mgr Małgorzata J. Januszewska Inflacja mgr Małgorzata J. Januszewska

Pojęcie inflacji – 2 rozumienia: Jako zmiana średniego poziomu cen Jako zmiana ilości pieniądza na rynku

Różnorodność definicji inflacji z inflacją (pieniężną) mamy do czynienia wtedy, gdy rośnie podaż pieniądza, a z deflacją (pieniężną), gdy spada jego podaż. inflacja (cenowa) jest równoważna ze wzrostem ogólnego poziomu cen, a deflacja (cenowa) ze spadkiem poziomu cen. inflacja to nadmierna podaż pieniądza (w stosunku do popytu na niego), a deflacja to nadmierny popyt na pieniądz (w stosunku do jego podaży). inflacja to „zwiększenie podaży pieniądza w gospodarce, które nie polega na zwiększeniu ilości kruszcu pieniężnego”

Przeciętna cena dóbr Określana m.in. przez: wskaźnik cen detalicznych WCD (i pochodne tej miary, (consumer price index CPI), albo deflator – uwzględnia ceny wszystkich dóbr wliczanych do PKB. także stosowany przez rządy: indeks cen producenta (producer price index, PPI)

Rodzaje inflacji Popytowa (demand-pull inflation) – przyczyną wzrostu cen jest nadmierny popyt w stosunku do istniejącej podaży. Jeśli konsumenci zgłaszają zapotrzebowanie na ilość towaru przekraczającą możliwości rynku, powstaje tak zwana luka inflacyjna. W krótkim okresie producenci nie są w stanie nadążyć z produkcją, dochodzi więc do wzrostu cen. Oczywiście zjawisko to doprowadzi do inflacji tylko i jedynie w przypadku, jeśli dotyczy całej gospodarki lub jej dużej części. Taka inflacja jest również nazywana inflacją pieniężną. duży deficyt budżetowy, ekspansywna polityka banku centralnego („zarządzanie popytem”).

Rodzaje inflacji Kosztowa (cost-push, sellers inflation) – podwyżka wynagrodzeń, wzrost cen surowców, podwyżka podatków; ‘spirala cen i płac”.

Rodzaje inflacji inflację importowaną (wariant kosztowej), którą wywołuje wzrost cen za granicą. Wzrost cen towarów sprowadzonych z zagranicy powoduje podniesienie się cen krajowych. Jako przykład można wyobrazić sobie sytuację, w której wzrost cen importowanej ropy naftowej powoduje podnoszenie się cen dóbr, do produkcji których zużywa się ropę.

Rodzaje inflacji inflację strukturalną, której przyczyną jest niedostosowanie struktury produkcyjnej do zmieniających się potrzeb nabywców. Inflacja strukturalna ma charakter popytowo – kosztowy.

Rodzaje inflacji Trudność w rozróżnieniu czy inflacja jest popytowa czy kosztowa! Inflacja czysta – ceny i dochody rosną w tym samym tempie

Podobieństwa w teoriach inflacji Składowe inflacji: a) poziom cen krajowych, b) istnienie nadwyżki popytu w stosunku do podaży, c) podaż pieniądza na rynku krajowym, d) deprecjacja pieniądza krajowego .

Różnice między teoriami inflacji Odmienna kolejność występowania składników (inny ciąg przyczynowo- skutkowy): Dla monetarystów – podaż pieniądza-> nadwyżka popytu -> ceny -> deprecjacja pieniądza. Teoria kosztowa – płace -> zwiększenie dochodów -> koszty i ceny -> deprecjacja pieniądza i jego podaży. Teoria dochodowa - nie zawiera jednostronnego spojrzenia na początek

Skutki inflacji: skutek alokacyjny - inflacja skraca horyzont czasowy dla działalności gospodarczej, co powoduje pogorszenie alokacji zasobów. skutek produkcyjny - Stymulujący wpływ inflacji uznawano w okresie umiarkowanej inflacji (lata '50-'60) negatywną rolę podkreślano w okresie nasilenia (lata '70) skutek redystrybucyjny - inflacja przesuwa dochody od warstw pasywnych (emeryci, renciści, pracownicy o stałych dochodach) do warstw aktywnych gospodarczo (pracodawcy). Dla zwolenników strukturalnej teorii inflacji jest to zjawisko pozytywne - zwiększa szansę akumulacji i industrializacji. Dla dochodowej - jest to źródło konfliktów klasowych oraz braku stabilizacji gospodarczej i politycznej.

Skutki inflacji: d) realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji e) koszty zdartych zelówek, wynikające z tego, że przy wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z koniecznością dojazdu do banku lub bankomatu f) koszty zmiany karty dań, powodowane tym, że przy wysokiej inflacji firmy częściej muszą dostosowywać swoje ceny, co wiąże się z dodatkowymi kosztami (restauracje muszą częściej wymieniać karty dań). g) napędzanie sektorów produkujących dobra trwałe

Polityka antyinflacyjna to zespół działań i decyzji zmierzających do ograniczenia inflacji do poziomu nie zagrażającego sprawnemu funkcjonowaniu gospodarki w sensie osiągnięcia trwałego wzrostu gospodarczego mierzonego wzrostem realnej wielkości dochodu narodowego. Poziom wzrostu cen określa się na kilka procent w stosunku rocznym.

Działania stosowane przy inflacji popytowej ograniczenie popytu poprzez: politykę fiskalną np. zwiększenie podatków i ograniczenie wydatków rządowych politykę monetarną: nałożenie restrykcji na udzielanie pożyczek przez banki i poniesienie stopy procentowej – zabiegi zmniejszają tempo wzrostu podaży pieniądza zaostrzenie warunków sprzedaży ratalnej: podwyższenie sumy pierwszej raty i skrócenie czasu spłat. Zwiększenie podaży poprzez: doskonalenie systemu szkolenia i zmiany kwalifikacji pracowników, tak aby siła robocza była bardziej mobilna, udzielenie dotacji zachęcającej do inwestowania w nowoczesny wyposażenie techniczne promowanie przez rząd integracji poziomej przedsiębiorstw tam, gdzie mogłoby to prowadzić do uzyskania korzyści skali import dóbr i usług

Działania stosowane przy inflacji kosztowej polityka dochodowa – próba bezpośredniego wpływania na wysokość płac i innych dochodów. Kontrola cen – rząd jest uprawniony do kontroli cen poprzez np. ustalenie stawek podatku VAT, cen urzędowych na niektóre dobra i usługi, ustalenie taryf celnych.

Działania stosowane przy inflacji strukturalnej Polityka strukturalna (w długim okresie), która zmierza do zmiany struktury gospodarki z nieefektywnej, inflacjogennej  na proefektywnościową: Prywatyzacja zwiększenie konkurencyjności w gospodarce (administracyjne rozbijanie monopoli, promocję i wspieranie zakładania nowych przedsiębiorstw, pobudzanie konkurencyjności zewnętrznej, wprowadzeniu i przeprowadzaniu reformy systemu fiskalnego) zmienianie prawa i instytucji w ten sposób, aby inflacja nie mogła się łatwo pojawić (eliminacja pokusy zwiększania podaży pieniądza -> kontrola działań BC, kontrola systemu bankowego, niezależność BC od rządu!) zastosowanie środków przystosowujących do życia z inflacją (indeksacja świadczeń socjalnych czy płac)