ŚWIĄTYNIE W MOJEJ WSI GMINIE MIEŚCIE

Gmina Łaszczów

Teren dzisiejszej gminy Łaszczów, jak i cała wschodnia część naszego województwa, miała od dawna charakter pogranicza etniczno-kulturowego. Zamieszkiwali ją Polacy, Rusini oraz Żydzi, reprezentując katolicyzm, prawosławie i judaizm. Do czasów II wojny światowej, mimo różnic wyznaniowych i kulturowych mieszkańcy żyli na ogół w zgodzie i symbiozie.

W Gminie Łaszczów funkcjonuje obecnie kilka świątyń katolickich:

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY POD WEZWANIEM ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W ŁASZCZOWIE

Pierwsze wzmianki o budowlach sakralnych na tym terenie pochodzą z 1397 r. Wtedy w Małoniżu powstał kościół ufundowany przez Andrzeja Morawę. W tym roku parafię łacińską erygowano i uposażono. W tym samym roku powstała parafia w Małoniżu, później przeniesiona do Łaszczowa.

Kolejna wzmianka pochodzi z 1406 r Kolejna wzmianka pochodzi z 1406 r., kiedy Ludwik z Małoniża ponowił fundację kościoła. W 1549 r. kościół został przeniesiony do Łaszczowa.

Obecny kościół budowano w latach 1749-1751, pierwotnie w stylu barokowym. Najpierw wzniesiono prezbiterium, nawę i przedsionek. W latach 1815-1890, częściowo rozebrano fasadę i wybudowano kruchtę. Prace wstrzymano z braku funduszy.

W 1866 r. wymieniono więźbę, pokrycie dachu oraz odnowiono wnętrze W 1866 r.wymieniono więźbę, pokrycie dachu oraz odnowiono wnętrze. Dzięki wsparciu Róży Szeptyckiej wzniesiono plebanię, dzwonnicę, organistówkę i kostnicę oraz mur, okalający cały zespół kościelny.

W kolejnych latach zespół kościelny przechodził liczne remonty W kolejnych latach zespół kościelny przechodził liczne remonty. Ostateczny wygląd osiągnął w 1902 r. Na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI w. dobudowano dwie nawy boczne i wyremontowano kościół.

O dawnej świetności świątyni świadczą zachowane późnobarokowe obrazy: ,,Ukrzyżowanie’’ i ,, NMP Niepokalanie Poczęta ’’, piękna monstrancja z herbem Prawdzic oraz obraz ,,Matki Boskiej Różańcowej’’.

Monstrancję ofiarował biskup Józef Łaszcz Monstrancję ofiarował biskup Józef Łaszcz. Bogato zdobiona posiada także herb Prawdzic.

Obraz Matki Boskiej Różańcowej, znajdujący się na ołtarzu bocznym.

Późnobarokowy obraz ,,Ukrzyżowanie’’ znajdujący się na ołtarzu głównym.

Kościół obecnie

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY POD WEZWANIEM NMP I STANISŁAWA BISKUPA W NABROŻU

Nabróż początkowo był własnością rodziny Drohojewskich w późniejszym okresie Rakowskich, a następnie Wincentego Rulikowskiego. Tutejsza parafia powstała w 1411 r. Należą do niej m.in. Dobużek, Kryszyn i Mołożów.

Pierwsze zapiski o parafii pochodzą z 15 listopada 1411 r Pierwsze zapiski o parafii pochodzą z 15 listopada 1411 r. powołana została z fundacji Jana Sumnika, który służył u sułtana tureckiego i brał udział w bitwie pod Grunwaldem oraz jego żony Agnieszki. Świątynia przetrwała około 200 lat. Kościół został nazwany imionami NMP, św. Jana Apostoła, Mikołaja, Małgorzaty, Katarzyny, Barbary, Doroty i Wszystkich Świętych.

W 1415 r. dobudowano drewnianą dzwonnicę W 1415 r. dobudowano drewnianą dzwonnicę. Pierwsza świątynia przetrwała do XVII w., kiedy kościół zniszczyły wojska Chmielnickiego, a w 1656 r.- szwedzkie. Kolejna świątynia również drewniana, przetrwała tylko kilkanaście lat, bo w 1684 r. Samuel Łaszcz ufundował tu murowany kościół p.w. Wniebowzięcia NMP.

29 września 1827 r. w kościele wybuchł pożar, który zniszczył kościół, plebanię i budynki gospodarcze. Został przeprowadzony prowizoryczny remont. Gruntowny remont został przeprowadzony w latach 1900-1902. Mury kościoła zostały wtedy podwyższone i przedłużone, wykonano murowane sklepienie, położono mozaikową posadzkę, a ściany ozdobiono polichromią. Na frontonie miały znaleźć się dwie wieże.

W 1907 r. świątynia została konsekrowana przez biskupa Franciszka Janczewskiego. Kościół spłonął ponownie 25 maja 1944 r. podpalony przez UPA i miejscowych ukraińskich mieszkańców. W późniejszych latach był kilkakrotnie odnawiany.

Z pożaru nietknięty pozostał jedynie ołtarz z obrazem Matki Boskiej Szkaplerznej, co zostało uznane za cud. Na cztery lata obraz został przeniesiony do Tyszowiec. 16 lipca 1948 r. wrócił jednak do Nabroża. Do dzisiaj odbywają się pielgrzymki do cudownego obrazu. Pod tym obrazem znajduje się dzieło starsze, pochodzące z XVII wieku.

Wygląd kościoła obecnie

KOŚCIÓŁ POD WEZWANIEM ŚWIĘTEGO FLORIANA W PUKARZOWIE

Pukarzów należy do parafii Grodysławice Pukarzów należy do parafii Grodysławice. Parafia ta najpierw działała jako samodzielna placówka parafii Rachanie, ale w 1982 r. zamieniono ją na samodzielną parafię.

Początek kościoła to rok 1981 Początek kościoła to rok 1981. Wtedy dawną świetlicę PGR przekazało łaszczowskiej parafii. Ulokowano wówczas w niej kaplicę publiczną.

Ks. Florian Fornal założył ów kościół, a wierni jednogłośnie zdecydowali, że patronem kościoła będzie św. Florian. Kamień węgielny pod budowę kościoła poświęcił biskup Ryszard Karpiński.

16 lipca 1995 r. biskup Jan Śrutwa erygował samodzielny ośrodek duszpasterski w Pukarzowie.

Wygląd kościoła obecnie

Ołtarz główny

CERKWIE W GMINIE ŁASZCZÓW Łaszczów i okolice w dużej mierze zamieszkiwali wierni prawosławni. W krajobrazie obecne były drewniane cerkwie . Na tym terenie występowały 3 typy cerkwi: bezkopułowe z sygnaturką, bezkopułowe z sygnaturką nad nawą i dzwonnicą nad babińcem i trzykopułowe. Jedyna murowana cerkiew znajdowała się w Nabrożu.

CERKIEW POD WEZWANIEM ŚW. TRÓJCY ORAZ ŚW CERKIEW POD WEZWANIEM ŚW. TRÓJCY ORAZ ŚW. APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W ŁASZCZOWIE

Pierwsze wzmianki o cerkwi w Łaszczowie pochodzą z lat 1564-1577 Pierwsze wzmianki o cerkwi w Łaszczowie pochodzą z lat 1564-1577. Do 1596 r. była ona prawosławna, a po przyjęciu unii brzeskiej- greckokatolicka.

Drewniana cerkiew spłonęła około roku1728, z czasem wybudowano nową Drewniana cerkiew spłonęła około roku1728, z czasem wybudowano nową. Protokół z 1779 r. wspomina ją ,,jako gmach mały, nieforemny, w nadwyrężonym wielce stanie.’’ W następnych latach wzniesiono nową drewnianą budowlę krytą gontem, z nawą wieńczoną ośmioboczną kopułą, babińcem, prezbiterium i dzwonnicą.

W roku 1871 przy pomocy wiernych wzniesiono drewnianą cerkiew p. w. św W roku 1871 przy pomocy wiernych wzniesiono drewnianą cerkiew p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła. W 1875 r. przywrócono jej charakter prawosławny. W okresie międzywojennym należała ona do parafii w Grodysławicach.

Świątynię rozebrano 4 sierpnia 1938 r. w ramach akcji rewindykacyjnej Świątynię rozebrano 4 sierpnia 1938 r. w ramach akcji rewindykacyjnej. W okresie okupacji funkcjonował tu prawosławny dom modlitwy. Zakończył działalność w latach 1944-1946.

CERKIEW POD WEZWANIEM PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO W NABROŻU

W Nabrożu funkcjonowała cerkiew prawosławna pw. Przemienienia Pańskiego. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi 1540 r., zapewne funkcjonował przy niej także cmentarz grzebalny.

W latach 1596-1875 funkcjonowała jako cerkiew greckokatolicka W latach 1596-1875 funkcjonowała jako cerkiew greckokatolicka. W 1760 istniała tu drewniana cerkiew należąca do greckokatolickiego dekanatu tyszowieckiego. Akt wizytacji z 1775r. mówi o starym, zachowanym w dobrym stanie budynku z jedną kopułą.

Kolejne informacje o świątyni pochodzą z pierwszej połowy XIX w Kolejne informacje o świątyni pochodzą z pierwszej połowy XIX w. Nabróż wymieniany jest jako parafia, do której należą Łykoszyn, Mołożów, Tuczapy i Kryszyn. W latach 1902-1907 w Nabrożu wzniesiono murowaną cerkiew.

W latach 1902-1907 była to budowla o wydłużonym korpusie, pokryta dwuspadowym dachem, zwieńczonym ośmiobocznym tamburem, a nad babińcem znajdowała się ośmioboczna dzwonnica. Świątynia w 1914 r. była nieczynna. Spłonęła w 1938 r.

CERKIEW POD WEZWANIEM ZAŚNIĘCIA PRZENAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY W ZIMNIE

Pierwsze informacje o świątyni pochodzą z 1531 r. Do 1596 r Pierwsze informacje o świątyni pochodzą z 1531 r. Do 1596 r. była cerkwią prawosławną. W 1743 r. wybudowano tu trzykopułową, drewnianą cerkiew z dwoma kopułami krytymi blachą i jedną krytą gontem.

W 1760 r. cerkiew należała do greckokatolickiego dekanatu tyszowieckiego, a od końca XVIII wieku pełniła funkcję filii parafii Żerniki.

W 1914r. mieszkańcy postanowili zbudować nową cerkiew, jednak prace wstrzymano z powodu wybuchu I wojny światowej. Cerkiew rozebrano 27 czerwca 1938 r.

SYNAGOGA ŻYDOWSKA W ŁASZCZOWIE

Gminę Łaszczów przed wojną zamieszkiwała liczna ludność żydowska Gminę Łaszczów przed wojną zamieszkiwała liczna ludność żydowska. Oni także mieli swoją świątynię.

Początki synagogi sięgają 1782 r. Gmina żydowska w 1770 r Początki synagogi sięgają 1782 r. Gmina żydowska w 1770 r. kupiła jeden z budynków dawnego zamku i zaadaptowała na miejską synagogę.

Lata 30. XX wieku Budynek w stylu wschodnim mógł pomieścić do 300 osób i był na przestrzeni wieków kilkakrotnie modernizowany i przebudowywany. Był użytkowany do II wojny światowej, kiedy to został zniszczony przez Niemców w 1941 r., którzy zrobili w nim magazyn broni.

Budynek powstał na planie kwadratu Budynek powstał na planie kwadratu. Był podpiwniczony, jednokondygnacyjny, z jedną salą o sześciopolowym sklepieniu żaglistym. Było ono zdobione stiukami o motywach roślinnych i kolistych. Ściany były zdobione polichromiami.

Drugi budynek nabyty w 1782 r. zamieniono na dom kahalny Drugi budynek nabyty w 1782 r. zamieniono na dom kahalny. W latach 1914-1918 funkcjonowała tu jedna synagoga i trzy domy modlitewne. Dom kahalny po 1945 r. został przebudowany na remizę.

Obecnie synagoga jest ruiną.

,,Kościół jest obrazem świata.’’

Bibliografia: Frykowski Janusz, Niedźwiedź Ewa, Niedźwiedź Józef ,,Dzieje miejscowości gminy Łaszczów’’ Łaszczów-Zamość 2004 ,,Gotania, Grody Czerwieńskie, Grzęda Sokalska’’ Książka wydana w ramach programu rozwojowego, dofinansowanego przez UE. Lublin 2015 Górak Jan ,,Miasta i Miasteczka Zamojszczyzny’’ Zamość 1990 Januszczak Marcin, Turek Waldemar ,,Łaszczów i okolice’’ Kraków 2002 Kazimierczuk Zdzisław, Niedźwiedź Józef ,,Małe Ojczyzny w Unii Europejskiej’’ Łaszczów-Zamość 2008 Niedźwiedź Józef ,,Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego’’ Zamość 2003 Popovych Yaroslava, Skorniewski Mariusz ,,Wielokulturowość gminy Łaszczów i miasta Żółkiew’’ Zamość 2015 Kwartalnik Zamojski Nr 2/1996r. Czasopismo Ziarno 1906r.

Zdjęcia współczesne: Zdjęcia archiwalne: Strony internetowe: https://kultura.laszczow.pl/ http://www.weatheravenue.com/pl/ http://zamość.ap.gov.pl/ http://www.parafia.info.pl/ http://tapeciarnia.pl http://wirtualnypukarzow.cba.pl/ Zdjęcia archiwalne: Dobri Dobrev, Gąsianowki Adam, Muzeum im. J. Petera w Tomaszowie Lubelskim, Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska, Slobodian Vasyl, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie Delegatura w Zamościu, Wróblewski Krzysztof Zdjęcia współczesne: Cabaj Jerzy, Szyper Klaudia

Muzyka: Ennio Morricone ,,Misja’’ Prezentację wykonała Klaudia Szyper uczennica klasy VI a SP w Łaszczowie pod kierunkiem nauczyciela historii Urszuli Janickiej.