q2 Przemysł Przedsiębiorstwo

Cena P1 jest ceną sprzedaży produktów przedsiębiorstwa. W przypadku przedsiębiorstwa pierwszego wielkością max zysk (minimalizującą stratę) jest wielkość Q1.Sytuacja ta nie oznacza równowagi przedsiębiorstwa w długim okresie czasu. Przedsiębiorstwo może zwiększać swoje rozmiary tak aby wytwarzać wielkość produkcji Q3 i osiągnąć zysk dodatni. Dla O3 cena rynkowa jest większa od KCP3 równocześnie przychód marginalny (PMp=P1) równy jest kosztowi marginalnemu w długim okresie czasu. Wielkość produkcji Q3 max zysk przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo osiąga równowagę maksymalizującą zysk w długim okresie czasu, dostosowując swoją wielkość tak aby PMp równał się KM.

Równowaga przedsiębiorstwa nie jest równoznaczna z równowagą gałęzi przemysłu. W warunkach rynku doskonale konkurencyjnego pojedyncze przedsiębiorstwo posiada zbyt małą wagę aby zmiana jego rozmiarów miała wpływ na zmianę ceny rynkowej. Fakt,że przedsiębiorstwo zwiększyło swoje rozmiary i w punkcie równowagi długookresowej realizuje maksymalny zysk dodatni oznacza,iż pozostałe przedsiębiorstwa gałęzi przemysłu postąpią podobnie.Przedsiębiorstwa zwiększają swoje rozmiary W rezultacie krzywa podaży przemysłu będąca sumą krzywych podaży przedsiębiorstw przesunie się w prawo . Równocześnie zyski osiągane przez przedsiębiorstwa mogą przyciągnąć do gałęzi nowe kapitały zwiększając liczbę przedsiębiorstw w gałęzi. Jest to kolejny czynnik powodujący przesunięcie się krzywej podaży gałęzi w prawo.

Równowaga długookresowa Jeśli podaż gałęzi przemysłu wzrośnie na tyle znacząco, że cena równowagi spadnie poniżej Pe, wówczas żadne z przedsiębiorstw nie osiągnie zysku dodatniego. W rezultacie kapitały zaczną odpływać z gałęzi. Liczba przedsiębiorstw w gałęzi zacznie zmniejszać się ,a krzywa podaży przemysłu przesunie się w lewo. Cena rynkowa zacznie wzrastać w kierunku Pe. Gałąź przemysłu osiąga równowagę w długim okresie wówczas, kiedy przedsiębiorstwa będące w gałęzi nie są zainteresowane zmianą swoich rozmiarów. Równocześnie nie następuje ani przypływ, ani też odpływ przedsiębiorstw z gałęzi. Warunki te spełnione są wówczas, kiedy cena równa się minimum KCP. W punkcie minimum KCP następuje równocześnie zrównanie się ceny rynkowej z długookresowym kosztem marginalnym oraz z krzywymi krótkookresowych kosztów marginalnych i przeciętnych typowego przedsiębiorstwa gałęzi przemysłu. Gałąź przemysłu osiąga równowagę w długim okresie czasu w punkcie zrównania się ceny z minimum, długookresowej krzywej KCP Równowaga długookresowa

Krzywa podaży przemysłu w długim okresie Przemysł o kosztach stałych Jest to przemysł, w którym funkcja kosztów nie zależy od liczby przedsiębiorstw w gałęzi. Zmiana liczby przedsiębiorstw w gałęzi nie powoduje zmian (przemieszczania się krzywych kosztów przedsiębiorstw znajdujących się w gałęzi) Przemysł o kosztach rosnących Jest to przemysł, w którym wzrost (spadek) liczby przedsiębiorstw w gałęzi powoduje wzrost (spadek) krzywych kosztów przedsiębiorstw znajdujących się w gałęzi.

Przemysł o kosztach malejących Jest to przemysł w którym wzrost (spadek) liczby przedsiębiorstw powoduje spadek (wzrost) krzywych kosztów przedsiębiorstw znajdujących się w gałęzi. D1 S P D S1 Przemysł o kosztach rosnących E P’e E1 Pe SL Q

SL Przemysł o kosztach rosnących P Q Przemysł o kosztach malejących P SL Q