FORMY ORGANIZACYJNO- PRAWNE PRZEDSIĘBIORSTW

Z punktu widzenia pełnionych przez siebie funkcji gospodarczych i społecznych, państwo ma obowiązek wpływania na organizację działalności gospodarczej, a także jej kontrolowania. Nieprawidłowa organizacja gospodarki może bowiem przyczyniać się do powstawania licznych wykroczeń i naruszeń względem wartości oraz dóbr, takich jak np. wolność gospodarcza, które są objęte ochroną państwa. Realna wizja takiego zagrożenia wymusza konieczność opracowania i zorganizowania określonego porządku prawnego, którego podstawę będą stanowiły pewne założenia i wytyczne dotyczące swobody przysługującej każdemu przedsiębiorcy w zakresie organizowanej przez niego działalności gospodarczej. Jednym z istotnych założeń tego porządku jest ustalenie pewnych stałych form organizacyjnych o charakterze umownym, w ramach których będzie mogła być wykonywana określona działalność gospodarcza.

W państwach wysoko rozwiniętych, posiadających dobrze zorganizowaną gospodarkę rynkową, występuje wyjątkowo duża różnorodność powszechnie przyjętych form organizacyjno-prawnych prowadzenia działalności gospodarczej. Zdecydowanie gorzej sytuacja w tym zakresie przedstawia się w przypadku Polski, gdzie prawo nie przewiduje występowania tylu form organizacyjno-prawnych.

Forma organizacyjno-prawna – ramy tego, jak ma być „zbudowane” przedsiębiorstwo, są one określone przez przepisy prawne, do których powinna być dostosowana działalność przedsiębiorstwa (wzajemne powiązania, powiązania z otoczeniem). Najważniejsze kryteria, przy wyborze formy organizacyjno-prawnej: - określenie zasad odpowiedzialności, - uprawnienie decydowania i reprezentowania firmy, - zasady podziału zysku, ewentualnego udziału w stratach, - możliwość finansowania działalności i rozwoju przedsiębiorstwa, - nakłady związane z określoną formą prawną, - obciążenia podatkowe.

Podstawy prawne w działalności spółek: Kodeks Cywilny z dnia r. z późniejszymi zmianami Kodeks Spółek Handlowych; ustawa z r., z późniejszymi zmianami, ostatnia nowelizacja

Kodeks Cywilny z dnia r. Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilno- prawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. (art. 1) Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. (art. 860 pkt 1)

Kodeks Spółek Handlowych; ustawa z r Ustawa reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych. Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna. Obecny Kodeks spółek handlowych nie zawiera drugiej zasadniczej części prawa handlowego - przepisów normujących czynności handlowe. Są one normowane prawie w całości przez Kodeks cywilny.

Spółka (łac. societas) - Spółka jest rodzajem działalności osób fizycznych, albo prawnych, która opiera się na statucie bądź umowie. Taka działalność ma umożliwić prowadzenie działalności gospodarczej. Spółki są systematyzowane na podstawie gałęzi prawa, jaka je reguluje.

SPÓŁKI KODEKS CYWILNY KODEKS HANDLOWY SP. CYWILNA SP. OSOBOWESP. KAPITAŁOWE Z O.O. AKCYJNA JAWNA PARTNERSKA KOMANDYTOWA KOM.-AKCYJNA

spółka cywilna (s.c.):  zawierana na piśmie,  nie posiada osobowości prawnej – nie ma własnego mienia, prawa i zobowiązania wchodzą w majątek wspólników,  podlega rejestracji w Ewidencji Działalności Gospodarczej właściwego wójta, burmistrza, prezydenta miasta,  nie może mieć firmy,  istotą s.c. jest jej stały skład osobowy,  każdy ze wspólników jest zobowiązany i uprawniony do reprezentowania spółki,  Rozwiązanie spółki może nastąpić poprzez zarządzanie sądu na życzenie któregoś ze wspólników.

spółka jawna (sp.j.):  umowa zawierana na piśmie i zarejestrowana w sądzie rejonowym prowadzącym rejestr sądowy,  spółkę prowadzą wspólnicy,  odpowiedzialność wobec wierzycieli całym majątkiem spółki i majątkiem osobistym wspólników,  wspólnicy mają prawo do udziału w zyskach, natomiast w stratach stosownie do wkładów zawartych w umowie lub równo,  podatek dochodowy płaci każdy ze wspólników oddzielnie, a jego wysokość zależy od przypadającej na niego części majątku.

spółka partnerska (sp.p.):  wspólnikami mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania tzw. wolnych zawodów: lekarze, pielęgniarki, położne, aptekarze, doradcy podatkowi, biegli, księgowi, brokerzy ubezpieczeniowi, rzeczoznawcy, architekci, rzecznicy patentowi, tłumacze przysięgli,  umowa w formie aktu notarialnego,  do umowy należy dołączyć dokumenty uprawniające do wykonywania zawodu,  poszczególni członkowie spółki nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

spółka komandytowa (sp.k.):  umowa w formie aktu notarialnego,  co najmniej 1 osoba musi mieć status komplementariusza, który odpowiada przed wierzycielami całym swoim majątkiem, pozostali członkowie mają status komandytariusza i odpowiadają przed wierzycielami swoim majątkiem ograniczonym do tzw. sumy komandytowej, zależnej od wkładu,  komandytariusze nie mają prawa do prowadzenia spraw spółki i reprezentowania jej.

spółka komandytowo-akcyjna (S.K.A.):  co najmniej 1 wspólnik jest komplementariuszem, a pozostali są akcjonariuszami,  kapitał początkowy nie może być niższy niż zł,  spółka pracuje w formie aktu notarialnego,  jeżeli w statucie nie zapisano inaczej, to podział zysku zależy od wysokości wkładu,  akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki,  jeżeli spółka liczy powyżej 25 akcjonariuszy, to musi powołać Radę Nadzorczą.

spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.):  minimalny kapitał początkowy to zł,  umowa w postaci aktu notarialnego wpisana do rejestru sądowego,  organy spółki to: Rada Nadzorcza i Komisja Rewizyjna lub Zgromadzenie Wspólników,  spółka odpowiada przed wierzycielami do wysokości udziałów wspólników plus majątek wspólny, a członkowie zarządu całym swoim majątkiem,  jest obowiązek prowadzenia pełnej księgowości.

spółka akcyjna (S.A.):  minimalny kapitał początkowy to zł,  umowa w postaci aktu notarialnego wpisana do rejestru sądowego,  organy spółki to: Rada Nadzorcza i Komisja Rewizyjna lub Zgromadzenie Wspólników,  spółka odpowiada przed wierzycielami do wysokości udziałów wspólników plus majątek wspólny, a członkowie zarządu całym swoim majątkiem,  jest obowiązek prowadzenia pełnej księgowości.

Paneuropejskie formy prawne przedsiębiorstw Od 1 maja 2004 roku w Polsce można również zawiązywać tzw. spółki paneuropejskie, które są uregulowane zarówno w ustawodawstwie wspólnotowym, jak i krajowym. Obejmują one takie formy prawne jak: spółka europejska europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych spółdzielnia europejska europejska spółka prywatna europejska spółka wzajemna stowarzyszenie europejskie przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe

Unia Europejska zmierza do ujednolicenia większości uregulowań na obszarze wspólnego rynku, również w zakresie form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw. W dalszej perspektywie można oczekiwać, że powstanie wspólnotowy kodeks spółek handlowych. W prawie europejskim uregulowane są następujące formy paneuropejskie: spółka europejska, SE europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych, EZIG spółdzielnia europejska, SCE Obecnie trwają prace nad wprowadzeniem trzech kolejnych form paneuropejskich: europejska spółka prywatna, ESP europejska spółka wzajemna stowarzyszenie europejskie

Pozostałe formy prowadzenia działalności:  przedsiębiorstwo państwowe (działa zgodnie z ustawą o przedsiębiorstwach)  spółdzielnie (działające zgodnie z prawem spółdzielczym)  stowarzyszenia (powołane na podstawie prawa o stowarzyszeniach, działają dla celów niezarobkowych)  fundacje (działają zgodnie z ustawą o fundacjach, powołane dla osiągnięcia określonych celów społecznych lub gospodarczo użytecznych, zgodnych z interesami państwa)