DYSKRYMINACJA W SZKOLE Edukacja antydyskryminacyjna

DEFINICJA: DYSKRYMINACJA Dyskryminacja jest zjawiskiem powszechnym w szkołach i przejawia się w bardzo różny sposób (od izolacji poprzez prześladowanie do agresji fizycznej), w fizycznej przestrzeni szkoły oraz w Internecie. Niektóre przypadki prześladowań trwają kilka lat i skutkują samobójstwami lub próbami samobójczymi. Do dyskryminacji dochodzi między uczniami/uczennicami, pomiędzy nauczycielami /nauczycielkami oraz w relacjach uczeń – nauczyciel. Zarówno uczniowie jak i nauczyciele mają ograniczoną wiedzę na temat tego, jak reagować i jak radzić sobie w sytuacji dyskryminacji.

DYSKRYMINACJA to gorsze traktowanie, w tym przemoc ze względu na tożsamość, przynależność do grupy mniejszościowej związane ze stereotypami, uprzedzeniami, normami społecznymi.

PRZEJAWY DYSKRYMINACJI Dyskryminacja przybiera bardzo różne formy, często współwystępujące i wzmacniające się wzajemnie: izolacja wyśmiewanie wyzywanie ocenianie wywyższanie się paternalistyczne postawy i dyscyplinowanie do normalności deprecjonujące komentarze faworyzowanie brak zrozumienia przemoc fizyczna przemoc seksualna.

PRZYCZYNY DYSKRYMINACJI Przyczyną dyskryminacji jest najczęściej przynależność do każdej mniejszości występującj w szkole, a więc: niższy status ekonomiczny orientacja seksualna niepełnosprawność problemy zdrowotne płeć i przekroczenie norm społecznych związane z płcią przekroczenia norm społecznych związanych z wyglądem niepolskie pochodzenie, kolor skóry inny niż biały, wyznanie inne niż katolicyzm.

OSOBY DYSKRYMINOWANE W SZKOLE W szkolnej przestrzeni osoby, które spotykają się z dyskryminacją to osoby: biedniejsze nieheteroseksualne niepełnosprawne przewlekle chore „nie stąd”, o innym niż polskie pochodzeniu narodowymi i etnicznym (uchodźcy) o innym niż biały kolorze skóry wyznania innego niż katolickie o wyglądzie nieprzystającym do obowiązującego wzorca: nadwaga, wzrost, ubiór chłopcy nierealizujący normy „męskości” dziewczęta nierealizujące normy „kobiecości”.

REAGOWANIE NA DYSKRYMINACJĘ W SZKOLE Dwie strategie reagowania na dyskryminację: strategia „na przetrzymanie” strategia rozwiązania siłowego Uczniowie i uczennice w sytuacji dyskryminacji w niewielkim stopniu wykazują gotowość skorzystania ze wsparcia kadry pedagogicznej, co wynika z braku zaufania i wiary, że dorośli załatwią sprawę pozytywnie.

DZIAŁANIA PODEJMOWANE W SZKOLE W SYTUACJI DYSKRYMINACJI: rozmowa z osobą, która dopuściła się danego zachowania przy braku dialogu i edukacji, obniżenie oceny z zachowania, rozmowa z pedagogiem, poinformowanie rodziców, a w sytuacji braku poprawy sytuacji zgłoszenie sprawy na policję, do sądu (co pogarsza tylko sytuację) działania pozorne, nie związane z przeciwdziałaniem dyskryminacji, np. akcje charytatywne, religijne, prozdrowotne i ekologiczne działania potencjalnie związane z przeciwdziałaniem dyskryminacji: działania integracyjne, interpersonalne skierowane do uczniów i uczennic (zapoznanie ze szkolnym kodeksem grzeczności) działania przeciwko przemocy (spotkanie z policjantem nt. przemocy fizycznej i psychicznej) działania ukazujące różnorodność społeczną działania pomocowe skierowane do konkretnych uczniów i uczennic działania antydyskryminacyjne „sensu stricto”.

DZIAŁANIA ANTYDYSKRYMINACYJNE są odpowiedzią na konkretny przypadek dyskryminacji lub działaniem, którego celem jest zmniejszenie ryzyka, że dyskryminacja wystąpi w przyszłości.

„ZŁOTE” ZASADY DZIAŁAŃ ANTYDYSKRYMINACYJNYCH odwołują się do kontekstu współczesnego i bliskiego życiu szkoły – rzeczywistości uczniów i uczennic wskazują na jeden mechanizm dyskryminacji, ale w odniesieniu do różnych grup, wymiarów tożsamości (płeć, niepełnosprawność, wyznanie, kolor skóry, orientacja seksualna, status społeczno-ekonomiczny) przełamują stereotypy i uprzedzenia wskazują na działanie norm społecznych powinny być uczące tzn. wiązać się z edukacją antydyskryminacyjną.

EDUKACJA ANTYDYSKRYMINACYJNA to świadome działanie podnoszące wiedzę, umiejętności i wpływające na postawy, które ma na celu przeciwdziałanie dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami oraz wspieranie równości i różnorodności.

FUNKCJE EDUKACJI ANTYDYSKRYMINACYJNEJ: rozwija wiedzę na temat mechanizmów dyskryminacji i wykluczenia, buduje kompetencje przeciwdziałania dyskryminacji rozwija wiedzę na temat grup dyskryminowanych i ruchów emancypacyjnych wzmacnia grupy i osoby dyskryminowane i wykluczone na zasadach włączania i upodmiotowienia.

DZIAŁANIA ANTYDYSKRYMINACYJNE: WNIOSKI Działania antydyskryminacyjne stanowią rzadkość w szkołach, są prowadzone przez pojedynczych nauczycieli, często osamotnionych. Problemem jest niewystarczająca wiedza i świadomość dotycząca dyskryminacji. Konsekwencją zaprzeczanie istnieniu zjawiska, niereagowanie oraz bardzo niska obecność działań antydyskryminacyjnych.

DOBRE PRAKTYKI: FORMY DZIAŁAŃ ANTYDYSKRYMINACYJNYCH W NASZEJ SZKOLE zapewnienie pomocy i stymulowanie do rozwoju uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, reagowanie na bieżąco na przejawy dyskryminacji, zapobieganie izolacji i wykluczeniu przez powierzanie funkcji w klasie uczniom z problemami, pogłębianie integracji zespołów klasowych poprzez udział w: wycieczkach, wyjściach, uroczystościach klasowych, ”zielonych szkołach”, zabawach i dyskotekach, cykl imprez o tematyce kultury zachowania: „Bezpieczeństwo- promujemy –przemoc tamujemy”, „Dzień savoire - vivre’u” spotkania z przedstawicielem Straży Miejskiej nt. „Odpowiedzialność prawna nieletnich” (zwrócenie uwagi na problem przestępczości w Internecie – zjawisko cyberprzemocy, - kształtowanie bezpiecznych zachowań w sieci, wzrost świadomości zagrożeń związanych z Internetem warsztaty i spotkania z pedagogiem i psychologiem, lekcje wychowawcze, WDŻ, uczące kształtowania pozytywnych relacji, akceptacji siebie i drugiego człowieka, umiejętności opanowywania emocji i okazywania uczuć (warsztaty psych. „Emocjo – chcę Cię poznać”), kształtowanie postaw asertywnych (warsztaty psych. „Być asertywnym – czyli jakim?”) , umiejętności odmawiania, przeciwstawiania się negatywnym naciskom,

DOBRE PRAKTYKI: FORMY DZIAŁAŃ ANTYDYSKRYMINACYJNYCH W NASZEJ SZKOLE stworzenie klasowego kodeksu dobrych manier, uwrażliwianie na problemy innych ludzi, budzenie empatii poprzez: udział w akcjach charytatywnych na rzecz osób poszkodowanych przez los, potrzebujących „Góra Grosza, ”Zbieramy zakrętki”, zbiórka na rzecz Domu Samotnej Matki, udział w koncercie na rzecz osób wykluczonych „Anioł Dzielnicy XVII”, obecność problematyki wielokulturowości i równości na lekcjach przedmiotów i lekcjach wychowawczych (np. poprzez słuchanie muzyki, czytanie bajek z różnych kultur itp.), wpieranie pomocy koleżeńskiej, wzrost świadomości własnych praw i obowiązków: znajomość praw ucznia zapisanych w Statucie, Praw Dziecka, Praw Dziecka Pacjenta. lekcje, imprezy oraz konkursy kształtujące postawy szacunku i tolerancji wobec innych kultur, inności, odmienności i różnorodności („Boże Narodzenie w różnych krajach”, Dzień św. Walentego, Halloween, Dzień św. Patryka ect.).

DZIAŁANIA ANTYDYSKRYMINACYJNE - WYZWANIA DOBRA WOLA – EMPATIA - MIŁOŚĆ BLIŹNIEGO ZROZUMIENIE – WIEDZA – KOMPETENCJE ROZPOZNAWANIE – NAZYWANIE - REAGOWANIE

Bibliografia: Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona, Magdalena Chustecka, Płock, 2015 Działania antydyskryminacyjne w szkołach –diagnoza i wyzwania, Małgorzata Dymowska, Wrocław, 2016 www.tea.org. Pl dokumentacja szkolna