GOSPODARKA REGIONALNA Dr Anna Golejewska Katedra Ekonomiki Integracji Europejskiej a.golejewska@ug.edu.pl

WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU egzamin pisemny w formie testu; zakres materiału: wykłady; konsultacje: pokój 212, wtorek godz. 13.30-15.00; w każdą sobotę poł godziny po wykładzie wykłady dostępne pod nazwiskiem wykładowcy (informacje i materiały dla studentów).

ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU istota i typy regionów, kryteria regionalizacji; regionalizacja w Polsce i wybranych krajach; przyczyny zróżnicowania regionalnego; czynniki konkurencyjność regionów; innowacyjność jako istotny czynnik konkurencyjności regionów; podstawy polityki regionalnej, koncepcje i modele rozwoju regionalnego i lokalnego; zarządzanie gospodarką regionalną i lokalną, finanse samorządów; płaszczyzny współpracy regionów; Polityka Spójności UE.

LITERATURA Brodecki Z. (red.), Regiony, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005; Chądzyński J., Nowakowska A., Przygodzki Z., Region i jego rozwój w warunkach globalizacji, Wydawnictwa Fachowe, CedeWu, Warszawa 2007; Czudec W., Konkurencyjność regionu i strategie regionalne, Economy and Management 2/2010 Golejewska A., Kapitał ludzki, innowacje i instytucje a konkurencyjność regionów Europy Środkowej i Wschodniej (Human capital, innovations and institutions versus the competitiveness of regions in Central and Eastern Europe), Zeszyty Natolińskie, nr 49, Centrum Europejskie Natolin, Warszawa 2013. Nowakowska A., Regionalny wymiar procesów innowacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011, rozdział II Pietrzyk I., Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007; Strzelecki Z. (red.), Gospodarka regionalna i lokalna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008; Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

SEKTOR PUBLICZNY SEKTOR RZĄDOWY SEKTOR SAMORZĄDOWY

GOSPODARKA REGIONALNA ZBIÓR PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ZARZĄDZANYCH PRZEZ RÓŻNE OŚRODKI DECYZYJNE, NIEKONIECZNIE ZLOKALIZOWANE W DANYM REGIONIE ORAZ CAŁOKSZTAŁT STOSUNKÓW MIĘDZY NIMI.

DEFINICJA REGIONU (1/2) w ujęciu prawnym: jednostka podziału administracyjnego najwyższego stopnia, wyodrębniona przez ustawodawcę ze względu na cechy różniące ją od pozostałych jednostek tego samego stopnia; w ujęciu geograficznym: zwarta pod względem terytorialnym jednostka przestrzenna, cechująca się wewnętrzna spójnością, wynikającą z położenia geograficznego, czy wspólnej historii rozwoju;

DEFINICJA REGIONU (2/2) w ujęciu ekonomicznym: wyodrębniany na podstawie cech związanych z działalnością gospodarczą (region górniczy, przemysłowy, rolniczy); w ujęciu etnicznym: „etniczność” jako zjawisko kulturowe, lingwistyczne lub psychospołeczne;

TYPOLOGIA REGIONÓW KRYTERIUM ODMIENNOŚCI STRUKTURALNEJ KRYTERIUM POZIOMU ROZWOJU KRYTERIUM PODSTAWOWEGO RODZAJU DZIAŁALNOŚCI KRYTERIUM EKONOMICZNO-ADMINISTRACYJNE KRYTERIUM STATYSTYCZNE

DECENTRALIZACJA W POLSCE decentralizacja władzy zapisana w Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz ustawach, „1 reforma”: wprowadzenie jednostki samorządu lokalnego – gminę (1990 r.), „2 reforma”: wprowadzenie trójstopniowego podziału terytorialnego kraju (1998): gminy, powiaty i województwa

PRZED REFORMĄ

NOMENKLATURA JEDNOSTEK TERYTORIALNYCH DO CELÓW STATYSTYCZNYCH NUTS - NOMENCLATURE DES UNITÉS TERRITORIALES POUR DES BESOINS STATIQUES; poziom 1 (NUTS 1) obejmuje regiony największe, które są podstawowymi jednostkami regionalnymi w danym państwie; poziom 2 (NUTS 2) obejmuje regiony, które stanowią pierwszy szczebel podziału największych regionów odpowiadających poziomowi nr 1;

NOMENKLATURA JEDNOSTEK TERYTORIALNYCH DO CELÓW STATYSTYCZNYCH poziom 3 (NUTS 3) obejmuje regiony, które stanowią drugi szczebel podziału największych regionów objętych poziomem nr 1 i wchodzą w skład regionów objętych poziomem nr 2; poziom 4 (NUTS 4) obejmuje jednostki terytorialne szczebla pośredniego pomiędzy poziomem lokalnym i regionalnym, LAU 1 (Local Administrative Units); poziom 5 (NUTS 5) obejmuje gminy lub jednostki podobnego szczebla lokalnego, LAU 2.

NOMENKLATURA JEDNOSTEK TERYTORIALNYCH DO CELÓW STATYSTYCZNYCH W POLSCE NUTS 1 regiony (6 jednostek – grupują jednostki szczebla wojewódzkiego) NUTS 2 województwa - 16 NUTS 3 podregiony (utworzone z powiatów) – 72 (od 2015 r.) NUTS 4 powiaty (314) i miasta na prawach powiatów (66) 380, LAU 1 (Local Administrative Units) NUTS 5 3757 gmin i ich części (2478 gmin, 621 części miejskich gmin miejsko-wiejskich, 621 części wiejskich gmin miejsko-wiejskich, 18 dzielnic Warszawy i 19 delegatur czterech miast – Krakowa, Łodzi, Poznania i Wrocławia), LAU 2

NUTS 1 I NUTS 2 W POLSCE

NUTS 3

POJĘCIE EUROREGIONU REGION TRANSGRANICZNY WSPÓŁPRACA OPARTA NA UMOWACH BILATERALNYCH LUB WIELOSTRONNYCH WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA, KULTURALNA, W ZAKRESIE TURYSTYKI ITP.

REGIONY W WYBRANYCH RELACJACH FUNKCJONALNYCH RELACJE PAŃSTWO-REGION ZASADA POMOCNICZOŚCI (SUBSYDIARNOŚCI) W kontekście narodowym zasada ta oznacza, że wszelkie decyzje powinny zapadać na szczeblu możliwie najbliższym obywatelom, a więc raczej w gminach, regionach itp. niż w centrum administracyjno-rządowym. RELACJE REGION-REGION RELACJE REGION-NGO’s

KLASYFIKACJA KRAJÓW UE PAŃSTWA FEDERALNE (AUSTRIA, NIEMCY, BELGIA) PAŃSTWA UNITARNE (FRANCJA, HOLANDIA, DANIA, GRECJA, FINLANDIA, PORTUGALIA, WIELKA BRYTANIA, IRLANDIA, SZWECJA, LUKSEMBURG) PAŃSTWA REGIONALNE (WŁOCHY, HISZPANIA)

PAŃSTWA FEDERALNE autonomia jednostek wewnątrzpaństwowych, każda z nich ma określone kompetencje i swój własny system organów ustawodawczych, wykonawczych i sądowniczych; zasada podziału kompetencji centrum/jednostki (regiony); zasada subsydiarności;

PAŃSTWA REGIONALNE forma pośrednia między państwem federalnym a unitarnym; struktura zdecentralizowana; konstytucja jako gwarancja prawna istnienia regionów; ograniczenie uprawnień w zakresie prawodawstwa i sądownictwa;

PAŃSTWA UNITARNE wewnętrznie jednolite (zdecentralizowane i scentralizowane); jednostki administracyjno-terytorialne ściśle podporządkowane organom centralnym; brak gwarancji konstytucyjnej; brak kompetencji legislacyjnych;

KOMPETENCJE W ZAKRESIE PRAWA PAŃSTWO FEDERALNE PAŃSTWO REGIONALNE PAŃSTWO UNITARNE Podział kompetencji ustawodawczych między członków federacji a centrum. Kompetencje centrum w zakresie tworzenia prawa. Regiony-prawo tworzenia tzw. ustaw regionalnych, precyzujących ustawy centralne. Kompetencje w zakresie tworzenia prawa posiada centrum.

KOMPETENCJE W ZAKRESIE WSPÓŁDECYDOWANIA O PAŃSTWIE PAŃSTWO FEDERALNE PAŃSTWO REGIONALNE PAŃSTWO UNITARNE Interesy regionów reprezentowane w drugiej izbie parlamentu. Brak bezpośredniej reprezentacji interesów regionalnych. Obowiązek kierowania się interesem państwa. Uczestnictwo w decyzjach państwa za pośrednictwem reprezentacji w parlamencie, lobbingu.

MODELE PODZIAŁU KOMPETENCJI MIĘDZY RÓŻNE POZIOMY DECYZYJNE MODEL I: KOMPETENCJE POSZCZEGÓLNYCH POZIOMÓW OKREŚLONE NA SZCZEBLU CENTRALNYM POZIOM PAŃSTWOWY REGION POZIOM GMINNY

MODELE PODZIAŁU KOMPETENCJI MIĘDZY RÓŻNE POZIOMY DECYZYJNE MODEL II: POZIOM REGIONALNY JAKO ŁĄCZNIK MIĘDZY CENTRUM A WŁADZĄ LOKALNĄ POZIOM PAŃSTWOWY REGION POZIOM GMINNY

MODELE PODZIAŁU KOMPETENCJI MIĘDZY RÓŻNE POZIOMY DECYZYJNE MODEL III: WŁADZA REGIONALNA JAKO EFEKT WSPÓŁPRACY SZCZEBLA LOKALNEGO POZIOM PAŃSTWOWY REGION POZIOM GMINNY

dr Anna Golejewska, KEIE, UG ZADANIA I GOSPODARKA BUDŻETOWA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W POLSCE dr Anna Golejewska, KEIE, UG

TRZY POZIOMY SAMORZĄDOWYCH WŁADZ PUBLICZNYCH POZIOM GMINNY - SAMORZĄD LOKALNY W GMINACH WIEJSKICH, MIEJSKO-WIEJSKICH I MIEJSKICH, POZIOM POWIATOWY - SAMORZĄD LOKALNY W POWIATACH I MIASTACH NA PRAWACH POWIATU, POZIOM REGIONALNY – SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA,

ZADANIA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W POLSCE ZADANIA WŁASNE ZADANIA ZLECONE ZADANIA POWIERZONE

GMINA (NUTS 5) posiada osobowość prawną; Organy wykonawcze: gmina miejska: rada miasta, burmistrz (lub prezydent miasta); gmina wiejska: rada gminy, wójt;

ZADANIA WŁASNE GMINY drogi gminne, ulice, mosty, place, wodociągi, zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, oczyszczalnie ścieków komunalnych, wysypiska śmieci, utylizacja odpadów, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, lokalny transport zbiorowy, edukacja publiczna, w tym przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja, kultura (biblioteki gminne), targowiska i hale targowe, cmentarze gminne, kultura fizyczna i turystyka (tereny rekreacyjne), polityka porodzinna: opieka socjalna, medyczna i prawna dla kobiet w ciąży, gminne budownictwo mieszkaniowe…

POWIAT (NUTS 4) posiada osobowość prawną; prawa powiatu przysługują miastom powyżej 100 000 mieszkańców, a także miastom, które przestały być siedzibami województw; obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin (powiat ziemski) albo obszar miasta (miasto na prawach powiatu); starosta pełni najważniejszą funkcję w samorządzie powiatowym, prezydent miasta pełni rolę organu wykonawczego w miastach powyżej 100 000 mieszkańców

ZADANIA WŁASNE POWIATU edukacja publiczna w sferze szkolnictwa ponadgimnazjalnego, ochrona zdrowia: prowadzenie szpitali ogólnych, pomoc społeczna: powiatowe domy pomocy społecznej, polityka prorodzinna: powiatowe centra pomocy rodzinie, transport zbiorowy i drogi publiczne: drogi powiatowe, wydawanie prawa jazdy, ewidencja pojazdów, gospodarka nieruchomościami, administracja architektoniczno-budowlana, przeciwdziałanie bezrobociu: powiatowe urzędy pracy, rolnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe, ochrona dóbr kultury, kultura fizyczna, turystyka…

WOJEWÓDZTWO (NUTS 2) posiada osobowość prawną; Wojewoda - przedstawiciel Rady Ministrów w województwie, organ nadzorujący jednostki samorządu terytorialnego; Marszałek województwa – najważniejszy przedstawiciel samorządu województwa, wybierany przez sejmik województwa;

ZADANIA WŁASNE WOJEWÓDZTWA edukacja publiczna, w tym wyższe szkoły zawodowe, ochrona zdrowia (psychiatryczne zakłady opieki zdrowotnej), kultura i ochrona jej dóbr, pomoc społeczna (kształcenie służb, programy pomocy społecznej), polityka prorodzinna (programy pomocy osobom niepełnosprawnym, modernizacja terenów wiejskich, zagospodarowanie przestrzenne, ochrona środowiska, gospodarka wodna (ochrona przeciwpowodziowa), transport zbiorowy i drogi publiczne (drogi wojewódzkie), bezpieczeństwo publiczne, aktywizacja lokalnego rynku pracy.

ANALIZA PORÓWNAWCZA SAMORZĄDU GMINNEGO, POWIATOWEGO I WOJEWÓDZTWA różnice gminny powiatowy województwa osobowość prawna Tak mienie komunalne jednostki pomocnicze Tak, podział na sołectwa, dzielnice, osiedla itp.. Nie dopuszczalność działalności komercyjnej Źródło: Miszczuk A., Miszczuk M., Żuk K., Gospodarka samorządu terytorialnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007

ANALIZA PORÓWNAWCZA SAMORZĄDU GMINNEGO, POWIATOWEGO I WOJEWÓDZTWA różnice gminny powiatowy województwa organ stanowiący i kontrolny Rada gminy (15-45 radnych), Rada powiatu (15-29 radnych) Sejmik województwa (30-51 radnych) wybór organu stanowiącego i kontrolnego Bezpośrednio przez mieszkańców organ wykonawczy Jednoosobowy: wójt, burmistrz, prezydent. Zarząd: 3-5 członków, w tym starosta jako przewodniczący Zarząd: 5 członków, w tym marszałek jako przewodniczący wybór organu wykonawczego Pośrednio przez organ stanowiący

MODELE SYSTEMU DOCHODÓW JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO MODEL ZDECENTRALIZOWANY MODEL MIESZANY MODEL SCENTRALIZOWANY

ANALIZA PORÓWNAWCZA SAMORZĄDU GMINNEGO, POWIATOWEGO I WOJEWÓDZTWA różnice gminny powiatowy województwa dochody podatkowe Tak władztwo podatkowe Nie subwencja ogólna dotacje celowe Udział w wydatkach j.s.t. (%) 80,0 (łącznie z miastami na prawach powiatu 13,6 6,4 Źródło: Miszczuk A., Miszczuk M., Żuk K., Gospodarka samorządu terytorialnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007

ZASADY BUDŻETOWE zasada równowagi budżetowej, zasada zupełności (powszechności), zasada jedności formalnej, zasada jedności materialnej, zasada szczegółowości (specjalizacji), zasada jawności, zasada uprzedniości, zasada roczności.

PROCEDURA UCHWALANIA BUDŻETU Regionalna izba obrachunkowa, opinia Opracowanie projektu budżetu samorządowego przez organ wykonawczy Organ stanowiący, zmiany

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO (WG ŹRÓDŁA) PODATKI, UDZIAŁY W PODATKACH BUDŻETU PAŃSTWA, OPŁATY, DOCHODY Z MAJĄTKU, TRANSFERY Z BUDŻETU PAŃSTWA, ŚRODKI ZAGRANICZNE, INNE

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – PODATKI LOKALNE Podatki lokalne to dochody podatkowe samorządów, którymi nie dzielą się one z innymi podmiotami tzn. otrzymują je w całości i są ich jedynymi dysponentami. - podatek od nieruchomości: opodatkowaniu podlegają budynki i ich części (mieszkalne i związane z działalnością gospodarczą, ale nie rolniczą i leśną) oraz grunty, podatek rolny: opodatkowaniu podlegają użytki rolne: grunty orne, łąki, pastwiska, sady, podatek leśny: opodatkowaniu podlegają grunty leśne, podatek od środków transportowych: samochody ciężarowe, ciągniki siodłowe, przyczepy, naczepy, autobusy,

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – PODATKI LOKALNE (podatek od posiadania psów), karta podatkowa: ryczałtowa forma podatku dochodowego od osób fizycznych, dotyczy ściśle określonych rodzajów działalności, podatek od spadków i darowizn, podatek od czynności cywilnoprawnych: przedmiotem podatku jest umowa sprzedaży, pożyczki, dożywocia, ustanowienie hipoteki itp.

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – UDZIAŁY W PODATKACH BUDŻETU PAŃSTWA udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych: 39,34% - gmina, 10,25% - powiat, 1,6% - województwo udziały w podatku dochodowym od osób prawnych: 6,71% - gmina, 1,4% - powiat, 15,9% - województwo powyższe rozwiązania stymulują samorządy lokalne do przyciągania osób fizycznych (jakość usług w zakresie gospodarki komunalnej, oświaty), a władze regionalne do przyciągania inwestorów (promowanie województwa).

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - OPŁATY opłata skarbowa: wnoszona z tytułu spraw z zakresu administracji publicznej i z tytułu dokumentów (zaświadczenia, wydawanie zezwoleń, pozwoleń, koncesji), opłata eksploatacyjna: pobierana od podmiotów, które wydobywają kopaliny, poszukują złóż kopalin, bądź magazynują odpady, opłata targowa,

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - OPŁATY opłata miejscowa: pobierana od osób przebywających dłużej niż jedną dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach o statusie obszaru ochrony uzdrowiskowej lub charakteryzujących się korzystnymi właściwościami klimatycznymi /krajobrazowymi, opłata uzdrowiskowa: pobierana od osób przebywających dłużej niż jedną dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach o statusie uzdrowiska, opłata administracyjna: nie ma obowiązku jej stosowania, dotyczy czynności urzędowych nieobjętych opłatą skarbową,

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – DOCHODY Z MAJĄTKU dochody związane z gospodarowaniem mieniem komunalnym i uzyskiwaniem z tego tytułu korzyści: umowy najmu i dzierżawy, odsetki od środków na rachunkach bankowych, odsetki od pożyczek i papierów wartościowych, dywidendy od wniesionego kapitału do spółek, dochody związane z ostatecznym rozdysponowaniem, czyli sprzedaż majątku, rzeczy i praw,

PODMIOTY MIENIA KOMUNALNEGO przedsiębiorstwa komunalne powstałe w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego (spółki kapitałowe lub zakład budżetowy), spółki kapitałowe utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego lub powstałe z przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego, w których gmina, powiat, województwo posiadają wszystkie udziały lub akcje, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, tworzone w celu wspólnego wykonania zadań, fundacje, których założycielem jest jednostka samorządu terytorialnego.

RZECZOWY ZAKRES MIENIA KOMUNALNEGO obiekty i urządzenia infrastruktury społecznej, grunty związane z istniejącymi już urządzeniami komunalnymi oraz przeznaczone na cele o charakterze publicznym, obiekty i urządzenia infrastruktury technicznej, majątek i urządzenia przedsiębiorstw, zakładów i innych jednostek organizacyjnych, które są związane z realizacją zadań samorządu terytorialnego lub zostały powołane przez organy samorządu terytorialnego, lokalne (komunalne) zasoby mieszkaniowe, budynki o charakterze administracyjnym.

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – TRANSFERY Z BUDŻETU PAŃSTWA subwencja ogólna – o przeznaczeniu środków decyduje samorząd (gminy i powiaty: wyrównawcza, równoważąca i oświatowa; województwa: wyrównawcza, regionalna i oświatowa) dotacje celowe – przeznaczane na zadania określone przez organ dotujący, subwencja ogólna i dotacje celowe stanowią łącznie około 47% dochodów ogółem j.s.t. wszystkich szczebli (subwencja ogólna prawie 32%, dotacje celowe 15%)

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – ŚRODKI ZAGRANICZNE Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi: pochodzące z budżetu UE, pochodzące z innych źródeł (Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju) - Niewielki udział środków zagranicznych w dochodach budżetowych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce.

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - INNE dochody uzyskane przez samorządowe jednostki budżetowe, wpłaty zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, spadki, darowizny na rzecz j.s.t., odszkodowania, dochody z kar pieniężnych i grzywien, kwoty z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji, 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej, dotacje z budżetów innych j.s.t., inne należne j.s.t. na podstawie odrębnych przepisów (np. samoopodatkowanie)

WYDATKI JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO kryterium funkcjonalne wydatki według działów (25): rolnictwo, przetwórstwo przemysłowe, działalność usługowa, handel, turystyka, oświata i wychowanie…, kryterium rodzajowe rodzaj wydatku określający jego charakter i przeznaczenie: dotacje z budżetu, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki bieżące jednostek budżetowych, wydatki majątkowe i wydatki na obsługę długu publicznego, kryterium charakteru zadań wydatki na zadania własne (obligatoryjne i fakultatywne) i wydatki na zadania pozostałe

DEFICYT BUDŻETOWY I SAMORZĄDOWY DŁUG PUBLICZNY Źródła finansowania deficytu: własne źródła pokrycia niedoborów (przychody z prywatyzacji j.s.t., nadwyżki budżetowe z lat ubiegłych, wolne środki na rachunku bieżącym), obce źródła pokrycia niedoborów: sprzedaż papierów wartościowych wyemitowanych przez j.s.t., kredyty (preferencyjne) i pożyczki (na prefinansowanie)

ZAKRES DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO pojęcie, które wywołuje wiele kontrowersji, Dwa typy działalności gospodarczej: w sferze użyteczności publicznej: oznacza zaspakajanie potrzeb o charakterze zbiorowym, oparta na majątku publicznym, brak ekwiwalentności, nie nastawiona na osiąganie zysku, wymagająca zasilenia finansowego ze środków publicznych. pozostała (gmina może tworzyć spółki prawa handlowego lub przystępować do nich), jeśli łącznie zostaną spełnione dwa warunki: istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej, występujące w gminie bezrobocie wpływa ujemnie na poziom życia mieszkańców, a inne działania zawiodły.

FORMY ORGANIZACYJNO-PRAWNE REALIZACJI ZADAŃ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH jednostka budżetowa: działa w oparciu o plan finansowy; nie posiada uprawnień do dysponowania wypracowanymi przez siebie dochodami, a podstawowym parametrem finansowym jest kwota przyznanego limitu wydatków, zakład budżetowy: odpłatnie wykonuje zadania publiczne, koszty działalności pokrywa z przychodów własnych; cała wygospodarowana nadwyżka przekazywana jest do j.s.t, czego konsekwencją jest finansowanie inwestycji bezpośrednio z budżetu, gospodarstwo pomocnicze: wyodrębniona organizacyjnie część jednostki budżetowej, która finansuje wydatki z przychodów własnych.

PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE Definicja: przedsięwzięcie o charakterze użyteczności publicznej, prowadzone przez współpracujące podmioty prywatne i publiczne, przy wzajemnym zaangażowaniu instytucjonalnym i kapitałowym oraz solidarnym podziale korzyści i ryzyka z niego wynikających. Podstawowy cel: zapewnienie stronie publicznej źródła finansowania rozwoju infrastruktury, rozłożenie ryzyka inwestycyjnego i zwiększenie standardów świadczenia usług infrastrukturalnych.

FORMY WSPÓŁPRACY SEKTORA PUBLICZNEGO I PRYWATNEGO kontraktowanie usług umowa koncesji umowa dzierżawy umowa typu BOT (Build-Operate-Transfer) umowy menedżerskie (kontrakty na zarządzanie)

PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE Korzyści: możliwość obniżenia nakładów inwestycyjnych, oszczędności w budżecie, przyśpieszenie terminów rozruchu obiektów, podział ryzyka inwestycyjnego, podniesienie efektywności eksploatacji, zapewnienie dostaw usług w długim czasie, aktywizacja sektora prywatnego Zagrożenia: ograniczanie wpływu samorządów lokalnych na wybór inwestycji, wzrost opłat za korzystanie z infrastruktury (zasada swobodnego ustalania cen), osłabienie pozycji negocjacyjnej władz publicznych, obniżanie poziomu świadczonych usług, zagwarantowanie przez sektor publiczny minimum przychodów dla operatora prywatnego, jeśli popyt na usługi będzie niższy od prognozowanego

PODSUMOWANIE Biorąc pod uwagę relację wydatków samorządowych do PKB (10%-11%), Polskę należy zaliczyć do krajów o relatywnie średnim ich poziomie. Dochody jednostek samorządu terytorialnego, zwłaszcza powiatów i województw, są w dużym stopniu uzależnione od transferów z budżetu państwa. Zakres zadań samorządowych powoduje, że jednostki samorządu terytorialnego dysponują relatywnie małą pulą środków na wydatki majątkowe, w tym inwestycyjne. Sytuacja może ulec zmianie w miarę absorpcji funduszy UE. Jednostki samorządu terytorialnego w Polsce rzadko korzystają z rynku kapitałowego.